ناصر کاتوزیان
امیرناصر کاتوزیان (۲ اردیبهشت ۱۳۱۰ – ۱۱ شهریور ۱۳۹۳) حقوقدان، استاد ممتاز دانشکدهٔ حقوق دانشگاه تهران، وکیل پایه یک کانون وکلای دادگستری، و قاضی سابق دادگستری، از وی به عنوان پدر علم حقوق ایران یاد میشود. بیشتر کتابهای وی از منابع اصلی درسِ حقوق مدنی دانشجویان حقوق بهشمار میرود. در ۱۴ بهمن ۱۳۸۳ سید محمد خاتمی، رئیسجمهور وقت ایران، نشان درجهیک فرهنگ و هنر را به وی اهدا کرد.
ناصر کاتوزیان | |
---|---|
نام در زمان تولد | امیرناصر کاتوزیان |
زادهٔ | ۲ اردیبهشت ۱۳۱۰ تهران، ایران |
درگذشت | ۱۱ شهریور ۱۳۹۳ (۸۳ سال) تهران، ایران |
علت مرگ | سکته قلبی |
ملیت | ایرانی |
محل تحصیل | دانشکده حقوق دانشگاه تهران |
پیشه |
|
همسر(ها) | اقدس تهرانی کاتوزیان |
فرزندان | ۲ (بهرام، بهزاد) |
جایزه(ها) | نشان فرهنگ و هنر (درجه یک) |
پیشینه علمی | |
شاخه(ها) | حقوق خصوصی |
محل کار | دانشگاه تهران |
پایاننامه | وصیت در حقوق مدنی ایران (۱۳۳۹) |
تأثیر گرفته از | محمود شهابی خراسانی |
تولد و تحصیلات
امیرناصر کاتوزیان در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در تهران متولد شد. پدر وی ابوالفضل کاتوزیان و عمویش وکیل دادگستری و حقوقدان بودند. او همواره از مادرش به عنوان نخستین معلم و مربی خود یاد میکرد. کاتوزیان تحصیلات ابتدایی را در دبستان اقبال و دوران متوسطه را در دبیرستان علمیه گذراند. سپس وارد دانشگاه تهران شد و به تحصیل در رشته حقوق پرداخت.
کاتوزیان در سال ۱۳۳۱ از پایاننامه خود با عنوان «عقد ضمان» دفاع کرد و موفق به اخذ کارشناسی با درجه بسیار خوب گردید. محمد سنگلجی یکی از استادان او درپشت رساله وی اعلام و تصدیق نمود که او به درجهای از اجتهاد رسیدهاست. وی در سال ۱۳۳۹ با دفاع از رسالهٔ دکترای خود با عنوان «وصیت درحقوق مدنی ایران» و نظریهٔ ابتکاری خویش با نام «شخصیت حقوقی ترکه»؛ موفق به اخذ عنوان دکترای حقوق گردید. ناصر کاتوزیان نخستین دانشجوی ایرانی بود که موفق به اخذ درجه دکتری حقوق در داخل ایران گشت.محمود شهابی خراسانی از اساتید مهم وی در زمینه حقوق بودهاست.
فعالیتهای علمی
سال ۱۳۵۱ از دانشگاه تهران به مرتبه استاد تمام با پایه یک استادی نایل شد. سال ۱۳۵۸ وی به سمت سرپرست دانشکده حقوق و علوم سیاسی منصوب شد؛ و دراین مدت بازسازی و انتشار مجله دانشکده، تجدید نظر در برنامه دانشکده و همگامی با تحولات اجتماعی، و نقد لایحه قصاص از کارهای عمده وی بود. سرانجام در جریان انقلاب فرهنگی و اعلام تعطیل شدن دانشگاه تهران از سمت خود در سرپرستی دانشکده حقوق استعفا داد. وی با شروع انقلاب فرهنگی ۱۱ سال از استادی دانشگاه تهران برکنار شد تا آنکه مجدداً از وی دعوت به همکاری به عمل آمد.
او ۵۷ جلد کتاب تألیف کردهاست، که اکثر آنها کتب آموزشی دانشگاهی هستند.
امیرناصر کاتوزیان، حقوق را رسوب تاریخی اخلاق و جوهر حقوق را عدالت میدانست. وی بر این عقیده بود که: «قانون بدون رعایت عدالت هیچ شرافتی ندارد و عدالت والاترین ارزشهاست». حقوقدان را بنده و مطیع قانونگذار نمیدانست و تأکید میکرد که: «در پیشگاه عدالت زانو میزنیم نه در برابر قدرت».
فعالیتهای سیاسی
ناصر کاتوزیان در نوشتن و تدوین پیشنویس اولیه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شرکت داشت.
کاتوزیان از فعالین و همراهان با علیاصغر حاجسیدجوادی در مجموعه جنبش بوده و خواهر او کیان کاتوزیان همسر علیاصغر حاجسیدجوادی مسوولیت نشریه جنبش را بر عهده داشت.
وی در مجموع از مدافعان نظام جمهوری اسلامی بوده و مدل آن را در رساله مقدمه ای بر جمهوری اسلامی تأیید میکند، وی در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی در سال ۱۳۵۸ در فهرست کاندیداهای مورد حمایت جبهه ملی ایران، نهضت آزادی، سازمان مجاهدین خلق، جاما و جنبش مسلمانان مبارز قرار داشت.
نشانها و افتخارات
جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران دو مرتبه به ناصر کاتوزیان، برای کتابهای: عقود معین (جلد چهارم) و نظریه عمومی تعهدات، اهداء گردید.
- نشان درجه ۲ فرهنگ، به مناسبت احراز رتبه نخست در امتحانات نهایی رشته ادبی سال ششم دبیرستان، سال ۱۳۲۸
- نشان درجه ۱ فرهنگ، به مناسبت احراز رتبه نخست در رشته حقوق قضایی دانشکده حقوق دانشگاه تهران، سال ۱۳۳۲
- نشان درجه ۱ پژوهش، به عنوان پژوهشگر برجسته دانشگاه تهران، سال ۱۳۸۲
- نشان درجه ۱ دانش و فرهنگ و هنر، به مناسبت مجموع تحقیقات و خدمات علمی، سال ۱۳۸۳
وی در بهمنماه سال ۱۳۸۳ نشان درجه یک دانش و فرهنگ و هنر را ازسید محمد خاتمی دریافت کرد.
درگذشت
امیرناصر کاتوزیان، صبح سه شنبه ۱۱ شهریور ۱۳۹۳ در تهران در سن ۸۳ سالگی درگذشت و در قطعه نام آوران بهشت زهرا (۲۵۵) ردیف ۳۱ شماره ۳ دفن گردید.
آثار
برخی از کتابها
- مقدمه علم حقوق، (تاکنون بیش از ۱۲۰ بار تجدید چاپ شده از ۱۳۴۷ به بعد)، آخرین ناشر انتشارات گنج دانش، (۱۳۹۶ به بعد).
- قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، (تاکنون ۶۰ بار تجدید چاپ شدهاست) نشر میزان، ۱۳۹۹.
- کلیات حقوق، نظریه عمومی. شرکت سهامی انتشار، (۱۳۷۹ به بعد).
- فلسفه حقوق (۳جلد)، انتشارات گنج دانش، (۱۳۷۷ به بعد).
- قواعد عمومی قراردادها (۵ جلد)، انتشارات گنج دانش، (۱۳۷۲به بعد).
- عقود معین (۴جلد)، انتشارات گنج دانش، (۱۳۶۴ به بعد).
- نظریه عمومی تعهدات، نشر میزان.
- شیوه تجربی تحقیق در حقوق. شرکت سهامی انتشار
- حقوق خانواده (۲جلد)، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۷.
- اعمال حقوقی، دوره مقدماتی حقوق مدنی. انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۶.
- ایقاع، نظریه عمومی ـ ایقاع معین، نشر میزان.
- الزامهای خارج از قرارداد، ضمان قهری، (۲جلد)، انتشارات گنج دانش، ۱۳۷۸.
- الزامهای خارج از قرارداد، جلد سوم، بیمه مسئولیت مدنی، ویرایش سوم، همراه دکتر محسن ایزانلو، ۱۳۹۷.
- تحولات حقوقی خصوصی، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۷.
- مسوولیت ناشی از حوادث رانندگی، انتشارات دانشگاه تهران.
- اموال و مالکیت، نشر میزان
- وصیت در حقوق مدنی ایران، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۷.
- ارث، نشر دادگستر، ۱۳۷۶.
- حقوق انتقالی، نشر دادگستر، ۱۳۷۵.
- توجیه و نقد رویه قضایی، نشر دادگستر، ۱۳۷۷.
- نقد رویه قضایی، نشر جنگل، ۱۳۹۱.
- عدالت قضایی، گزیده آراء ناصر کاتوزیان، نشر دادگستر، ۱۳۷۸.
- اثبات و دلیل اثبات (جلد۱)، نشر میزان، ۱۳۶۲; (جلد۲) ۱۳۸۳.
- گذری بر انقلاب ایران، مجموعه مقالات، شخصی، ۱۳۶۰.
- درسهایی از عقود معین (۲جلد)، انتشارات گنج دانش، ۱۳۸۱.
- حقوق خانواده، دوره مقدماتی، تک جلدی. نشر دادگستر، نشر میزان، ۱۳۸۰.
- اعتبار امر قضاوت شده. نشر میزان.
- وقایع حقوقی، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۶.
- آزادی اندیشه و بیان (برنامه عمران سازمان ملل متحد)انتشارات دانشکده حقوق دانشگاه تهران.
- مسوولیت ناشی از عیب تولید، دانشگاه تهران، ۱۳۸۲.
- شفعه، وصیت و ارث، دوره مقدماتی حقوق مدنی، نشر دادگستر.
- مبانی حقوق عمومی. نشر میزان
- گویاتر از گفتارها، انتشارات گنج دانش، ۱۳۹۷.
- گامی به سوی عدالت، سه جلد، نشر میزان.
- گفتگوهای مطبوعاتی. شرکت سهامی انتشار.
منابع
- ↑ «اعطای نشان درجه یک فرهنگ و هنر و دانش به ناصر کاتوزیان توسط خاتمی». خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۲۰۰۵-۰۲-۰۲. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۵-۰۵.
- ↑ «دکتر ناصر کاتوزیان پدر علم حقوق ایران درگذشت». همشهری آنلاین. ۲۰۱۴-۰۹-۰۲. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۴-۲۹.
- ↑ «زندگینامه: ناصر کاتوزیان (۱۳۰۶–۱۳۹۳)». همشهری آنلاین. دریافتشده در {{جا:تاریخ}}.
- ↑ امیر ناصر کاتوزیان
- ↑ «زندگینامه دکتر کاتوزیان (پدر علم حقوق ایران)». موسسه حقوقی و داوری صنعتکاران. ۲۰۱۶-۰۶-۱۶. بایگانیشده از اصلی در ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۴-۲۹.
- ↑ [اینستاگرام. صفحه شخصی دکتر محمد جعفر جعفری لنگرودی. تصویر حاوی فارغ التحصیلان دوره اول دانشکده حقوق دانشگاه تهران «تصویر حاوی اسامی اولین فارغ التحصیلان حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران»]. صفحه رسمی دکتر محمد جعفر جعفری لنگرودی در اینستاگرام.
- ↑ ناصر کاتوزیان در مراسم تجلیل از چهل سال فعالیت علمی خود، از بی مهری نسبت به مطالعات حقوقی انتقاد کرد ۸ بهمن ۱۳۹۲
- ↑ «دکتر امیر ناصر کاتوزیان» دانشنامه کامل حقوقی». بایگانیشده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ «ستیز با ظلم و دفاع از عدالت و حقوق مدنی در نظریات دکتر ناصر کاتوزیان». www.asre-nou.net. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۴-۲۹.
- ↑ «کافه قانون» دکتر ناصر کاتوزیان». بایگانیشده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۴-۲۹.
- ↑ «ناصر کاتوزیان؛ قانوننویسی که دموکراسی میخواست». تاریخ ایرانی. ۲۰۱۴-۰۹-۱۳. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۵-۰۵.
- ↑ مجله مهرنامه شماره ۱۷ ص۸۴
- ↑ کاتوزیان، امیر مصدق (۲۰۱۴-۰۹-۰۷). «کارنامه ناصر کاتوزیان در آینه نگاه آشنایان». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۵-۰۵.
- ↑ «گفتگو با کیان کاتوزیان». www.mehdifalahati.com. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۵-۰۵.
- ↑ «اعطای نشان درجه یک فرهنگ و هنر و دانش به ناصر کاتوزیان توسط خاتمی». ایرنا. ۱۴ بهمن ۱۳۸۳. دریافتشده در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «پدر علم حقوق ایران درگذشت». خبرگزاری مهر. ۱۱ شهریور ۱۳۹۳.
- ↑ «دکتر کاتوزیان ″پدر علم حقوق ایران″ در گذشت».
- ↑ «ناصر کاتوزیان، از نویسندگان قانون اساسی ایران، درگذشت - فردا».
- ↑ «مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران». بایگانیشده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «مقدمه علم حقوق، دکتر ناصر کاتوزیان». بایگانیشده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی». نشر میزان. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۴.
ISBN 978-694-325-382-0