کمبوجیه
نام کمبوجیه در زبان فارسی باستان کمبوجیه (به فارسی باستان: 
)، در زبان عیلامی کنبوزیه، در زبان اکدی کمبوزیه و در زبان آرامی کنبَوزی خوانده می‌شد. این نام در اسناد مصری کنبوت و کمبات و در زبان یونانی باستان کامبوزس تلفظ می‌شده‌است. از مورخان دورهٔ اسلامی، ابوریحان بیرونی نام این شاه را قُمب‌سوس و قُمبوزِس و ابوالفرج بن عبری آن را قُمباسوس بن کوروش نوشته‌اند. همچنین، این نام در فرانسوی و متعاقباً فارسی ایران، به صورت کامبیز درآمده است.
این نام، نام دو تن از شاهان هخامنشی است. براساس نظر برخی از دانش‌پژوهان، ریشهٔ این نام عیلامی است اما پژوهشگران دیگری از جمله ارنست هرتسفلد، فریدریش فون اشپیگل و جیمز هوپ مولتن، آن را با قبیله‌های سانسکریت‌زبان موسوم به کمبوجه، که در شمال‌غرب هند زندگی می‌کنند، در پیوند می‌دانند و بر این باورند که کمبوجیه صورت وصفی نام این قبیله است.
اشپیگل همچنین معتقد است که کمبوجیه و کوروش نام دو قهرمان افسانه‌ای پیشاتاریخی هندوایرانیان بوده‌اند (پیش از جدایش میان ایرانیان و هندوآریایی‌ها) که سپس این دو قهرمان در دودمان پادشاهی هخامنشی به‌طور طبیعی تجدید حیات یافته‌اند و سپس چنین اظهار نظر می‌کند که اسطوره‌های مربوط به کوروش تا درجهٔ زیادی حاصل درهم‌آمیختگی میان داستان کوروش افسانه‌ای پیشاتاریخی و کوروش تاریخی است. جیمز هوپ مولتون نظریهٔ اشپیگل دربارهٔ ریشه‌شناسی این دو نام را بهترین تفسیر موجود می‌داند. اما ریچارد نلسون فرای این تفسیر را نادرست می‌داند و معتقد است که پیش‌تر نیز نام دو تن از هخامنشیان، کمبوجیه بوده‌است و گزارش‌های حضور کمبوجیه در شرق ایران هنوز تأیید نشده‌اند.
در مقابل، آرنولد جی. توینبی استادانه استدلال می‌کند که این دو نام فارسی، از نام کوچ‌نشینان اوراسیایی کمبوجه و کورو — که در متن‌های سانسکریت از ایشان یاد شده — گرفته شده‌است که بر طبق گفتهٔ او در عصر مهاجرت در سده‌های هشتم و هفتم پیش از میلاد به ایران و هند وارد شده‌اند. توینبی نتیجه می‌گیرد که فتح جهان به دست شاخهٔ بزرگتر دودمان هخامنشی با دلاوری نیروی کمکی کوچ‌نشینان کامبوجه و کورو به دست آمد؛ از این رو، برای یادبود این موضوع، شاخهٔ بزرگتر خاندان، همهٔ شاهزادگان بزرگ خود را از کورش یکم به‌بعد یک‌سره کوروش و کمبوجیه نام‌گذاری نمودند.
افراد
افراد شاخص با نام کمبوجیه از این قرارند:
- کمبوجیه یکم، پدر کوروش بزرگ
- کمبوجیه دوم، پسر کوروش بزرگ
پانویس
- ↑ Dandamayev، CAMBYSES، ۷۲۶–۷۲۹.
- ↑ پیرنیا، ایران باستان، ۴۷۸.
- ↑ «کامبیز». واژه‌یاب.
- ↑ Tarvernier, Iranica Achaemenid Period, 18–19.
- ↑ Dandamayev, CAMBYSES.
- ↑ Moulton, Early Zoroastrianism, 45.
- ↑ فرای، تاریخ باستانی ایران، ۱۵۹.
- ↑ Toynbee, study of history, 553.
- ↑ Toynbee, study of history, 577.
منابع
- پیرنیا، حسن (۱۳۶۹). ایران باستان. ج. نخست. تهران: دنیای کتاب.
- فرای، ریچارد نلسون (۱۳۸۸). «هخامنشیان». تاریخ باستانی ایران. ترجمهٔ مسعود رجب‌نیا. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- Dandamayev, Muhammad A (1993). "CAMBYSES". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. ۶. New York: Bibliotheca Persica Press. p. ۷۲۶–۷۲۹. Retrieved 2012-07-20.
- Tarvernier, J. (2007). Iranica in the Achaemenid Period (CA. 550-330 BC): Lexicon of Old Iranian Proper Names and Loanwords, Attested in Non-Iranian Texts (به انگلیسی). Peeters.
- Moulton, James Hope (2004). Early Zoroastrianism (به انگلیسی). London: Elibron Classics.
- Curtis, Vesta Sarkhosh (2005). Birth of the Persian Empire, Vol. 1 (به انگلیسی). I.B. Tauris.
- Toynbee, Arnold Joseph (1961). A study of history (به انگلیسی). Vol. ۷. Royal Institute of International Affairs.
