هت‌تریک

هت‌تریک (انگلیسی: Hat-trick) یا سه‌گُله یک اصطلاح ورزشی است که به دستیابی به موفقیت، امتیاز یا گل در ۳ بار که معمولاً پیاپی هستند، گفته می‌شود. این واژه نخستین بار در ورزش کریکت، برای توصیف بازی‌های خوب اچ‌اچ استفنسن، بازیکن انگلیسی در سال ۱۸۵۸ و نخستین بار در سال ۱۸۷۸ در منابع چاپی به کار رفت.سادیو مانه سریع‌ترین هتریک را در فوتبال در بازی ساوت همپتون با استون ویلا با زمان ۱۷۶ ثانیه در برابر استون ویلا انجام داده‌است.

هتریک در فوتبال یکی از پرکاربردترین اصطلاحات بازی‌های حساس و حرفه‌ای فوتبال است که شاید بازیکنان خط حمله، بیشتر قدرت خود را در هتریک نمایش داده‌اند و هتریک کریستیانو رونالدو، هتریک لیونل مسی و گلزنان برتر مطرح‌ترین تیم‌ها و باشگاه‌های فوتبال بارها و بارها شنیده شده‌است. هتریک یا به صورت صحیح هت تریک (Hat trick) به معنی «سه گله (۳ گل)” یا “فند کوب» اصطلاحی ورزشی است که به دستیابی به موفقیت، امتیاز یا زدن گل که ۳ بار پشت سر هم باشد گفته می‌شود. واژه هت تریک (که به اشتباه هتریک هم گفته می‌شود) نخستین بار در ورزش کریکت، برای تعریف بازی‌های عالی ایچ ایچ استفنسن، بازیکن انگلیسی در سال ۱۸۵۸ و نخستین بار در منابع چاپی، در سال ۱۸۷۸ استفاده شد. سادیو مانه سریع‌ترین هتریک فوتبال را در بازی “ساوتهمپتون-استون ویلاً با زمان ۱۷۶ ثانیه در برابر استون ویلا انجام داد. وی در حال حاضر در تیم بایرن مونیخ توپ می‌زند. و رکورددار بیشترین هتریک هم اسطوره فراموش نشدنی دنیای فوتبال پله برزیلی با ۹۳هتریک است.

واژه هت تریک فوتبال در زبان انگلیسی با خط فاصله (Hat-trick) نیز نوشته می‌شود، اما دیکشنری آکسفورد به صورت بدون فاصله نوشته‌است. علاوه بر اصلاح ۳ گله رایج در ورزش برای هت تریک (Hat Trick, hat-trick, Hattrick) نام یک بازی و یک شرکت نیز هست:

هت تریک (بازی) (یک بازی استراتژی آنلاین مربیگری فوتبال است)
هت تریک پروداکشنز (نام شرکت ساخت برنامه کمدی تلویزیونی در بریتانیا)

هت تریک در جام جهانی

زمانی که یک بازیکن می‌تواند در طول ۹۰ دقیقه بازی سه گل به ثمر برساند به اصطلاح فوتبالی هت تریک کرده‌است. در تاریخ بازی‌های جام جهانی فوتبال، ۴۸ هت تریک صورت گرفته که از این بین، تنها چهار بازیکن موفق شده‌اند دو بار در جام جهانی هت تریک کنند.

ساندرو کوسیچ از مجارستان، در جام جهانی ۱۹۵۴، ژوست فونتین فرانسوی در جام جهانی ۱۹۵۸، گرد مولر آلمانی در جام جهانی ۱۹۷۰، گابریل باتیستوتا آرژانتینی در دو جام جهانی ۱۹۹۴ و ۱۹۹۸ رکورددار هت تریک با دو هت تریک هستند.
ساندرو کوسیچ مجاری و گرد مولر آلمانی در دو دیدار متوالی جام جهانی هت تریک کردند.
لازیو کیس مجاری در عرض هفت دقیقه در برابر ال سالوادور در جام جهانی ۱۹۸۲ سریع‌ترین هت تریک را رقم زد.
مارکوس کال کلمبیایی تمامی گل‌های هت تریک را از روی ضربه آزاد در جام جهانی ۱۹۶۲ برابر شوروی سابق به ثمر رساند.

پانویس

↑ «از داربی تا هت‌تریک؛ اصطلاحات فوتبالی از کجا آمده‌اند؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ مارس ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۲۲.
↑ «سه‌گُله» [ورزش] هم‌ارزِ «hat trick»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۶۶-۸ (ذیل سرواژهٔ سه‌گُله)
↑ Taking three wickets in three balls entitled the bowler to receive a hat from his club commemorating the feat (or entitled him to pass the hat for a cash collection). Extended Oxford English Dictionary 1999 Edition: "It came into use after HH Stephenson took three wickets in three balls for the all-England eleven against the twenty-two of Hallam at the Hyde Park ground, Sheffield in 1858. A collection was held for Stephenson (as was customary for outstanding feats by professionals) and he was presented with a cap or hat bought with the proceeds."
↑ The Oxford Companion to Australian Cricket (Oxford University Press, 1996) mentions that the word hat-trick was used in print for the first time in The Sportsman to describe Spofforth clean bowling three consecutive batsmen in the match against Hastings and Districts at the Oval on 29 August 1878. Spofforth did take a hat-trick and nine wickets in 20 balls against the XVIII of Hastings and Districts in 1878 (not a first class match), but the dates are incorrect.

منابع

واژه‌های مصوب فرهنگستان
واژه فندکوب در (وب‌نگار= 'معنای واژه … ؟' آدرس= "meaning-word" در سرویس میهن‌بلاگ.کام- 'پست شماره= ۲۰۲')
هتریک در فوتبال چیست؟ + هتریک چیست؟ mojbaz.com
hat trick dictionary.cambridge.org
hat trick ldoceonline.com

[1] «از داربی تا هت‌تریک؛ اصطلاحات فوتبالی از کجا آمده‌اند؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ مارس ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۲۲.

[2] «سه‌گُله» [ورزش] هم‌ارزِ «hat trick»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۶۶-۸ (ذیل سرواژهٔ سه‌گُله)

[3] Taking three wickets in three balls entitled the bowler to receive a hat from his club commemorating the feat (or entitled him to pass the hat for a cash collection). Extended Oxford English Dictionary 1999 Edition: "It came into use after HH Stephenson took three wickets in three balls for the all-England eleven against the twenty-two of Hallam at the Hyde Park ground, Sheffield in 1858. A collection was held for Stephenson (as was customary for outstanding feats by professionals) and he was presented with a cap or hat bought with the proceeds."

[4] The Oxford Companion to Australian Cricket (Oxford University Press, 1996) mentions that the word hat-trick was used in print for the first time in The Sportsman to describe Spofforth clean bowling three consecutive batsmen in the match against Hastings and Districts at the Oval on 29 August 1878. Spofforth did take a hat-trick and nine wickets in 20 balls against the XVIII of Hastings and Districts in 1878 (not a first class match), but the dates are incorrect.