نوروزخوانی
نوروز خوانی یا بهارخوانی یا ساونگ خوانی، گونه‌ای از آوازخوانی است که در گذشته در کل ایران رواج داشته‌است. خاستگاه این گونه آوازخوانی بیشتر در استان مازندران بوده‌است و در حال حاضر این مراسم به صورت محدود در برخی نقاط مازندران برگزار می‌شود. این آيين، به خصوص در دو سوی البرز (مازندران، گيلان، كومش و طالقان) به وفور يافت می‌شود و در حقيقت، بخش مهمی از موسيقی، دو سوی البرز را تشكيل می‌دهد.
تاریخچه
پیشینه این گونه آواز مربوط به دوران قبل از اسلام می‌باشد که در بعضی از کتب نزدیک به دین زرتشتی و در ستایش اهورا مزدا و همچنین در توصیف طبیعت و زیبایی فصل بهار و ستایش شاهان و امیران آمده است. بعد از ورود اسلام و مذهب شیعه این گونه آواز با مفاهیم مذهبی و روایات اسلامی آمیخته شدند. دربارهٔ نوروزی خوانی برای نخستین بار الکساندر خوتسکو ایرانشناس روسی در سال ۱۸۴۲ در کتابی در مورد فرهنگ و گویش‌های شمال ایران که در لندن به چاپ رسیده اشاره شده‌است.
شیوه
در نوروز خوانی افرادی که به آن‌ها نوروز خوان گفته می‌شده‌است پیش از آغاز فصل بهار به صورت دوره‌گردی به شهرها و روستاهای مختلف می‌رفتند و اشعاری در مدح بهار یا با ذکر مفاهیم مذهبی به صورت بداهه یا از روی حافظه می‌خواندند. این اشعار به زبان فارسی یا زبان‌های محلی بوده‌است و پس از اسلام اغلب پس از ستایش خدا در مدح امامان شیعه گفته می‌شده‌است. این اشعار بیشتر به صورت ترجیع بند بوده و توسط یک یا چند شخص همزمان خوانده می‌شده‌است.
میراث
در برخی مناطق، نوروزخوان نمی‌توانستند از مردم انعامی بگیرند، پس به مهاجرت می‌کردند تا در منطقه‌ای ديگر به انجام آيين بپردازند. تسلط نوروزخوانان كومش به زبان طبری و نوروزخوانان طالقان به گيلكی و طبری، باعث حضور آنان در گيلان و مازندران، می‌شد. اين مسئله سبب انتقال بخشی از فرهنگ شفاهی و سنت‌های موسيقی در دو سوی رشته‌کوه البرز بوده‌است.
نگارخانه
جستارهای وابسته
- فرهنگ طبری
منابع
- ↑ «نوروز و خنیاگران فراموش شده».
- ↑ Dr. Sadeq Kia, 1937, Tabarian Calendars and Festivals (Gahshomari va Jashnaye Tabari -Persian-).
- ↑ «Hamshahri Newspaper». images.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۳.
- ↑ «چند نوشتار درباره موسیقی و نوروز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۰.
- ↑ «نورورز خوانی در گیلان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۰.
- ↑ «نوروز و سنت‌های تاریخی آن در آثار معتبر».
- ↑ «Hamshahri Newspaper». images.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۹.
پیوند به بیرون
- نوروزخوانان، نویددهنده بهار در مازندران خبرگزاری فارس
- نوروزخوانان، پیشوازان گیلانی بهار بایگانی‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine
- (تصاویر) آئین نوروزخوانی در مازندران خبرگزاری فرارو