نظریه انتخاب عقلانی

نظریه‌ی انتخاب عقلانی (به انگلیسی: Rational choice theory) به دیدگاهی کلی راجع به رفتار منطقی افراد در زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اشاره دارد. طبق این دیدگاه تمامی تصمیمات افراد در راستای افزایش بیشینه‌ی فایده در ارضای نیازهای مادی یا معنوی آن‌ها است. در کل تمامی رفتارهای انسان را می‌توان در این تعریف گنجانید. برای نمونه اگر شخصی از کالا یا خدمت خاصی لذت می‌برد تلاش برای کسب آن در قالب این تعریف قرار می‌گیرد.پیش‌فرض اصلی نظریه‌ی انتخاب عقلانی فعال و هدف‌مند بودن افراد به‌مثابه‌ی کنش‌گران است.

یکی از فرضیات علم اقتصاد رفتار عقلانی انسان‌هاست بدین معنی که کسی فعلی را برای عدم رضای شخصی خود انجام نمی‌دهد یعنی هر عملی که از انسان سر می‌زند در راستای برآوردن حداکثر مطلوبیت (به انگلیسی: Utility) وی است. حتی ممکن است فردی از اذیت شدن خودش لذت ببرد (در مورد بیماران روانی) این رفتار وی نیز در قالب رفتار عقلانی بررسی می‌شود.

بر اساس فروض اولیه علم اقتصاد انسان‌ها در پی به حداکثر رسانیدن مطلوبیت خود است و تمامی اعمال آنها در این راه رفتار عقلایی محسوب می‌شود. گزینش کالاها و خدمات توسط مصرف‌کنندگان در راستای همین رفتار است.