کاریتوسور

کاریتوسور به معنی سوسمار کلاه‌خودی است (در یونانی کاریتوس به معنی کلاه خود و سوروس به معنی سوسمار است).این اسم از شکل تاج بالای سرش گرفته شده‌است.یک نوعی از دایناسورهای نوک اردکی است که در دوره کرتاسه و در ۷۵ میلیون سال پیش در آمریکای شمالی امروزی زندگی می‌کردند.اولین گونه این جانور در سال ۱۹۱۲ در آلبرتا ٬ کانادا کشف گردید که شامل یک اسکلت کامل می‌شود و مقدار زیادی از پوست آن نیز فسیل شده بود.

این جانور ۴ تن وزن و ۱۰ متر طول از نوک بینی تا انتهای دم داشته‌است.مانند سایر هادروسورها پوزه‌ای بدون دندان داشته‌است و در عقب آرواره صدها دندان ریز بهم پیوسته وجود داشته‌است.این دندان‌ها وظیفه له کردن و آسیاب کردن مواد گیاهی را بر عهده داشتند و به‌طور مداوم جانشین می‌شدند٬یعنی دندان‌های نو بجای آن‌ها رشد می‌کرد.
بالای ۲۰ جمجمه از این دایناسور کشف شده‌است. حیوان یک تاج استخوانی بزرگ و عجیب و پیچیده در بالای جمجمه‌اش دارد که تا مجرای بینی‌اش کشیده شده‌است. مجرای بینی به سمت تاج انبساط یافته‌است.ابتدا به سمت کیسه‌های هوایی کوچک در کنار، سپس به سوی حفره مرکزی مجزا و به سمت دستگاه تنفسی کشیده شده‌است.

احتمالاً هر آوایی می‌توانسته با گذر کردن از میان این حفره‌های پیچ در پیچ به یک صدای بلند تبدیل بشود.دانشمندان حدس می‌زنند که کاریتوسور می‌توانسته است که یک صدای بلند و بم مانند آلات موسیقی بادی ایجاد کند. صدا می‌توانسته است تا مسافت بسیار دوری برود و برای خبر کردن دیگر کاریتوسورها از غذا یا هشدار دادن به آن‌ها نسبت به حضور خطر حیوانات درنده مورد استفاده قرار بگیرد.

سابق بر این دانشمندان گمان می‌کردند که این دایناسورها به سبب شکل پرده‌داره دستهایشان بیشتر در آب زندگی می‌کردند.به هر صورت اکتشافات اخیر نشان داده که این پرده میان دست‌ها یک لایه است و نمونه آن را در برخی پستانداران امروزی نیز شاهد هستیم. کاریتوسور یکی از دایناسورهایی بود که در فیلم پارک ژوراسیک ۳ در گله‌هایی به نمایش درآمد.