کوروش‌نامه
کورش‌نامه یا کوروپدیا (به یونانی: Kúrou paideía) (به انگلیسی: Cyropaedia) کتابی دربارهٔ زندگینامه اولین امپراتور پارسی کوروش بزرگ بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی است. این کتاب طولانی‌ترین اثر گِزِنفُون، نویسنده و سپاهی و دانشجوی سقراط اهل آتن ۳۷۰ سال پیش از میلاد است. در این کتاب، گزنفون شیوه پرورش، آموزش و زندگی کوروش بزرگ را نگاشته‌است. عنوان لاتین شده (به لاتین: Cyropaedia) از یونانی (Κύρου παιδεία)، به معنی «آموزش کوروش» گرفته شده‌است. جنبه‌های آن به الگویی برای نویسندگان قرون وسطایی در سبک معروف به آینه برای شاهزادگان تبدیل شد. این به نوبه خود تأثیر مهمی بر مشهورترین اما غیرمعمولترین آن‌ها، شاهزاده ماکیاولی داشت.
کورش‌نامه نوشته گزنفون، نسخه ۱۸۰۳ انگلیسی | |
| نویسنده(ها) | گزنفون |
|---|---|
| کشور | یونان |
| زبان | لاتین |
| گونه(های) ادبی | فلسفه زندگی |
تاریخ نشر | ۱۸۶۲ |
نگارش
گزنفون برای نوشتن این کتاب از دوران حضور خود در جنگ با سپاهیان کوروش کوچک بین سال‌های ۴۰۰–۴۰۱ پیش از میلاد و آشنایی نزدیک با فرهنگ ایرانیان الهام گرفته‌است. هر چند روشن است که کسنوفون نمی‌خواسته تاریخ‌نگاری کند ولی نمی‌توان به‌درستی گونه ادبی این اثر را تمیز داد. خود او در صفحات آغازین کتاب می‌گوید که هنگامی به فکر نوشتن کتاب افتاده که به علل شکست‌خوردن حکومت‌های مردمی می‌اندیشیده و تاریخ زندگی کوروش در درجه دوم اهمیت قرار داشته‌است.
متن کتاب
کوروش‌نامه رمانی سیاسی و با نثری ساده دربارهٔ پرورش و آموزش فرمانروایی آرمانی است که برای فرمانرانی و پیشبرد یک سرزمین با خودسرانگی نیک‌خواهانه و خردمندانه در برابر بندگانی فرمانبردار و ستایشگر آماده شده‌است. او پادشاهی کوروش را نمونه ایده‌آلی از حکومت عادلانه بر مردمی از اقوام و مذاهب گوناگون می‌داند. به اینگونه او از تاریخ برای بیان چگونگی نظام اخلاقی مطلوب خود برای رشد جامعه استفاده می‌کند.
تأثیرگذاری
کوروش‌نامه تأثیر مهمی بر اسکندر مقدونی و ژولیوس سزار گذاشت. برخی این کتاب را پاسخی به رساله جمهور نوشته افلاطون می‌دانند. اما پس از دوران یونان باستان به فراموشی سپرده شد.
با آغاز عصر روشنگری رویکرد به کوروش‌نامه بار دیگر آغاز شد و ترجمه‌های جدید آن، الهام‌بخش فیلسوفان سیاسی مانند نیکولو ماکیاولی و ژان-ژاک روسو شدند. در آمریکا گروه سیاسی بنیانگذار جمهوری ایالات متحده (پدران بنیانگذار ایالات متحده آمریکا) مانند توماس جفرسون، جان آدامز، و بنجامین فرانکلین آن را نمونه خوبی برای پس‌زدن تفکر سیاسی واپسگرای سده‌های میانه و ساخت بنای جامعه مدرن و شیوه فرمانروایی شایسته می‌دانستند.از همین رو توماس جفرسون دو نسخه از آن را همواره با خود داشت. در آن دوران، خواندن کوروش‌نامه اثر گزنفون و «شهریار» نوشته نیکولو ماکیاولی برای همه سران کشور اجباری بود.
تردیدها در درستی
بسیاری دربارهٔ درستی بازتاب کورش‌نامه از تاریخ شاهنشاهی هخامنشی تردید دارند. چرا که بسیاری از رخدادهای آن دوران پس و پیش شده‌اند یا با همتای تاریخی آن یگانگی ندارند. هم دوران نبودن کسنوفون (۴۳۱ تا ۳۵۵ پیش از میلاد) و کوروش (۵۸۰ تا ۵۳۰ پیش از میلاد) دلیل خوبی برای این است که چرا برخی رخدادها در کوروش‌نامه به دوره‌های پس از وی اشاره می‌کند. چه بسا، خاورمینان برای شناسایی زندگی کوروش به رمان گزنفون تکیه بسیار می‌کنند. هر چند تورات زندگینامه کوروش را به گونه دیگری نگاشته‌است.
پانویس
منابع
- ↑ Sancisi-Weerdenburg, Heleen (1993), "Cyropaedia", Encyclopaedia Iranica, vol. 6.5, Costa Mesa: Mazda
- ↑ پویا زارعی-کارشناس ارشد تاریخ دانشگاه سوربن پاریس (۱۴ آبان ۱۳۹۶). «تاثیر کوروش بر توماس جفرسون و بنیان‌های آمریکای مدرن». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ Xenophon (1914), Dakyns, Henry Graham, trans. , Stawell, F. M. (ed.), Cyropaedia: The Education of Cyrus, London: Macmillan
- ↑ «Cyrus Cylinder: How a Persian monarch inspired Jefferson» (به انگلیسی). ۲۰۱۳-۰۳-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۶.
- ↑ «Cyrus Cylinder: How a Persian monarch inspired Jefferson, 11 March 2013». bbc. ۱۱ مارس ۲۰۱۳.
- ↑ Max Mallowan (1985), "Cyrus the Great", in Ilya Gershevitch, William Bayne Fisher, J. A. Boyle (ed.), The Cambridge History of Iran 2, Cambridge University Press, ISBN 0-521-20091-1 p. 417.