رود ولگا
وُلگا (به روسی: Волга) (برخی آن را همان رودی می‌دانند که در متون قدیمی پارسی از آن با عنوان آتِل یاد شده‌است) رودی است در غرب روسیه، که با ۳٬۶۹۲ کیلومتر درازا، طولانی‌ترین رود اروپا و هفدهمین رود بلند جهان است. نام دارد همچنین پرآب‌ترین رود اروپا ولگا است. رود ولگا پس از طی مسیر طولانی خود، به دریای خزر می‌ریزد. همچنین دریاچه خزر از طریق این رودخانه، توسط کانال ولگا-دن به آب‌های آزاد متصل می‌شود. به دلیل قوانین سخت‌گیرانه‌ای که از زمان اتّحاد جماهیر شوروی در حفظ گونه‌های دریای خزر اعمال می‌شود، همه ساله از اواسط ماه مه و با بالا آمدن سطح آب ولگا در محل دلتای آن (که شهر آستاراخان نیز در آنجا واقع شده‌است)، جمعیت عظیمی از ماهی‌های ساکن خزر برای تخم‌ریزی وارد آن شده و در هزاران حوضچهٔ طبیعی که از سرریز رود به آن وصل می‌شود، تخم‌ریزی می‌کنند. سپس بچه ماهی‌ها با فرونشستن سطح رود قبل از اینکه ارتباط حوضچه‌ها با آن قطع گردد، وارد ولگا شده و برای ادامهٔ حیات به دریای خزر بازمی‌گردند. این چرخهٔ طبیعی در اکثر رودهایی که در کشورهای دیگر ساحل خزر به دلیل بی‌مبالاتی از بین رفته، در دلتای ولگا ادامه دارد و شاید بتوان گفت که اگر حمایت روسیه نبود، چه بسا دیگر هیچ ماهی و جنبنده‌ای در دریاچه خزر یافت نمی‌شد.
| ولگا | |
|---|---|
ولگا در اولیانوفسک | |
| نام محلی | خطای {{نام بومی}}: یک برچسب زبان IETF باید در پارامتر {{{1}}} وارد شود () |
| مکان | |
| کشور | روسیه |
| ویژگی‌های ظاهری | |
| سرآب | |
| • مکان | تپه‌های والدای، استان تور |
| • ارتفاع | ۲۲۵ متر (۷۳۸ پا) |
| دهانه | دریای خزر |
• ارتفاع | −۲۸ متر (−۹۲ پا) |
| طول | ۳٬۶۹۲ کیلومتر (۲۲۹۴ مایل) |
| دبی | ۱٬۳۸۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع |
برخی از بزرگترین ذخایر آبی جهان در کنار این رود قرار دارند و از منابع آب آن تغذیه می‌کنند. در کشور روسیه رود ولگا یکی از نمادهای ملّی کشور به‌شمار می‌رود و حوزه‌های آبگیر این رود، محل قرارگیری یازده شهر دیگر این کشور است.
نام‌شناسی
نام روسی این رود یعنی ولگا (Волга) از ریشه نیا-اسلاوی *vòlga گرفته شده که به معنای رطوبت است. این نام اسلاوی یک گرته‌برداری از نامی است که سکاهای ایرانی‌زبان به این رود داده بودند یعنی «را». نام «را» (Rā) نیز در زبان سکایی به معنای رطوبت و هم‌ریشه با واژه اوستایی «رنها» Raŋhā (به معنای رود افسانه‌ای) است. واژه سغدی رک (r’k) و واژه فارسی رگ (آبراه خون) نیز با این واژه هم ریشه می‌باشند.
اقوام ترک‌تباری که در امتداد ولگا ساکن شدند در قدیم به آن ایتیل یا آتیل می‌گفتند که به معنای «رود بزرگ» است. در زبان‌های ترکی‌تبار امروزه نیز به آن با ایدیل و اِدل و نام‌های مشابه اشاره می‌شود. نام دیگر ترکی برای ولگا «ساری‌سو» (آب زرد) است. مردم قوم ماری، از اقوام اورالی به ولگا «یول» می‌گویند که در زبان تاتاری به معنای راه است.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ مدخل آتل بایگانی‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine در لغت‌نامه دهخدا
- ↑ J.P. Mallory & D.Q. Adams, Encyclopedia of Indo-European Culture, s.v. "dew" (London: Fitzroy Dearborn, 1997), 158-9.
- ↑ Michiel de Vaan, Etymological Dictionary of Latin and the Other Italian Languages, s.v. "rōs, rōris" (Leiden: Brill, 2008), 526-7.
- ↑ Nourai, Ali. 2013. An Etymological Dictionary of Persian, English and Other Indo-european Languages. Index of Words in Different Languages Vol. 1 Vol. 1. p.130.