ژیرورادیوس
ژیرورادیوس (که به نامشعاع ژیراسیون، شعاع لارمر و شعاع سیکلوترون نیز شناخته میشود) عبارت است از شعاع حرکت دایراهای یک ذره باردار در حضور یکمیدان مغناطیسی یکنواخت. در دستگاه بینالمللی یکاها (SI)، ژیرورادیوس از رابطه زیر به دست میآید.
- ،
که
بسامد زاویهای این حرکت دایرهای با نام ژیروبسامد یا بسامد سیکلوترون شناخته میشود و میتوان آن را به شکل زیر نمایش داد:
در یکای رادیان/ثانیه.
مورد نسبیتی
فرمول بالا برای حرکتهای نسبیتی که در آن اصلاح جرم در نظر گرفته میشود، نیز صادق است. اما باید به خاطر داشت که جرم ذره، جرم نسبیتی است و نه جرم لختی آن. فرمول جیرورادیوس برای محاسبات شتابدهندهها و اخترفیزیک ذرهای به شکل عملیتر زیر تنظیم میشود
- ،
که
نتیجهگیری
اگر ذره باردارد در حال حرکت باشد،نیروی لورنتزی را تجربه میکند که اندازهاش از رابطه زیر بهدست میآید:
- ،
که
توجه کنید که جهت نیرو توسط ضرب برداری سرعت و میدان مغناطیسی تعیین میشود، بنابراین نیروی لورنتز همیشه عمود بر جهت حرکت وارد میشود و سبب دوران ذره میشود. شعاع این دایره
- .
با مرتبسازی تساوی، میتوان ژیرورادیوس را به شکل زیر نوشت
- .
پس جیرورادیوس، با جرم ذره و مؤلفه عمودی سرعت رابطه مستقیم دارد و با بار الکتریکی ذره و شدت میدان مغناطیسی نسبت معکوس دارد. زمانی که طول میکشد تا ذره یک دور کامل بزند، دوره تناوب نامیده میشود که از فرمول زیر بهدست میآید.
- .
از آنجا که دوره تناوب، معکوس بسامد است، میتوان گفت:
و در نتیجه
- .
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ Chen, Francis F. (1983). Introduction to Plasma Physics and Controlled Fusion, Vol. 1: Plasma Physics, 2nd ed. New York, NY USA: Plenum Press. p. 20. ISBN 0-306-41332-9.