پشی (هزاره)
پشی یا(پشین)نام طایفه ومنطقه یکی از قبایل هزاره های امروزی وازنوادگان امپراطوری کیانیان بلخی.
نام پشين در اوستا (زامياد يشت= كيان يشت بند71) «کَوپيشينهPishina. Kava» (كي پشين) ذكر شده است.[1]
صاحبان فرهنگ لغت، پشين یا کی پشین را پسر سوم كيقباد[2] و برادر خُرد كيكاوس نوشته اند. پشین پدر اروند[3] است و اروند پدر لهراسب كياني و لهراسب پدرگشتاسب است.[4]
دهخدا اشعار فردوسي را كه از چهار پسر كيقباد بنام «كاوس» و «آرش» و «پشين» و «ارمين» نام برده چنين شاهد آورده است.
پسر بود مر او را خردمند چار/ که بودند ازو در جهان یادگار
نخستين چه کاوُس باآفرين/ کَي آرش دوم بُد، سوم کي پشين
چهارم کي ارمين، کجا (كه) بود نام/ سپردند گيتي به آرام و کام[5]
پشين بود از تخمة کيقباد/ خردمند شاهي دلش پر ز داد
بُد اروند از گوهر کي پشين/ که خواندي پدر بر پشين آفرين. فردوسي.[6]
ياقوت حموي و اصطخري و نيز جوزجاني در «حدودالعالم» از «پشين» در غرجستان ياد كرده اند.
« در كتب تاريخ و جغرافيا، به صورت مختلف اسم هايي از شهرهاي غرجستان ضبط گرديده است. كه از آن جمله «افشين» «شورمين» و «بندر» مشهور تر بوده است. افشين را به نامهاي «بشين» «پشين» و «نشين» نيز ضبط كرده اند. اكنون نيز محلي در حوالي غرب دايزنگي بنام «پشين» موجود است و میتوان گفت كه «افشين» معرب اپشين- پشين است.»[7]
امروزه قومی در حدود شش هزار خانوار بنام «پَشي» در پنج منطقه، در ولسوالي مالستان و جاغوري (بخشي از هجيرستان تاريخي) زندگي مي كنند. مردم پشي به دليري مشهور اند و سالخوردگانِ آنان مي گويند كه پدران شان در گذشته پادشاه بوده اند.[8] نویسنده ؛استاد فاضل کیانی
گرد آورنده؛ نصرت علی نوری پشی