نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

این قانون بعد از تصویب لایحه شماره ۳۶۳۰۲/۲۵۸۸۲ مورخ ۲۸/۷/۱۳۸۱ دولت در مورد تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ ۱۷/۱۲/۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۲۵/۱۲/۱۳۸۲ به تأیید شورای نگهبان‌رسیده‌است. بر اساس این قانون تأسیس، ساخت، تجهیز و بازسازی، توسعه، مدیریت، نظارت و سایر امور کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور به موجب این قانون انجام می‌شود.

ترکیب هیئت امناء

بر اساس ماده ۲ این قانون هیئت امنا کتابخانه با ترکیب زیر شکل می‌گیرد:

الف- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (رئیس هیئت امناء).

ب- رئیس شورای عالی استان‌ها.

ج- معاون ذیربط از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.

د- یک عضو از کمیسیون فرهنگی به پیشنهاد آن کمیسیون و تصویب مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر.

ه - رئیس کتابخانه ملی ایران.

و- پنج نفر از صاحب‌نظران و شخصیت‌های علمی فرهنگی کشور که حداقل دو نفر آنان را بانوان تشکیل دهند به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حکم رئیس‌جمهور برای مدت چهارسال انتخاب می‌شوند که یک نفر از آنان به انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان دبیرکل هیئت امناء مسئولیت اداره امور دبیرخانه را به عهده خواهد داشت.

اعضای هیئت امناء

منابع مالی

بر اساس ماده ۵ قانون، منابع مالی اداره امور کتابخانه‌ها به شرح ذیل است:

الف- کمک‌های دولت در بودجه سالیانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

ب- درآمدهای حاصله موضوع ماده (۶) این قانون.

ج- هدایا و کمک‌های مردمی سازمان‌ها، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و بخش خصوصی و مجامع بین‌المللی.

د- موقوفات.

ه - درآمدهای اختصاصی انجمن‌ها و کتابخانه‌های عمومی از محل انجام فعالیت‌های فرهنگی آموزشی مرتبط و دریافت حق عضویت.

ماده ۶- شهرداری‌ها مکلفند همه ساله حداقل نیم درصد (۰٫۵٪) از درآمدهای خود را به منظور اداره امور کتابخانه‌ها در اختیار انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی شهر مربوطه قرار دهند.

الف) روند کمک‌های دولت

یکی از منابع مهم اداره کتابخانه‌های عمومی کشور که بخش عمده آن صرف حقوق و دستمزد کتابدارها و تجهیز کتابخانه‌های عمومی می‌شود، کمک‌های دولت در قالب قانون برنامه سالانه است که از طرف دولت به مجلس ارائه می‌شود. این منابع مالی عموماً به «فصل ۵» شناخته می‌شوند. منابع فصل ۵ منابع پایداری نیستند و به دلیل اینکه کمک تلقی می‌شوند، در اولویت دولت‌ها نیستند. مقدار بودجه نهاد در این قالب برای سال‌های مختلف به شرح جدول زیر است:

در لایحهٔ بودجهٔ ۱۳۹۵، بخشی از این بودجه به کتابخانه‌های ایران اختصاص یافت اما در این میان سهم کتابخانه ملی تقریباً دو برابر سال گذشته‌اش شد اما در مقابل، بودجه دیگر مراکز مانند نهاد کتابخانه‌های عمومی اندک تغییری، داشته‌است، بودجه کتابخانه ملی که در سال گذشتهٔ آن «۵۰ میلیارد تومان» در نظر گرفته‌شده بود، در این سال به میزان ۹۴ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان افزایش‌یافته‌است، بنابراین این بودجه تقریباً شاهد افزایش دو برابری رقم بودجه برای این سازمان بو ده است. این در حالی است که نهاد کتابخانه‌های عمومی در سال‌های گذشته همواره خواستار افزایش بودجه خود بوده‌است و نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، در مراسم تقدیر از کتابداران نهاد کتابخانه‌های عمومی، قول افزایش بودجه را داده بود، اما این بودجه تنها ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشت. در لایحه بودجه سال ۱۳۹۵ برای کتابخانه مجلس ۱۶ میلیارد و ۵۸۱ میلیون تومان در نظر گرفته شد، همچنین بر اساس گزارش مربوطه، برای کتابخانه آیت‌الله مرعشی که در سال گذشته شش میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان بودجه تصویب‌شده بود، نیز با افزایش، شش میلیارد و ۵۰۸ میلیون تومان در نظر گرفته‌شده‌است.

ب) نیم درصد شهرداری‌ها

منبع دوم تأمین هزینه کتابخانه‌های عمومی ماده ۶ قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی است که حداقل نیم درصد از درآمد شهرداری‌ها را شامل می‌شود. ماده ۶ این قانون صراحتاً شهرداری‌ها را مکلف کرده‌است که حداقل نیم درصد از درآمد خود را به منظور اداره امور کتابخانه‌ها در اختیار انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی شهر مربوطه قرار دهند. با این حال سال‌های متمادی پس از تصویب قانون شهرداری‌ها از این موضوع سرباز می‌زدند یا اینکه با مبالغی بسیار اندک، با مدیران کتابخانه‌های عمومی کنار می‌آمدند. همان‌طور که در این قانون تصریح شده‌است این منابع مالی باید در اختیار انجمن کتابخانه عمومی شهر قرار گیرد. اما در سال ۱۳۹۱ این منابع در حساب ستاد نهاد کتابخانه‌های عمومی تجمیع شد که بر اساس اعلام مجلس غیرقانونی تشخیص داده شد مجموعه‌ای از چالش‌های اینچنین باعث شد که تبصره‌ای به شرح ذیل در تاریخ ۱۱ آذر ۱۳۹۳ توسط مجلس به ماده ۶ قانون اضافه شود: «تبصره- در صورت امتناع هر یک از شهرداریها از تأدیه نیم درصد (۵/۰٪) مذکور، وزارت امور اقتصادی و دارایی (خزانه‌داری کل کشور) مکلف است بر اساس فهرست اعلامی از طرف دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مبالغ مربوطه را از سر جمع اعتبارات مربوط به درآمد شهرداریها (سازمان شهرداری‌ها و دهیاریهای کشور) یا درآمد موضوع مواد(۳۸) و (۳۹) قانون مالیات بر ارزش افزوده از سهم همان شهر کسر و نسبت به پرداخت آن در وجه کتابخانه‌های عمومی همان شهر اقدام نماید.»

بر اساس قانون، دبیرخانه هیئت امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور زیر نظر هیئت امنا فعالیت می‌کند. دبیرخانه هیئت امنا متشکل از سه معاونت و چند اداره کل مستقل و ادارات کل استانی است.

۱- حوزه دبیرکل

۱–۱- دفتر دبیرکل

۲–۱- دفتر ارزیابی عملکرد، بازرسی و پاسخ گویی به شکایات

۳–۱- اداره‌کل روابط عمومی و امور بین‌الملل

۱-۳-۱- اداره تبلیغات و اطلاع‌رسانی

۲-۳-۱- اداره ارتباطات و امور رسانه‌ها

۳-۳-۱- اداره تشریفات و مناسبت‌ها

۴–۱- اداره‌کل حراست

۱-۴-۱- اداره حفاظت کارکنان و تعیین صلاحیت

۲-۴-۱- اداره حفاظت اسناد و مدارک

۳-۴-۱- اداره حفاظت فیزیکی

۵–۱- هسته گزینش

۶–۱- اداره‌کل امور عمرانی

۱-۶-۱- اداره برنامه‌ریزی و GIS

۲-۶-۱- اداره طراحی

۳-۶-۱- اداره نظارت

۷–۱- اداره‌کل امور مجلس و استان‌ها

۱-۷-۱- اداره امور مجلس

۲-۷-۱- اداره امور استان‌ها

۲- معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات

۱–۲- دفتر برنامه‌ریزی

۱-۱-۲- گروه آمار و اطلاعات

۲-۱-۲- گروه برنامه‌ریزی

۳-۱-۲- گروه تدوین استانداردها

۲–۲- دفتر پژوهش و آموزش

۱-۲-۲- گروه پژوهش

۲-۲-۲- گروه انتشارات و ارتباطات علمی

۳-۲-۲- اداره آموزش کارکنان

۳–۲- دفتر فناوری اطلاعات

۱-۳-۲- گروه نرم‌افزار

۲-۳-۲-گروه تحلیل و توسعه سیستم‌ها

۳-۳-۲- گروه سخت‌افزار، شبکه و زیر ساخت‌ها

۳- معاونت توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی

۱–۳- اداره‌کل توسعه کتابخانه‌ها و مشارکت‌ها

۱-۱-۳- اداره امور کتابخانه‌ها و فهرست نویسی

۲-۱-۳- اداره نظارت و ارزیابی کتابخانه‌ها

۳-۱-۳- اداره امور انجمن‌ها و مشارکت‌ها

۲–۳- اداره‌کل تأمین منابع کتابخانه‌ها

۱-۲-۳- اداره بررسی، ارزیابی و تأمین منابع

۲-۲-۳- اداره نگهداری و توزیع منابع

۳–۳- اداره‌کل ترویج کتابخوانی و امور فرهنگی

۱-۳-۳-اداره ترویج کتابخوانی

۲-۳-۳- اداره کانون‌های فرهنگی و مخاطبین

۴- معاونت اداری و مالی

مدیر اجرائی صندوق‌های قرض الحسنه و همیاری

۱–۴- اداره‌کل منابع انسانی و امور پشتیبانی

۱-۱-۴- اداره استخدام و برنامه‌ریزی منابع انسانی

۲-۱-۴- اداره امور کارکنان

۳-۱-۴- اداره انتصابات و طبقه‌بندی مشاغل

۴-۱-۴- اداره کارپردازی و انبارداری

۵-۱-۴- اداره امور عمومی

۶-۱-۴- اداره امور رفاهی

۷-۱-۴- اداره اسناد و دبیرخانه مرکزی

۲–۴- اداره‌کل امورمالی و ذیحسابی (خزانه داری)

۱-۲-۴- اداره اعتبارات و تعهدات

۲-۲-۴- اداره دریافت و پرداخت

۳-۲-۴- اداره دفترداری و تنظیم حسابها

۴-۲-۴- اداره رسیدگی و تطبیق اسناد و حسابها

۵-۲-۴- اداره اموال و دارائی‌ها

۶-۲-۴- اداره نظارت بر درآمدها

۳–۴- دفتر امور حقوقی

۱-۳-۴- گروه امور حقوقی

۲-۳-۴- گروه امور املاک و مستغلات

۴–۴- دفتر بودجه، تشکیلات و بهبود مدیریت

۱-۴-۴-گروه بودجه عمومی

۲-۴-۴-گروه بودجه اختصاصی

۳-۴-۴- گروه تشکیلات و بهبود مدیریت

دبیرخانه هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور

قبل از تغییر ساختار نهاد کتابخانه‌های عمومی این سازمان به نام دبیرخانه هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور شناخته می‌شد و زیر نظر وزارت ارشاد فعالیت می‌کرد. رؤسای دبیرخانه هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی به قرار زیر بوده‌اند:

در سال ۱۳۸۴ با تغییر ساختار نهاد، محمد حسین ملک احمدی به عنوان اولین دبیرکل آغاز به فعالیت کرد.

دبیرکل‌های نهاد

سه نوع کتابخانه زیر نظر نهاد کتابخانه‌های عمومی فعالیت می‌کنند: ۱- کتابخانه‌های نهادی، ۲- کتابخانه‌های مشارکتی، ۳- کتابخانه‌های مستقل

تعییرات تعداد و زیربنای کتابخانه‌های نهادی مطابق با جدول زیر است:

بر اساس ماده ۳ قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی، یکی از وظایف و اختیارات نهاد تدوین و تصویب دستورالعمل‌های مورد نیاز برای اداره کتابخانه‌های عمومی است. بر این اساس مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها تهیه و به کتابخانه‌های عمومی ابلاغ شده‌است که به شرح ذیل است [۱] بایگانی‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine:

• دستورالعمل نامگذاری
• دستورالعمل درجه‌بندی
• دستورالعمل توزیع نیروی انسانی
• دستورالعمل عضویت
• دستورالعمل آماده‌سازی منابع اطلاعاتی
• دستورالعمل فهرست‌نویسی و رده‌بندی منابع اطلاعاتی
• دستورالعمل برگه آرایی
• دستورالعمل رف خوانی و وجین
• دستورالعمل امانت منابع کتابخانه ای
• دستورالعمل بخش نشریات
• دستورالعمل نحوه اداره بخش مرجع
• دستورالعمل نحوه اداره و گسترش بخش نابینایان و کم بینایان
• دستورالعمل نحوه اداره و گسترش بخش کودکان و نوجوانان
• دستورالعمل نحوه اداره و گسترش بخش نسخ خطی
• دستورالعمل مبادله و اهدای منابع اطلاعاتی
• دستورالعمل نحوه اداره بخش دیداری و شنیداری
• دستورالعمل نحوه اداره دفاتر اینترنت و استفاده از وسایل الکترونیکی
• دستورالعمل کتابخانه‌های عمومی شبانه‌روزی

یکی از وظایف نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، تدوین برنامه‌ها کوتاه مدت، بلند مدت و راهبردی و نیز تدیون سیاست‌های فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی و سایر ارکان نهاد است. بر این اساس تاکنون اسناد عمده زیر در حوزه برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری تدوین و ابلاغ شده‌است:

• سند چشم‌انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در افق ۱۴۰۴؛ سال ۱۳۸۸
• «سیاست‌ها و شاخص‌های برنامه‌ای سال ۱۳۹۵، سال خواندن»
• اولویت‌ها و اقدام‌های محوری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سال ۱۳۹۷
• مجموعه استانداردهای کتابخانه‌های عمومی (سالهای مختلف)

سند چشم‌انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در افق ۱۴۰۴

بر اساس چشم‌انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که در سال ۱۳۸۸ تدوین شده‌است، نهاد خود را موظف می‌داند در چهار شاخص کتابخانه‌ای در زمره ۱۵ کشور برتر جهان قرار گیرد. این چهار شاخص عبارتند از: سرانه امانت، سرانه عضو، سرانه فضا و سرانه منابع.

همچنین این نهاد در بیانیه چشم‌انداز خود این اهداف و ویژگی‌ها را برا خود قائل شده‌است:

• ارتقاء دهندهٔ آگاهی عمومی از طریق دسترسی سریع، آسان و عادلانهٔ یکایک ایرانیان و فارسی زبانان به منابع اطلاعاتی مورد نیاز با توجه به اقتضائات سنی، فرهنگی، جغرافیایی و جسمی؛
• در خدمت آموزش مادام العمر افراد جامعه از طریق تعامل با نهادهای آموزشی و تسهیل در چرخهٔ دانش با تأمین منابع اطلاعاتی؛
• مرکزی برای یادگیری، رشد مهارت و نیز ارتقاء تعاملات فکری و علمی در راستای تولید علم؛
• جذاب، هدایت‌کنندهٔ اوقات فراغت و توسعه دهندهٔ فرهنگ مطالعه و کتابخوانی با هدف جذب فراگیر مخاطب به ویژه کودکان، نوجوانان و جوانان؛
• تقویت‌کنندهٔ مؤلفه‌های هویت ملی ایرانیان حافظ و انتقال دهندهٔ ارزش‌های دینی و فرهنگی در برابر از خود بیگانگی فرهنگی و گسست نسل‌ها.
• پژوهش محور، نوآور و خلاق و بهره‌مند از مشارکت نخبگان و فرزانگان و رشد دهنده روحیه خلاقیت و نوآوری در جامعه؛
• حامی و ارتقاء دهنده منزلت اجتماعی کتابداران؛
• مشاور امین با بهره‌مندی از کتابداران متخصص و متعهد؛
• دارای ساختاری انعطاف‌پذیر و چابک در تعامل با مساجد و خیرین و بهره‌مند از همکاری نهادها و سازمان‌های دولتی، مردمی و مذهبی؛
• برخوردار از نظام‌های همکاری و تبادل بین کتابخانه‌ای در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی؛
• پیشرو در بهره‌گیری از فناوری‌های نوین اطلاعاتی با ایجاد کتابخانه‌های ترکیبی از طریق دیجیتال سازی اثر بخش خدمات و منابع.

سیاست‌ها و شاخص‌های برنامه‌ای سال ۱۳۹۵، سال خواندن

یکی از کارویژهای کتابخانه‌های عمومی توریج خواندن است. نهاد کتابخانه‌های عمومی در سال ۱۳۹۵ تصمیم گرفت این کارویژه را در نسبت با سایر ماموریت‌های خود در اولویت قرار دهد. [۲] بر این اساس سند سیاست‌ها و شاخص‌های برنامه ای سال ۱۳۹۵ تدوین شد. این سند بر مبنای توجه وپژه به خواندن لذت بخش تدوین شد و اصول کلی زیر بر آن حاکم بود:

1. اصل ترویج و تبلیغ تجربه مثبت خواندن با تمرکز بر لذت خواندن و نشان دادن سودمندیهای خواندن؛
2. اصل تبدیل کتابخانه عمومی به پاتوقی برای خواندن و ارائه خدمات مبتنی بر محوریت فضای کتابخانه؛
3. طراحی، اقدام و ارتقای فعالیت‌های ترویجی و تبلیغی حول موضوع خواندن با محوریت قراردادن اولویتهای محلی؛
4. اصل معرفی سبک زندگی مطالعه محور؛
5. اصل فعالسازی اعضا موجود.

در این سند سیاست‌های زیر محور فعالیت‌های نهاد قرار گرفته‌است:

• بهبود کیفیت فیزیکی کتابخانه‌ها نسبت به توسعه صرف فیزیکی و افزایش متراژ، در اولویت قرار دارد؛
• اولویت کلنگزنی، تأسیس و احداث کتابخانه جدید به این ترتیب است: ۱. شهرها و روستاهای فاقد باشد. ۱ کتابخانه، ۲. شهرهایی که ظرفیت فعال آن‌ها بیش از ۵۰ درصد ظرفیت اسمی باشد.
• محل اصلی اجرای فعالیت‌های فرهنگی، برنامه‌های ترویجی و خدمات، «کتابخانه‌ها و محیط محصور در شعاع خدماتی کتابخانه‌ها» است.
• مخاطب اصلی فعالیت‌ها، برنامه‌ها و خدمات در کلیه سطوح نهاد، در درجه اول اعضا و در درجه دوم ساکنان شعاع خدماتی کتابخانه‌ها هستند
• برنامه‌ها باید به گونهای تنظیم شوند که منجر به افزایش توان خدماتدهی کتابداران به اعضا شود. این سیاست یکی از محورهای اصلی ارزیابی عملکرد و تشویق کتابداران خواهد بود و یکی از شاخصهای اصلی نظام رتبهبندی کتابداران خواهد بود.
• افزایش تنوع خدمات کتابخانه‌ای به منظور بالابردن جذابیت کتابخانه و نگهداری و فعال‌سازی اعضاء جذب شده؛
• در گزینش منابع نیاز و خواست کاربران و لذتبخش بودن محتوای منابع نسبت به سایر مؤلفه‌ها در اولویت قرار دارد
• کلیه پژوهشها و آموزشها در نهاد ناظر بر اصول کلی فعالیت‌های نهاد در سال ۱۳۹۵باید باشد
• کلیه برنامه‌های فرهنگی، خدمات جنبی و تبلیغاتی در نهاد باید ناظر بر اصول کلی حاکم بر فعالیت‌های نهاد در سال ۱۳۹۵ باشد که مطابق با دستورالعملهای اداره کل فرهنگی است و آزادی عمل، خلاقیت و نوآوری، و اختیار در اقدام برای استانها و شهرستانها اصل ضروری در اجرای این سیاست است.
• افزایش همکاریها و مشارکت گروه‌های مردمی، افراد داوطلب و خیرین در کلیه فعالیت‌های کتابخانهای اعم از توسعه و تجهیز یا ارائه خدمات یکی از سیاستهای سال جاری است [۳].

اولویت‌ها و اقدام‌های محوری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

این سند در سال ۱۳۹۷ بدون محدودیت زمانی تدوین شده‌است و ابلاغ سند جایگزین معتبر است. اساس این سند توجه به ظرفیت‌های اجتماعی کتابخانه‌های عمومی است [۴].

این سند شامل ۶ سیاست است که با عنوان «اولویت» مشخص شده‌اند:

اولویت ۱. توسعه عادلانه «خدمت کتابخانه عمومی» و افزایش دسترسی به کتابخانه عمومی

اولویت ۲. اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها و فرایندها به‌منظور افزایش بهره‌وری در نهاد

اولویت ۳. افزایش کارآمدی و منزلت اجتماعی منابع انسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی

اولویت ۴. کاربرمحورکردن خدمات، برنامه‌ها و منابع کتابخانه‌های عمومی

اولویت ۵. توسعه آموزش کاربران با محور قرار دادن مسائل اجتماعیِ ملی و محلی

اولویت ۶. ارائه تصویری اجتماعی از جایگاه کتابخانه عمومی

ذیل هر اولویت چند اقدام محوری مرتبط با آن اولویت ذکر شده‌است که در مجموع شامل ۲۴ اقدام محوری را شامل می‌شود.

گروه استاندارد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ۰۲/۰۲/۱۳۹۲ تأسیس شد تا با تدوین و پیاده‌سازی استانداردهای ملی و نهادی یاری‌رسان کتابخانه‌های عمومی کشور باشد. اهم وظایف این گروه عبارتند از: ۱) رصد، دسترس‌پذیری و حمایت از فعالیت‌های مرتبط با استاندارد در حوزهٔ کتابخانه‌های عمومی، ۲) تولید متون استاندارد برای کتابخانه‌های عمومی و ۳) استانداردسازی خدمات کتابخانه‌های عمومی. در راستای مأموریت نخست، اقداماتی از جمله کتابشناسی استاندارد و پایگاه استاندارد (به نشانی nppl.ir/standards) و در راستای مأموریت دوم، اقداماتی از جمله تدوین، تألیف و ترجمهٔ استانداردها، دستورالعمل‌ها و تعاریف استاندارد انجام شده‌است. در ادامه به مهم‌ترین فعالیت‌های صورت گرفته مرتبط با دو مأموریت مذکور اشاره می‌شود.

الف) استانداردهای تدوین شده

• استاندارهای پایه ۱: تعریف کتابخانه عمومی/ اداره استاندارد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۳۹۷.
• خدمات کتابخانه عمومی برای نابینایان و کم‌بینایان/ اداره استاندارد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۳۹۶.
• تراکنش امانت‌های بین‌کتابخانه‌ای/ تهران: سازمان ملی استاندارد ایران، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ۱۳۹۶. [شماره استاندارد ملی: ۲۱۸۷۲]
• شرایط کیفی و آمارهای پایه برای ساختمان کتابخانه‌ها - فضا، عملکرد و طراحی / تهران: سازمان ملی استاندارد ایران، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور. [شماره استاندارد ملی: ۲۲۱۵۰]
• استاندارد خدمات و تجهیزات فناوری اطلاعات/ اداره استاندارد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۳۹۴.

ج) استانداردهای منتشر شده در قالب کتاب

• رهنمودهای ایفلا: مدیریت منابع اهدایی به کتابخانه‌ها/ ترجمه: محسن سلک. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مؤسسه انتشارات کتاب نشر، ۱۳۹۶.
• رهنمودهای ایفلا: خدمات کتابخانه عمومی برای نوزادان، کودکان و نوجوانان/ ترجمه: حیدر مختاری. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مؤسسه انتشارات کتاب نشر، ۱۳۹۶.
• خدمات کتابخانه‌های عمومی برای نابینایان و کم بینایان/. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مؤسسه انتشارات کتاب نشر، ۱۳۹۵. [در۳ قالبِ چاپی، درشت‌خط و بریل]
• استانداردها و رهنمودها کتابخانه‌های عمومی استرالیا/ شری کوئین و ایان مک‌کالوم؛ ترجمه: سعید اسدی. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مؤسسه انتشارات کتاب نشر، ۱۳۹۴.
• رهنمودهای ایفلا برای کتابخانه‌های سیار/ ترجمه: فاطمه نبوی؛ ویراستار: رحمت‌الله فتاحی. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مؤسسه انتشارات کتاب نشر، ۱۳۹۴.
• شاخص‌های عملکرد کتابخانه‌ها/ مؤسسه استاندارد بریتانیا؛ ترجمه: علی‌حسین قاسمی. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مؤسسه انتشارات کتاب نشر، ۱۳۹۲.

ب) استانداردهای ترجمه و منتشر شده در وب سایت

• استانداردهای ایالت‌های آمریکا [۵]/ مدیریت ترجمه و ویراستاری: حسین مختاری‌معمار. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۳۹۶.
• استانداردهای کشورهای مختلف [۶]/ رجمه و ویراستاری: شیما مرادی. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۳۹۶.
• استانداردهای ایفلا [۷]/ ترجمه و ویراستاری: حسین مختاری‌معمار. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۳۹۶.

نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، دو نوع محصول تخصصی را منتشر می‌کند:

1. کتاب‌های تخصصی در حوزه کتابخانه‌های عمومی
2. فصلنامه تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی (پیام کتابخانه سابق)

کتابهای تخصصی در حوزه کتابخانه‌های عمومی

فهرست کتابهای منتشر شده در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به شرح زیر است:

• توسعه نظام‌ها و خدمات کتابخانه‌های عمومی (۱۳۷۱) اچ‌سی کمبل؛ ترجمه: علی شکویی
• کتابخانه‌های آموزشگاهی: راهنمایی برای معلم- کتابدار (۱۳۷۵) کالین‌ری؛ ترجمه: مهرداد نیکنام، نیره امامی
• شیوه‌های مطالعه (۱۳۷۷) رالف. استیگر؛ ترجمه: علی شکوئی، مهرداد نیکنام
• صحافی آسان (۱۳۷۷) ریبر هولت، ا دراستراپ؛ ترجمه: مهرداد نیکنام
• زندگی و سرنوشت کتابخانهٔ باستانی اسکندریه (۱۳۷۸) مصطفی العبادی؛ ترجمه: علی شکویی، مهرداد نیکنام
• استانداردهای ملی خدمات کتابخانه‌ای برای نابینایان (۱۳۷۹) شیرین تعاونی (خالقی)
• اطلاع‌رسانی به معلولان و پیشنهاد شبکه اطلاع‌رسانی برای معلولان کشور (۱۳۸۰) تاج‌الملوک ارجمند
• کتابداری و اطلاع‌رسانی و فلسفهٔ علم (؟) جمعی از مترجمان
• خلاقیت و نوآوری در کتابخانه‌های عمومی (۱۳۸۸) مجموعه مقاله از نویسندگان مختلف
• کتابخانه‌های عمومی کشور؛ تنگناها، توانمندی‌ها، راهکارها (۱۳۸۸) مجموعه مقاله از نویسندگان مختلف
• سیری فلسفی در سپهر اطلاعات (۱۳۸۸) محمد خندان
• فلسفه اطلاعات (۱۳۸۸) محمد خندان
• آیین نگارش علمی (چاپ ششم ۱۳۹۱) عباس حری
• مدیریت کتابخانه و نظام اطلاع‌رسانی (۱۳۸۸) موهیندر سینق/ ترجمهٔ غلامرضا فدایی
• مرجع‌شناسی عمومی لاتین (چاپی- اینترنتی) (۱۳۸۸) بابک پرتو؛ رحیم علیجانی
• آینده کتابخانه‌های عمومی در هلند: چشم‌انداز ده سال آینده (۱۳۸۹) فرانک هویسمنز؛ کارلین هیلبرینک/ ترجمهٔ امین زارع
• سیاهه‌وارسی از ملاحظات طراحی ساختمان کتابخانه (۱۳۸۹) ویلیام سنوالد/ ترجمهٔ علیرضا رستمی‌گومه؛ مهدی شقاقی
• تبیین مؤلفه‌های چشم‌انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در افق ایران ۱۴۰۴ (۱۳۸۹) جمعی از مؤلفان
• وب پنهان (۱۳۸۹) مورین هنینجر/ ترجمهٔ زاهد بیگدلی
• مقالات کتابخانه‌های عمومی: ایفلا ۲۰۰۹ (۱۳۸۹) ایفلا/ جمعی از مترجمان
• مقدمه‌ای بر هویت کتابداری و اطلاع‌رسانی (۱۳۸۹) غلامرضا فدایی
• کتابخانه‌های عمومی و مدارس (۱۳۹۰) ناتالی ریف زیارنیک/ ترجمهٔ مهرداد نیکنام
• مقالات کتابخانه‌های عمومی: ایفلا ۲۰۱۰ (۱۳۹۰) ایفلا/ جمعی از مترجمان
• تأملات نظری در کتابداری و اطلاع‌رسانی (۱۳۹۱) محمد خندان (گردآوری)
• مروری بر اطلاعات و اطلاع‌رسانی (۱۳۹۱) عباس حری
• مقالات کتابخانه‌های عمومی: ایفلا ۲۰۱۱ (۱۳۹۱) ایفلا/ جمعی از مترجمان
• شاخص‌های ارزیابی عملکرد ایزو ۱۱۶۲۰ (۱۳۹۲) ایزو/ ترجمهٔ علی‌حسین قاسمی
• کتابخانه‌های عمومی و خدمات اینترنتی (۱۳۹۲) چارلز مک‌لور و پائول ایگر/ ترجمهٔ مریم آذرگون و مهناز جعفری
• کتابخانه‌های عمومی و عدالت اجتماعی (۱۳۹۲) جان پیتمن؛ جان وینسنت/ ترجمهٔ علی‌حسین قاسمی
• شاداب‌سازی محیط کتابخانه‌های عمومی (۱۳۹۲) ابراهیم افشار؛ نگار فاضلی
• مدل‌های مدیریت و تصمیم‌گیری در کتابخانه‌های عمومی (۱۳۹۲) رابرت هیز/ ترجمهٔ علی‌اکبر خاصه
• رهنمودهای ایفلا برای کتابخانه‌های سیار (۱۳۹۳) ایفلا/ ترجمهٔ فاطمه نبوی
• معرفت‌سنجی (۱۳۹۳) نیکلاس رشر/ ترجمهٔ مرتضی بحرانی
• مقدمه‌ای بر هویت علم اطلاعات و دانش‌شناسی (۱۳۹۴) غلامرضا فدایی
• سیاست‌های ملی کتابخانه‌های عمومی (۱۳۹۴) جان هلینگ/گروه مترجمان
• استانداردها و رهنمودهای کتابخانه‌های عمومی استرالیا (۱۳۹۴) شری کوئین و ایان مک‌کالوم/ ترجمهٔ سعید اسدی
• فناوری‌های کتابخانه‌ای و ارائه خدمات به کاربران (۱۳۹۵) آنتونی چو و تیم باکنال/ترجمهٔ بهروز رسولی و مجید نبوی
• تأملات دربارهٔ برنامهٔ درسی آموزش علوم کتابخانه و اطلاعات در اروپا (۱۳۹۵) لایف کایبرگ و لایف لورینگ/ ترجمهٔ محمد حسن‌زاده، مهتاب تیموری و محبوبه کوچه‌فاره
• نظریهٔ انتقادی برای علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی (۱۳۹۵) گلوریا جی. لکی، لیزا ام. گیون و جان ئی. بوشمن
• بسترهای اطلاعات دیجیتال (۱۳۹۵) لوک تردینیک
• استاندارد خدمات کتابخانه عمومی برای نابینایان و کم‌بینایان (۱۳۹۵) کارگروه استاندارد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور
• چگونه مرور کتاب بنویسیم؟: مرورنویسی برای مشاورهٔ خوانندگان (۱۳۹۶) برد هوپر/ ترجمهٔ علیرضا شفیعی‌نصب
• اعترافات یک کتابخوان معمولی (۱۳۹۶) آنه فدیمن/ ترجمهٔ محمد معماریان
• رهنمودهای ایفلا: خدمات کتابخانه عمومی برای کودکان و نوجوانان (۱۳۹۶) ایفلا /ترجمه: حیدر مختاری
• نقش اجتماعی کتابخانه‌ها: راهکارها و راهبردهای کاهش نابربری در دسترسی به دانش (۱۳۹۶) فابریس شامبون. ترجمه دکتر محمدرضا مجیدی، دکتر زهرا مجیدی
• پنج گام برنامه‌ریزی و ارزشیابی برآمدمحور کتابخانه‌های عمومی (۱۳۹۶) ملیسا گراس، سیندی مدیاویلا، ویرجینیا ای. والتر/ ترجمه: نسیم قیاسی
• لذت خواندن در عصر حواس‌پرتی (۱۳۹۶) آلن جیکوبز / ترجمه علی امیری
• قدرت خواندن: از سقراط تا توئیتر (۱۳۹۶) فرانک فوردی/ ترجمه محمد معماریان

فصلنامه تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی (پیام کتابخانه سابق)

این فصلنامه از سال ۱۳۷۰ هجری شمسی با نام پیام کتابخانه از سوی دبیرخانه هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور آغاز به فعالیت کرد؛ و تا سال ۱۳۸۳ به صورت مرتب منتشر می‌شد. از سال ۱۳۸۳ نشر آن متوقف و در سال ۱۳۸۷ با مدیریت اداره‌کل پژوهش نهاد کتابخانه‌های عمومی مجدداً منتشر شد. این فصلنامه در سال ۱۳۸۸ با اخذ درجهٔ علمی-پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری با نام فصلنامهٔ «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» به فعالیت خود در این عرصه ادامه داد. سردبیرهای این نشریه عبارتند از:

https://web.archive.org/web/20130911203551/http://www.iranpl.ir/Portal/Home/

• وبگاه رسمی