خزر (ترکمنستان)
خَزَر (به ترکمنی: Hazar، حازار) یا چهارکان شهری است در کنار دریای خزر در کشور ترکمنستان. این شهر در شبهجزیره چهارکان قرار دارد و جزئی از استان بلخان بهشمار میآید.
خزر | |
|---|---|
| مختصات: ۳۹°۲۴′۴۶″ شمالی ۵۳°۷′۴۱″ شرقی / ۳۹٫۴۱۲۷۸°شمالی ۵۳٫۱۲۸۰۶°شرقی | |
| کشور |  ترکمنستان |
| استان | استان بلخان |
| شهرستان | شهر بلخانآباد |
| جمعیت | ۱۳٬۸۶۵ نفر (سرشماری ۱۹۸۹) |
نام پیشین این شهر چهارکان بود که نامی است فارسی. این نام از سوی ترکمنها به صورت چهارکن و چـلهکن ((به ترکمنی: Çeleken، چِلهکن) تلفظ میشود.
جغرافیا
کوههای کپهداغ در شرق و قفقاز در غرب دریای خزر در امتداد یکدیگر قرار دارند و ادامه این دو رشتهکوه در زیر دریای خزر برجستگیهایی را در زیر آب سبب شدهاست. دو انتهای این برجستگیها در شرق شبهجزیره چهارکان و در غرب شبهجزیره آبشوران را پدید آورده است.
چهارکان در اوایل سده بیستم به صورت جزیره بوده ولی بعدها به جهت کاهش سطح آب خزر به شبه جزیره بدل شدهاست.
این شهر، در ۹ نوامبر ۲۰۲۲، استقلال خویش به عنوان شهر همدرجه شهرستان را از دست داد، و تحت مدیریت شهر بلخانآباد قرار گرفت.
پیشینه
دزدی دریایی قبایل ترکمن در شرق دریای خزر که از سده چهارم قمری/دهم میلادی با تاراج کشتیها در شبهجزیره سیاهکوه (منقشلاق) آغاز شده بود در سده دوازده قمری/ هیجده میلادی به اوج خود رسید. منطقه اصلی این دزدان دریایی در نزدیکی سواحل صخرهای دماغه چهارکان و جزایر نزدیک بهآن یعنی جزایر درگان و اُگورتجای، بود. هدف این دزدان، بیشتر کرانههای گرگان، مازندران و گیلان بود. نادرشاه، شاه ایران برای جلوگیری از این حملات دژی مشرف بر خلیج بلخان برپا کرد اما موفق نشد جلوی حملات این دزدان دریایی را بهطور کامل بگیرد.
در این منطقه بعدها نفت پیدا شد. در سفرنامه گریگوری ملگنوف روسی آمدهاست که: «ترکمنها ترجیح میدادند نفتی را که بهدست میآوردند بهویژه از منطقه چلهکن، به ایرانیان بفروشند تا اینکه بهدست روسها بیفتد.»
کرانههای چهارکان زمانی از جاذبههای گردشگری منطقه بود، اما پس از استخراج نفت در منطقه، امروزه این سواحل از آلودگی و بیتوجهی رنج میبرد. با وجود اینکه در این سواحل لولهها، تجهیزات صنعتی، و لکههای نفتی پراکندهاند هنوز مردم برای شنا به این ساحل میآیند.
منابع
- ↑ Population census 1989, Demoscope Weekly, No. 359-360, 1–18 January 2009 (search for Туркменская ССР) (روسی)
- ↑ گُلی، امینالله: سیری در تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمنها. تهران: چاپخانه مهارت. زمستان ۱۳۶۶. ص۱۰۶.
- ↑ سیاری، حبیبالله: ژئوپولتیک حوزه دریای مازندران از دیدگاه امنیت ملی. در نشریه: «کنترولر». پاییز و زمستان ۱۳۸۳ - شماره ۱۷. ص۱۶.
- ↑ عزیزی، عباس: ترکمنستان.۱۳۸۸.]
- ↑ "Постановление Меджлиса Милли Генгеша Туркменистана" (به روسی). Электронная газета «Золотой век». 10 November 2022.
- ↑ de Planhol, Xavier: (1990), CASPIAN SEA i. GEOGRAPHY, Encyclopædia Iranica. Vol.V, Fasc. 1, pp. 48-50
- ↑ سرایلو، اشرف: اوضاع استرآباد در جنبش مشروطیت، با تکیه بر وضعیت ترکمنها. در نشریه: «گنجینه اسناد». تابستان ۱۳۸۶ - شماره ۶۶. ص۱۸.
- ↑ Turkmenistan's Least Luxurious Beach Resort. Radio Free Europe/Radio Liberty. بازدید: اوت ۲۰۱۳.