نمادگذاریهای مشتق
در حساب دیفرانسیل تنها یک نوع نمادگذاری واحد برای مشتق وجود ندارد و نمادگذاریهای مختلفی توسط ریاضیدانها استفاده شدهاست. در هر زمینهای خاص٬ برخی نمادها مفیدترند.
نمادگذاری لایبنیتز
معمولترین نمادگذاری استفادهشده مربوط به لایبنیتز است.در این نمادگذاری مشتق
و مشتقهای مرتبههای بالاتر چنین نمایش داده میشوند:
نمادگذاری لاگرانژ
یکی دیگر از نمادگذاری های پرکاربرد ٬توسط ژوزف لویی لاگرانژ ابداع شدهاست.سه مرتبهی اول مشتق چنین اند:
و مشتق مرتبه
نمادگذاری اویلر
در نمادگذاری لئونارد اویلر مشتق به شکل یک عملگر دیفرانسیلی به شکل
مشتق اول:
مشتق دوم:
مشتق nام:
معمولاً متغیری که نسبت به آن مشتق گرفتهمیشود را هم اینطور نشان میدهند:
نمادگذاری نیوتون
در نمادگذاری نیوتن ٬ مشتق با قرار دادن نقطه بالای تابع مورد نظر نمایش مییابد.این نوع نمایش مشتق٬ بیشتر برای مشتق زمانی و حداکثر تا مرتبهی دوم کاربرد دارد:
نمادگذاری در حساب برداری
در حساب برداری ٬ابتدا یک عملگر دیفرانسیلی با نام عملگر دل تعریف میکنیم:
حال گرادیان در دستگاه دکارتی چنین تعریف میشود:
- ,
- .
دیورژانس روی یک میدان برداری عمل میکند و به این شکلها نمایش دادهمیشود:
- ,
- ,
- .
عملگر لاپلاسین :
- ,
و عملگر کرل یا تاو٬
دیگر نمادگذاریها
برخی روشهای دیگر برای نمایش مشتق ٬ در حساب چندمتغیره یا آنالیز تانسوری استفاده میشود.برای مثال:
و
البته دو نماد آخر تنها در فضای اقلیدسی یکسانند و روی خمینه ها یکی نیستند.
پیوند به بیرون
- Earliest Uses of Symbols of Calculus, maintained by Jeff Miller.
منابع
- Mathematical Analysis I & II,V.A Zorich