کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی، گروه‌هایی از نمایندگان هستند که با هدف بررسی تخصصی طرح‌ها و لوایح مطرح شده در مجلس ایران تشکیل می‌شوند.
برپایه اصل ۶۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تعداد کمیسیون‌ها و دوره تصدی نمایندگان در آنها در آیین‌نامه داخلی مجلس مشخص خواهد شد.
همچنین در اصل ۸۵ قانون اساسی آمده‌است:
«... مجلس نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیأتی واگذار کند ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌نماید به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود. همچنین مجلس شورای اسلامی می‌تواند تصویب دایمی اساسنامه سازمانها، شرکتها، موُسسات دولتی یا وابسته به دولت را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های ذیربط واگذار کند یا اجازه تصویب آنها را به دولت بدهد...»
به صورت معمول، طرح‌ها و لوایح مجلس ابتدا در کمیسیون‌های مربوط، مورد بررسی کارشناسی قرار می‌گیرد و در هنگام طرح در صحن علنی مجلس، نظر نهایی کمیسیون پرسیده و اعلام می‌شود.
مقررات
بر اساس ماده ۳۸ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، کمیسیون‌های این نهاد به دو دسته کمیسیون‌های خاص و کمیسیون‌های تخصصی با حیطه وظایف مشخص تقسیم می‌شوند. تعداد اعضای کمیسیون‌های تخصصی حداقل نوزده و حداکثر بیست و سه نفر است و تعداد اعضای کمیسیون‌های خاص طبق مواد (۳۹) تا (۴۴) آیین‌نامه داخلی مجلس تعیین می‌شود.
وظایف و اختیارات
بر اساس ماده ۴۵ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، هر یک از کمیسیون‌های تخصصی که بر اساس این آیین‌نامه تشکیل می‌شوند، در حوزه تخصصی خود دارای وظایف و اختیارات زیر هستند:
- بررسی طرح‌ها و لوایح ارجاعی و گزارش آن به مجلس شورای اسلامی.
- بررسی و تصویب آزمایشی طرح‌ها و لوایح و همچنین تصویب دائمی اساسنامه سازمانها، شرکتها و مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت طبق اصل هشتاد و پنجم (۸۵) قانون اساسی.
- رسیدگی به درخواست‌های تحقیق و تفحص.
- رسیدگی به سوال نمایندگان از رییس‌جمهور و وزیران.
- بررسی موارد ارجاعی از لوایح برنامه توسعه و بودجه سالانه و گزارش آن به کمیسیون تلفیق.
- کسب اطلاع از کم و کیف اداره امور کشور، دریافت و بررسی گزارش‌های عملکردی و نظارتی از اجرای قوانین مربوط به دستگاه‌های ذیربط.
- تهیه گزارش موردی و سالانه در خصوص امور اجرایی دستگاه‌ها و نحوه اجرای قوانین به خصوص قانون برنامه توسعه و بودجه سالانه و ارایه نکات مثبت، منفی و پیشنهاد نحوه اصلاح آن و تقدیم گزارش به مجلس جهت قرائت.
کمیسیون‌ها
در حال حاضر کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی در دو دسته کمیسیون‌های خاص و کمیسیون‌های تخصصی بر اساس مفاد آیین‌نامه داخلی تشکیل شده و به فعالیت می‌پردازند. نام و جزییات مربوط به این کمیسیون‌ها، در جدول‌هایی در ذیل آورده شده است.
کمیسیون‌های خاص
| # | نام | جزییات | آیین‌نامه داخلی |
|---|---|---|---|
| ۱ | کمیسیون مشترک | برای طرح‌ها و لوایحی تشکیل می‌شود که به تشخیص هیأت رییسه با دو یا چند کمیسیون ارتباط اساسی داشته باشد. تعداد اعضای کمیسیون مشترک بیست و سه نفر می‌باشد. سهم هر کمیسیون توسط هیأت رییسه مجلس تعیین و انتخاب آنها توسط کمیسیون مربوطه انجام می‌شود. | ماده ۳۹ |
| ۲ | کمیسیون ویژه | در مسائل مهم و استثنایی که برای کشور مطرح می‌شود به پیشنهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان و تصویب مجلس جهت بررسی و تهیه گزارش تشکیل می‌شود. پانزده عضو کمیسیون ویژه مستقیماً توسط نمایندگان با رأی مخفی با اکثریت نسبی در جلسه علنی انتخاب می‌شوند. | ماده ۴۰ |
| ۳ | کمیسیون تلفیق | به منظور تنظیم اصول و مفاد برنامه‌های توسعه و لوایح بودجه کل کشور و ایجاد هماهنگی بین کمیسیون‌های تخصصى مجلس شورای اسلامی، پس از تقدیم لایحه مربوط از سوی دولت به مجلس، کمیسیون تلفیق مرکب از اعضای ذیل تشکیل می‌شوند: ۱) نُه نفر از کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات، ۲) سه نفر از کمیسیون‌های تخصصى دیگر. | ماده ۴۱ |
| ۴ | کمیسیون تحقیق | به منظور رسیدگی به اعتبارنامه‌هایی که مورد تایید شعب قرار نگرفته و یا مورد اعتراض نمایندگان باشند. هر شعبه موظف است پس از تعيين هيأت رییسه خود، بلافاصله دو نفر از اعضاي خود را كه آگاهی بيشتری نسبت به مسایل حقوقی داشته و شايستگی لازم را دارند، به عنوان اعضای اصلی و علی‌البدل كميسيون تحقيق انتخاب نمايد. | ماده ۴۲ |
| ۵ | کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس | طرح‌های مربوط به اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس را بررسی و نظر خود را برای استعلام به مجلس گزارش می‌کند. هر شعبه یک نفر از اعضای واجد شرایطش را انتخاب و معرفی می‌کند تا کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس تشکیل گردد. | ماده ۴۳ |
| ۶ | کمیسیون اصل نودم (۹۰) قانون اساسى | به منظور ساماندهی و کارآمدسازی مجلس و نمایندگان به ویژه در خصوص طرز کار قوه مجریه، قضاییه و مجلس بر اساس اصول مختلف قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به ویژه اصل ۹۰. نحوه عضوگیری کمیسیون اصل نود بدین شرح است: ۱) یک نفر از هر کمیسیون تخصصی، ۲) هشت نفر نماینده به انتخاب روسای شعب و هیئت رییسه به عنوان اعضای ثابت. | ماده ۴۴ |
کمیسیونهاى تخصصى
| # | نام | جزییات | آیین‌نامه داخلی |
|---|---|---|---|
| ۱ | کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری | به منظور انجام وظایف محوله در حوزه آموزش عمومی، آموزش فنی و حرفه‌ای، آموزش عالی، پژوهش و فناوری، بر اساس مقررات آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۴۶ |
| ۲ | کمیسیون اجتماعی | برای انجام وظایف محوله در زمینه امور اداری و استخدامی، کار، اشتغال، روابط کار و تعاون با رعایت مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۴۷ |
| ۳ | کمیسیون اقتصادی | برای انجام وظایف محوله در حوزه اقتصاد و دارایی، بازرگانی داخلی، بازرگانی خارجی با رعایت مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۴۸ |
| ۴ | کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی | برای انجام وظایف محوله در حوزه سیاست خارجی و روابط، دفاع، اطلاعات و امنیت با رعایت مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۴۹ |
| ۵ | کمیسیون انرژی | به منظور انجام وظایف محوله در حوزه‌های نفت، گاز، برق، سدها و نیروگاه‌های آبی و برقی، انرژی اتمی و انرژی‌های نو، بر اساس مقررات آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۵۰ |
| ۶ | کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات | برای انجام وظایف محوله در حوزه برنامه، بودجه، نظارت برنامه و بودجه و دیوان محاسبات و امور مالى مجلس و آمار و خدمات عمومى فنى با رعایت مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۵۱ |
| ۷ | کمیسیون بهداشت و درمان | برای انجام وظایف محوله در حوزه‌های بهداشت، درمان، امداد، بهزیستی، تامین اجتماعی و بیمه‌های اجتماعی و هلال احمر با رعایت مفاد و مقررات آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۵۲ |
| ۸ | کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها | برای انجام وظایف محوله در حوزه سیاست داخلی، شوراها، امور غیر عمرانی شهرداری‌ها و ثبت احوال با رعایت مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۵۳ |
| ۹ | کمیسیون صنایع و معادن | برای انجام وظایف محوله در حوزه‌های صنایع، پست، مخابرات، معادن، پتروشیمی، صنایع هوافضا و ارتباطات با رعایت مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۵۴ |
| ۱۰ | کمیسیون عمران | بر اساس مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی برای انجام وظایف محوله در حوزه‌های راه و ترابری، مسکن، عمران شهری و عمران روستایی و امور عمرانی شهرداری‌ها و دهیاری‌ها تشکیل می‌شود. | ماده ۵۵ |
| ۱۱ | کمیسیون فرهنگی | به منظور انجام وظایف محوله در حوزه فرهنگ و هنر، ارشاد و تبلیغات، صدا و سیما و ارتباطات جمعی، تربیت بدنى و جوانان و زنان و خانواده، بر اساس مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۵۶ |
| ۱۲ | کمیسیون قضایی و حقوقی | برای انجام وظایف محوله در حوزه قضایی و حقوقی با رعایت مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۵۷ |
| ۱۳ | کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست | به منظور انجام وظایف محوله در زمینه کشاورزى، منابع آب، دام و طیور، شیلات، محیط زیست و هواشناسى، بر اساس مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. | ماده ۵۸ |
جستارهای وابسته
- فهرست نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی
- انتخابات مجلس شورای اسلامی
پانویس
- ↑ "مرکز پژوهشها - قانون آیین نامه داخلى مجلس شوراى اسلامى". Archived from the original on 4 April 2022. Retrieved 12 March 2022.
- ↑ "مرکز پژوهشها - قانون آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی". Archived from the original on 2 March 2021. Retrieved 12 March 2022.
- ↑ "Constitution of the Islamic Republic of Iran (full text)" (به انگلیسی). Retrieved 12 March 2022.
- ↑ "سرنوشت طرح صیانت از فضای مجازی چه می شود؟ - ایسنا". Retrieved 12 March 2022.
- ↑ "قانون آیین نامه داخلى مجلس شوراى اسلامى - تابناک". Retrieved 12 March 2022.
- ↑ "وظايف و اختيارات كميسيونهای تخصصی مجلس چيست؟". Retrieved 12 March 2022.
- ↑ "آشنایی با کمیسیون‌های مجلس". Retrieved 12 March 2022.