پادگن گلبول سفید انسانی
آنتی‌ژن گلبول سفید انسانی (به انگلیسی: Human leukocyte antigen) یا پادگن‌های مجموعه سازگاری بافتی اصلی (major histocompatibility complex (MHC))
MHC کلاس 1: هترودایمر پروتئینی, در غشای تمام سلول های هسته دار بدن حاضر است (جز بافت هایی نظیر قرنیه و استخوان ) و آنتی ژن های پپتیدی کوچک (به طول 8-9 اسید آمینه) با منشاء درون سلولی را عرضه می کند. آنتی ژن های با منشاء درونی شامل پروتیئین های خودی, توموری/ سرطانی و پروتئین های ویروسی ساخته شده در سلول های آلوده با ویروس هستند. این پپتیدهای کوچک محصول دو مرحله برش آنزیمی ابندا در پروتئازوم های سیتوپلاسمی و سپس توسط پپتیداز غشای شبکه اندوپلاسمی هستند که پس از اتصال به MHC کلاس 1 در شبکه اندوپلاسمی روی سطح تمام سلول های بدن عرضه می شوند.
MHC کلاس 2: هترودایمر پروتئینی, تنها بر روی غشا سلول های حرفه ای عرضه کننده آنتی ژن نظیر سلول های B و T, ماکروفاژها و سلول های دندریتیک دیده می شود. پس از تخریب آنتی ژن های خارجی در اندوزوم/ فاگوزوم ها بخش هایی از این آنتی ژن ها به MHC کلاس 2 وصل شده و روی سطح غشا عرضه می کند.
ایجاد
ژن های (MHC) انسان روی بازوی کوتاه کروموزوم شش قرار دارد. نیمی از ژن ها از پدر و نیمی دیگر از مادر به ارث می رسند. این ژن ها هم بارز (co-dominant) هستند. هر فرد از نظر این آنتی ژن ها نیمی شبیه پدر و نیمی شبیه مادر خود است. هر فرد به احتمال 25 درصد از نظر MHC می تواند دقیقن شبیه به خواهر یا برادر خود باشد.
کاربرد
1. هرچقدر شباهت میان MHC دهنده و گیرنده در اهدای عضو بیشتر باشد, احتمال ایجاد پاسخ نامطلوب ایمنی و رد عضو یا بافت پیوندی توسط سیستم ایمنی گیرنده پیوند کمتر است.
2. از طریق مطالعه این پادگن ها و تطبیق آن با والدین می توان نسب نوزاد و نسبت وی با والدین را بررسی کرد.
در بیشتر موارد، موفقیت‌آمیز بودن پیوند آلوژنیک تا اندازه‌ای به میزان تطابق آنتی‌ژن‌های HLA عضو یا سلول‌های بنیادی اهداکننده با آنتی‌ژن‌های HLA سلول‌های دریافت کننده بستگی دارد. هر چه تعداد آنتی‌ژن‌های HLA بیشتر همسان باشد، احتمال اینکه بدن بیمار سلول‌های اهدایی را بپذیرد بیشتر خواهد بود. همچنین اگر سلول‌های بیمار و اهداکننده به خوبی با یکدیگر مطابقت داشته باشند، احتمال بروز مشکلی موسوم به بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD) کمتر می شود. با افزایش تعداد خواهر و برادران فرد بیمار، احتمال یافتن اهداکننده مناسب در بین آنان نیز افزایش می‌یابد. این آنتی ژن ها در بین دوقلوهای یکسان تک تخمی، کاملاً شبیه هم هستند.
تقسیم بندی
این پروتئین ها در سه گروه زیر دسته بندی می شوند:
کلاس I دارای دو زنجیره پروتینی: α با تنوع ژنتیکی توالی و زنجیره پروتئینی ثابت β2μ (بتا 2 میکروگلوبولین) که ژن آن روی کروموزوم 15 قرار دارد. محصول ژن های HLA-A, HLA-B,HLA-C
کلاس II دارای دو زنجیرهα و β با تنوع ژنتیکی. محصول ژن های DR- DQ- DP
کلاس III سایتوکاین هایی مانند عامل نکروز تومور آلفا (TNF-α) و لکوترین LTA (نیاز به مرجع) - پروتئین های شوک حرارتی - چندین پروتئین کمپلمان
جستارهای وابسته
پانویس
^ پادگن واژه مصوب فرهنگستان زبان فارسی ایران است. دفتر اول واژه‌های مصوب
منابع
کتاب Human molecular genetics ,Strachan.T