چترود
چَترود شهری در بخش چترود شهرستان کرمان استان کرمان ایران است.
| چترود چترود | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | کرمان |
| شهرستان | کرمان |
| بخش | چترود |
| نام(های) پیشین | خیروز، چتروذ |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۱٫۲۱۶ نفر (سال۹۵) |
| آب‌وهوا | |
| میانگین بارش سالانه | ۱۸۹میلیمتر |
| اطلاعات شهری | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۳۴ |
| وبگاه | |
وجه تسمیه
پیشینه. نام چترود در منابع تاریخی به صورتهای گوناگونی، از جمله جَنْزَروذ، حیروز، جیرود، خبروذ، چتروذ، جیروذ، خمرود و خیرور، ضبط شده‌است (رجوع کنید به اصطخری، ص ۱۶۱؛ مقدسی، ص ۴۶۸؛ حدودالعالم، ص ۱۲۹). ظاهراً نخستین‌بار در سده چهارم، اصطخری (همان‌جا) در ذکر شهرهای کرمان، نام آن را با ضبط جَنزروذ در میان راه زرند ـ بردسیر، در یک مرحله‌ای هر کدام از آنها، آورده‌است. ابن‌حوقل (ص ۳۱۴) نیز نام آن را ذکر کرده‌است. چترود در اواسط سده چهارم، نیز کوچک و کم‌جمعیت بود (حدودالعالم، همان‌جا)، اما در اواخر همان سده، مسجدجامع و بازار داشت و از شهرهای بردسیر (قصبه کرمان) و پر میوه به‌شمار می‌آمد (مقدسی، ص ۴۶۰، ۴۶۲). از این دوره به بعد، دستِکم تا قرن ششم، نام چترود در منابع تاریخی دیده نشده‌است
تاریخچه
در جلد هشتم فرهنگ جغرافیایی ایران آمده: چترود دهی است از دهستان زنگی آباد بخش مرکزی شهرستان کرمان که در ۶۴ هزار گزی شمال کرمان بر سر راه فرعی کرمان به راور واقع شده. جلگه و معتدل است و ۳۰۰۰ تن سکنه دارد. آبش از قنات و چشمه، محصولش انار، پسته، غلات و حبوبات است، شغل اهالی زراعت، مکاری، پیله‌وری و قالی‌بافی بوده و راهش فرعی است دبستان و پاسگاه ژاندارمری دارد. مؤلف مرآت‌البلدان دربارهٔ چترود نویسد: «قریه‌ای است از بلوک سرآسیاب کرمان که در نزدیکی هوتک و هشت فرسخی شمال شرقی کرمان واقع می‌باشد. جائی خوش آب و هواست، باغات مشجر زیاد دارد و انگور و انارش به خوبی ممتاز است. آب این قریه از دو رشته قنات معروف به قنات باقری و از چشمه‌ای است که از کوه معروف به کوه تنگل اسبی جاری است. دارای هزار تن سکنه‌است (تقریباً) و حمام بزرگی دارد که وکیل‌الملک آن را بنا نموده، کاروانسرای خرابه‌ای دارد که از بناهای قدیم است. سه مسجد آباد و یک باب تکیه آباد در آنجا دیده می‌شود. این قریه یازده کارخانه شال‌بافی دارد که مشتمل بر چهل ویک دستگاه است. آسیاهای متعدد از قدیم و جدید متعلق به این قریه‌است. مزرعه اسماعیل‌آباد هم از توابع چترود می‌باشد که خراب بود و آن را مرحوم محمداسماعیل خان وکیل‌الملک آباد کرد.
موقعیت
چترود در ۱۳۲۳ ش یکی از آبادیهای دهستان زنگی‌آباد (یا کویر) در شهرستان کرمان و در استان هشتم (کرمان و مکران) محسوب می‌شد (ایران. وزارت کشور. اداره کل آمار و ثبت احوال، ج ۲، ص ۳۸۰). در ۱۳۵۵ ش، چترود دهستان در بخش حومه شهرستان کرمان (ایران. وزارت کشور، ذیل «استان کرمان») (ایران. وزارت کشور. معاونت برنامه‌ریزی و خدمات مدیریت، ص ۸۳). در اسفند ۱۳۷۳، (ایران. قوانین و احکام، ۱۳۷۴ ش، ص ۶۲–۶۳).
آب و هوا واقلیم
رود فصلی چترود در شمال شهر جریان دارد. آب و هوای شهر معتدل خشک است. میانگین بارش سالانه آن حدود ۱۸۹ میلیمتر ضبط شده‌است (سازمان هواشناسی کشور، ص ۳۷۰). چترود در تاریخ خود در جریان حملات غزها، بلوچ‌ها و رخ دادن زمین‌لرزه آسیب‌های فراوانی دیده‌است.
موقعیت علمی، معدنی و صنعتی
معادن فراوان زغال سنگ در پیرامون آن یافت می‌شود (جغرافیای کامل ایران، ج ۲، ص ۹۳۲). طرحی برای احداث کارخانه تولید لاستیک و ماشین آلات سنگین راهسازی نیز در چترود وجود دارد. [۱]
منابع
- ↑ بختیاری، سعید (۱۳۸۳ خورشیدی)، اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، شابک شابک: &#۸۲۰۶;۹۶۴-۳۴۲-۱۶۵-۱&#۸۲۰۷;
- ↑ مرآت البلدان ج ۴ ص ۳۱۲.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، سرواژه چترود.
- ↑ «نشریه الکترونیک نگارستان سیرجان». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۷ ژانویه ۲۰۰۸.
- ↑ «روزنامهٔ آفرینش». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ ژانویه ۲۰۰۸.
- پیش‌شماره، مختصات و بلندا
- دانشنامه جهان اسلام، سرواژه چترود.