موشک پایتون
رافائل پایتون خانواده‌ای از موشک‌های هوابه‌هوا (AAMs) است که توسط شرکت اسرائیلی سازندهٔ جنگ‌افزار، سامانه‌های دفاعی پیشرفته رافائل، که سابقاً سازمان توسعهٔ جنگ‌افزار رافائل نام داشت، ساخته شده‌است. این موشک‌ها توسط شرکت مادر، برای مقاصد صادراتی، نام غربی پایتون را به خود اختصاص دادند که با پایتون-۳ در سال ۱۹۷۸ شروع شد. از آن زمان، این سیستم، توسعهٔ بیشتری یافت و موشک‌هایی چون پایتون-۴، پایتون-۵، دربی و همچنین سیستم پیشرفتهٔ دفاع هوایی مبتنی بر زمین موسوم به اسپایدر (SPYDER) تولید شدند. در حال حاضر، این موشک‌ها در خدمت نیروهای مسلح بیش از پانزده کشور از سراسر جهان هستند.
| رافائل پایتون | |
|---|---|
جدیدترین و قدیمی‌ترین موشک‌های خانوادهٔ پایتون. پایتون-۵ (در جلو و پایین تصویر) و شفریر-۱ (در عقب و بالای تصویر) | |
| نوع | موشک هوابه‌هوای کوتاه‌برد |
| خاستگاه | اسرائیل |
| تاریخچه خدمت | |
| استفاده شده توسط | کاربران را ببینید |
| تاریخچه تولید | |
| سازنده | سامانه‌های دفاعی پیشرفته رافائل |
| قیمت واحد | شفریر-۱: ۲۰,۰۰۰ دلار آمریکا |
| تاریخ تولید |
|
| ویژگی‌ها | |
| وزن | ۱۰۳٫۶ کیلوگرم (۲۲۸ پوند ۶ اونس) |
| طول | ۳٫۱ متر (۱۰ فوت) |
| قطر | ۱۶۰ میلیمتر (۶٫۳ اینچ) |
| کلاهک | ۱۱ کیلوگرم (۲۴ پوند ۴ اونس) |
مکانیزم انفجار | مجاورتی |
| موتور | موتور سوخت جامد |
| طول بال | ۶۴۰ میلیمتر (۲۵ اینچ) |
برد عملیاتی | >۲۰ کیلومتر (۱۲ مایل) |
| سقف پرواز | N/A |
| سرعت | ۴ ماخ |
سامانه هدایت | آشیانه‌یابی فروسرخ + جستجوگر تصویربرداری الکترواپتیکال باند موج دوگانه ۳۲۰×۲۴۰ پیکسل، قفل شدن پس از پرتاب، با ضداقدامات فروسرخ (IRCCM) |
سکوی پرتاب | هواپیما:
CASA C-101 Aviojet F-4E Kurnass 2000 اِف-۵ئی/اِف تایگر ۲ مک‌دانل داگلاس اف-۱۵ ایگل جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن داسو میراژ ۳ داسو میراژ ۵ داسو میراژ-۲۰۰۰ IAI Nesher/Dagger/Finger آی‌ای‌آی کفیر بریتیش ایروسپیس سی هاریر هال تجاس ساب ۳۹ گریپن Sukhoi Su-30MKI Su-25KM Scorpion |
طراحی و توسعه
در دههٔ ۱۹۵۰، نیروی هوایی اسرائیل (IAF) برای ارتقای صنعت دفاعی داخلی و کاهش وابستگی به واردات، الزاماتی را برای یک موشک هوابه‌هوای ساخت داخل ارائه کرد. سازمان توسعه جنگ‌افزار رافائل برای توسعهٔ موشک شفریر، قراردادی را ثبت کرد و این موشک، در سال ۱۹۶۳ با جت‌های میراژ ۳ اسرائیلی وارد وضعیت عملیاتی شد، اما نیروی هوایی از عملکرد آن ناراضی بود و در طول جنگ شش‌روزه، هیچ‌گونه شلیک موفق هوایی با آن حاصل نشد. نسخهٔ بهبودیافتهٔ شفریر، با نام شفریر-۲ در سال ۱۹۷۱ معرفی شد و تبدیل به یکی از موفق‌ترین موشک‌های هوابه‌هوا شد. در طول جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳، نیروی هوایی اسرائیل، ۱۷۶ موشک شفریر-۲ را پرتاب و ۸۹ هواپیمای دشمن را منهدم کرد. شفریر-۲ همراه با هواپیماهای ساخت اسرائیل، به کشورهای آمریکای جنوبی صادر شد.
پس از شفریر-۲، موشک‌های جدید ساخت رافائل، نام غربی پایتون را گرفتند. به‌همین دلیل است که موشک بعدی که توسط رافائل در اوایل دههٔ ۱۹۷۰ ساخته شد، پایتون-۳ نام گرفت، اما پایتون-۱ یا پایتون-۲ وجود ندارد (آن‌ها شفریر-۱، شفریر-۲ بودند). پایتون-۳، بُرد و توانایی حملات همه‌جانبه را بهبود بخشید و در طول جنگ لبنان در سال ۱۹۸۲ و پیش از آن، توانایی خود را ثابت کرد و ۳۵ هواپیمای دشمن را نابود کرد. جمهوری خلق چین، تحت تأثیر عملکرد موفق پایتون-۳، نسخه‌ای از این موشک را تحت لیسانس اسرائیل و با. عنوان پی‌ال-۸، تولید کرد
پایتون-۴، نمونهٔ جدیدی بود که در اواسط دههٔ ۱۹۸۰، تولید شد و قابلیت هدایت موشک از طریق کلاه خلبان، به آن اضافه شد. در دهه ۱۹۹۰ رافائل توسعهٔ پایتون-۵ را آغاز کرد که به جستجوگر تصویری الکترواپتیکال پیشرفته با قابلیت قفل کردن موشک، پس از پرتاب، مجهز بود. این موشک جدید در سال ۲۰۰۳ در نمایشگاه هوایی پاریس به نمایش گذاشته شد و برای استفاده توسط جنگنده‌های اف-۱۵آی ("رعد") و اف-۱۶آی سوفا ("طوفان") در نظر گرفته شد.
گفته می‌شود که پایتون-۵ یک موشک همه‌جانبه است، به این معنی که می‌تواند بدون توجه به موقعیت هدف، نسبت به جهت و موقعیت هواپیمای شلیک‌کننده، به سمت هدف شلیک شود. این موشک می‌تواند پس از پرتاب، روی اهداف موردنظر قفل شود، حتی زمانی که اهداف، تا ۱۰۰ درجه از دید هواپیمای شلیک‌کننده فاصله داشته باشند.
انواع
شفریر-۱
شفریر-۱ در سال‌های ۱۹۵۹–۱۹۶۴ برای برآورده کردن نیازهای نیروی هوایی اسرائیل به یک موشک هوابه‌هوا ساخت داخل، توسعه یافت. هدف از این برنامه، تقویت توانایی‌های صنایع دفاعی داخلی و کاهش اتکا به واردات خارجی بود. ترس از وابستگی خارجی، بعداً در زمانی که فرانسه صادرات جنگ‌افزار به اسرائیل را ممنوع کرد، ثابت شد.
شفریر-۱ برای استفاده در جت‌های میراژ ۳ ساخت فرانسه در نظر گرفته شده بود. نخستین آزمایش‌ها در سال ۱۹۶۳ در فرانسه انجام شد. با این‌حال، عملکرد این موشک، به قدری ضعیف بود که بلافاصله کار روی نسخهٔ بهبودیافتهٔ بعدی، یعنی شفریر-۲ آغاز شد.
- طول: ۲۵۰ سانتی‌متر (۲٫۵ متر)
- دهانه: ۵۵ سانتی‌متر
- قطر: ۱۴ سانتی‌متر
- وزن: ۶۵ کیلوگرم
- هدایت موشک: آشیانه‌یابی فروسرخ
- کلاهک: ۱۱ کیلوگرم مواد منفجره (در نمونه‌های بعدی ۳۰ کیلوگرم)
- بُرد: ۵ کیلومتر
شفریر-۲
شفریر-۲ با ۸۹ مورد سرنگونی هواپیماها در جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ اعتبار یافت. این مدل، در مجموع عمر خدمتی خود، ۱۰۶ هواپیما را سرنگون کرد.
- طول: ۲۵۰ سانتی‌متر (۲٫۵ متر)
- دهانه: ۵۵ سانتی‌متر
- قطر: ۱۵ سانتی‌متر
- وزن: ۹۳ کیلوگرم
- هدایت موشک: آشیانه‌یابی فروسرخ
- کلاهک: ۱۱ کیلوگرم
- بُرد: ۵ کیلومتر
پایتون-۳
پایتون-۳ یک موشک هوابه‌هوای بسیار بهبودیافته با توانایی حملهٔ همه‌جانبه، سرعت، بُرد و عملکردی بهتر است. این موشک، در طول جنگ لبنان در ۱۹۸۲ و پیش از آن، عملکرد خوبی داشت و ۳۵ مورد سرنگونی را به ثمر رساند (منابع دیگر ادعا می‌کنند ۵۰ مورد).
نیروی هوایی چین کاملاً تحت تأثیر این موشک قرار گرفت و هزینهٔ تولید تحت لیسانس این موشک را پرداخت کرد و در فاصلهٔ مارس ۱۹۸۸ تا آوریل ۱۹۸۹، انتقال فناوری به چین کامل شد و در بهار ۱۹۸۹، موشک ساخته‌شده در چین موسوم به پی‌ال-۸، گواهینامه دولتی دریافت کرد. تأمین‌کنندهٔ اصلی این موشک، کارخانهٔ ماشین‌آلات شرق شی‌آن، واقع در شی‌آن بود و همچنین گزارش شده‌است که چین یک سیستم دید روی کلاه خلبان (HMS) را برای این موشک توسعه داده‌است.
- طول: ۲۹۵ سانتی‌متر
- دهانه: ۸۰ سانتی‌متر
- قطر: ۱۶ سانتی‌متر
- وزن: ۱۲۰ کیلوگرم
- هدایت موشک: آشیانه‌یابی فروسرخ
- کلاهک: ۱۱ کیلوگرم، فیوز مجاورتی فعال
- بُرد: ۱۵ کیلومتر
- سرعت: ۳٫۵ ماخ
پایتون-۴
پایتون-۴ یک موشک هوابه‌هوای نسل چهارم با قابلیت حملهٔ همه‌جانبه، همراه با سیستم دید روی کلاه خلبان (HMS) است. این موشک در دهه ۱۹۹۰ وارد خدمت شد و بر پایهٔ گزارش‌ها، جستجوگر موشک از فناوری آرایهٔ دوباندی فعال، مشابه موشک استینگر ایالات متحده (فروسرخ و فرابنفش) با قابلیت IRCCM (IR ECCM) برای کاهش تابش فروسرخ، برای کاهش اثربخشی پرتاب شراره توسط جنگنده‌های دشمن استفاده می‌کند.
- طول: ۳۰۰ سانتی‌متر
- دهانه: ۵۰ سانتی‌متر
- قطر: ۱۶ سانتی‌متر
- وزن: ۱۲۰ کیلوگرم
- هدایت موشک: آشیانه‌یابی فروسرخ
- کلاهک: ۱۱ کیلوگرم، فیوز مجاورتی لیزری فعال به‌همراه فیوز ضربه‌ای پشتیبان
- بُرد: ۱۵ کیلومتر
- سرعت: ۳٫۵ ماخ یا بیشتر
پایتون-۵
پایتون-۵ در حال حاضر تواناترین موشک هوابه‌هوای موجود در نیروهای دفاعی اسرائیل و یکی از پیشرفته‌ترین آن‌ها در جهان است. این موشک به‌عنوان یک موشک با بُرد فرابصری، قادر به قفل کردن پس از پرتاب (LOAL) است و توانایی شلیک از هر جهت (از جمله عقب) را دارد. این موشک دارای یک جستجوگر پیشرفته است که شامل یک جستجوگر فروسرخ الکترواپتیکال و هدایت تصویر فروسرخ است که منطقهٔ هدف را برای یافتن هواپیماهای متخاصم، اسکن می‌کند و در ادامه، بر روی آن قفل می‌کند. پایتون-۵ نخستین بار در جنگ اسرائیل و لبنان در سال ۲۰۰۶ و برای انهدام دو پهپاد ابابیل ساخت ایران در خدمت حزب‌الله لبنان توسط یک اف-۱۶ اسرائیلی، مورد استفاده قرار گرفت.
در ۱۳ مه ۲۰۲۱ نیز یک هواپیمای اف-۱۶ اسرائیلی، یک پهپاد انتحاری شهاب را با استفاده از موشک هوابه‌هوای پایتون-۵ سرنگون کرد.
- طول: ۳۱۰ سانتی‌متر
- دهانه: ۶۴ سانتی‌متر
- قطر: ۱۶ سانتی‌متر
- وزن: ۱۰۵ کیلوگرم
- هدایت موشک: آشیانه‌یابی فروسرخ، تصویربرداری الکترواپتیکال
- کلاهک: ۱۱ کیلوگرم
- بُرد: بیش از ۲۰ کیلومتر
- سرعت: ۴ ماخ
سایر انواع توسعه‌یافتهٔ پایتون
دِربی
موشک دِربی که با نام آلتو نیز شناخته می‌شود، یک موشک میان‌برد BVR (حدود ۵۰ کیلومتر) با آشیانه‌یابی راداری فعال است. دِربی اگرچه از نظر فنی، بخشی از خانوادهٔ «پایتون» نیست، اما این موشک یک نسخهٔ بزرگ‌شده از پایتون-۴ با آشیانه‌یابی راداری فعال است.
- طول: ۳۶۲ سانتی‌متر
- دهانه: ۶۴ سانتی‌متر
- قطر: ۱۶ سانتی‌متر
- وزن: ۱۱۸ کیلوگرم
- هدایت موشک: آشیانه‌یابی راداری فعال
- کلاهک: ۲۳ کیلوگرم
- بُرد: حدود ۵۰ کیلومتر
- سرعت: ۴ ماخ
آی-دِربی ئی‌آر
در ژوئن ۲۰۱۵، رافائل تولید این نسخه را تأیید کرد. در این نسخه، برد موشک دِربی به ۵۴ مایل دریایی (۶۲ مایل؛ ۱۰۰ کیلومتر) افزایش یافته‌است. این موشک، پس از توقف تولید «پایتون-۶» مبتنی بر موشک فلاخن داوود و جهت تولید موشکی با بُرد بیشتر از دربی توسعه یافت.
در ماه مه ۲۰۱۹، گزارش شد که هند قصد دارد جنگنده‌های سوخو-۳۰اِم‌کِی‌آی خود را به موشک‌های آی-دربی مسلح کند تا جایگزین موشک‌های ویمپل آر-۷۷ شوند. این موشک، پیش از این و در سال ۲۰۱۸، برای جنگنده‌های هال تجاس نیروی هوایی هند نیز انتخاب شده بود.
اسپایدر (SPYDER)
اسپایدر (SPYDER: Surface-to-air PYthon and DERby) یک سیستم پیشرفتهٔ پدافند هوایی زمین‌پایه است که با ایجاد تغییرات و ترکیب پایتون-۵ و دِربی، توسط شرکت رافائل ساخته شده‌است.
کاربران
کاربران کنونی
- آرژانتین - شفریر-۲ (۳۵۰ موشک، تحویل ۱۹۸۱)
- بولیوی - پایتون-۳.
- برزیل - پایتون-۳ (۴۰۰ موشک، تحویل سال ۲۰۰۱)، پایتون-۴ و دربی (هر کدام ۲۰۰ موشک، همگی تحویل سال ۲۰۱۱).
- شیلی - شفریر-۲ (۵۰ موشک، تحویل ۱۹۷۸)، پایتون-۳ (۱۲۰ موشک، تحویل ۱۹۹۷)، پایتون-۴ (۲۸۰ موشک، تحویل ۲۰۱۱) و دربی (۶۰ موشک، تحویل ۲۰۰۳).
- جمهوری خلق چین - پایتون-۳ (۳٬۰۰۰ موشک، تحویل ۱۹۸۳، با عنوان پیلی-۸ یا پی‌ال-۸).
- کلمبیا - شفریر-۲ (۸۰ موشک، تحویل ۱۹۸۹)، پایتون-۳/۴ (هر کدام ۷۵ موشک، همه تحویل سال ۲۰۰۵)، پایتون-۵ (۱۰۰ موشک، تحویل سال ۲۰۱۱) و دربی (۴۰ موشک، تحویل سال ۲۰۱۰).
- اکوادور – شفریر-۲ (۷۵ موشک، تحویل ۱۹۸۴)، پایتون-۳/پایتون-۴ (۶۰ موشک، تحویل ۱۹۹۶)، پایتون-۵ (۵۰ موشک، تحویل ۲۰۰۱) و دِربی (۶۰ موشک، تحویل ۲۰۰۳).
- السالوادور – شفریر.
- گرجستان - موشک‌های پایتون-۵ و دِربی به‌عنوان بخشی از سیستم اسپایدر تحویل داده شد.
- هندوراس - شفریر-۲ (۱۰۰ موشک، تحویل ۱۹۷۸).
- هند – پایتون-۴ و پایتون-۵ (۱۰۰ موشک، تحویل سال ۲۰۰۷) و دِربی.
- اسرائیل – شفریر-۱/۲، پایتون-۴ و پایتون-۵، (کاربر اصلی، با عنوان زِفیر).
- فیلیپین - پایتون-۵ و دربی با تقویت‌کنندهٔ موشک جامد (بخشی از سیستم دفاع هوایی اسپایدر).
- رومانی – پایتون-۳.
- سنگاپور – پایتون-۴ (۶۰۰ موشک، تحویل سال ۲۰۰۴).
- آفریقای جنوبی – پایتون-۳ (با عنوان وی۳اِس اِسنِیک، تحویل سال ۱۹۸۹ و بازنشسته در آوریل ۲۰۰۸)، دِربی (با عنوان آر-دارتر یا وی۴).
- جمهوری چین (تایوان) - شفریر-۲ (۴۵۰ موشک، تحویل ۱۹۷۷).
- تایلند - پایتون-۴ (۴۰۰–۵۰۰ موشک، تحویل ۱۹۹۰).
- ویتنام - پایتون-۵ و دربی (هر کدام ۳۷۵ موشک، تحویل سال ۲۰۱۸ به عنوان بخشی از سیستم اسپایدر).
- ونزوئلا - پایتون-۴ (۵۴ موشک، تحویل ۲۰۰۴).
جستارهای وابسته
- ایم-۹ سایدوایندر
- موشک آسرام
- ویمپل آر-۷۳
منابع
- ↑ Airframe Details for F-16 #87-1672. F-16.net. Retrieved on 2013-07-17.
- ↑ "Gripen for Brazil – The Fighter". Saabgroup.com. Archived from the original on 2013-03-31.
- ↑ "Fighter SU-25KM (Scorpion)". Geo-army.ge. Archived from the original on 2016-05-27.
- ↑ "Shafrir-2". www.Israeli-Weapons.com. Archived from the original on 2008-09-14.
- ↑ "PiLi-8 Short-Range Air-to-Air Missile". SinoDefence.com. 12 October 2008. Archived from the original on 23 January 2012. Retrieved 20 March 2012.
- ↑ "Python-4". www.Israeli-Weapons.com. Archived from the original on 2006-07-21.
- ↑ "Python-5". www.Israeli-Weapons.com. Archived from the original on 2006-07-15.
- ↑ "Shafrir 1". www.Israeli-Weapons.com. Archived from the original on 2008-09-22.
- ↑ Carlo Kopp (April 1997). "Fourth Generation AAMs – The Rafael Python 4". Australian Aviation. Archived from the original on 2006-09-25.
- ↑ "Python-5 Full Sphere IR Air-to-Air or Surface-to-Air Missile" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-07-29.
- ↑ "Iron Dome intercepts drone during combat for first time, says Israeli military". 17 May 2021. Archived from the original on 2021-06-20. Retrieved 2021-05-23.
- ↑ Gross، Judah Ari. «Footage shows IDF fighter jet shooting down 'suicide drone' launched from Gaza». www.timesofisrael.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۳۱.
- ↑ "Israeli jet shoots down 'suicide drone' launched from Gaza Strip". 13 May 2021.
- ↑ "Palestinian Militants Are Now Launching Suicide Drones at Israel".
- ↑ "Derby Beyond Visual Range Air-to-Air Missile". www.Israeli-Weapons.com. Archived from the original on 2006-07-18.
- ↑ Trimble2016-01-25T16:24:03+00:00, Stephen. "ANALYSIS: Long-range fashion catches on in IAF". Flight Global (به انگلیسی). Retrieved 2022-07-31.
- ↑ Bedi, Rahul (29 May 2019). "IAF plans to arm its Su-30MKI fleet with I-Derby ER BVRAAMs" (به انگلیسی). Jane's Defence Weekly. Archived from the original on 2019-05-29.
- ↑ International Institute for Strategic Studies (2010). The Military Balance 2010. United Kingdom: Taylor and Francis. p. 72. ISBN 978-1-85743-557-3.
- ↑ "SIPRI arms transfer database". Stockholm International Peace Research Institute. 3 April 2014. Retrieved 3 April 2014.
- ↑ "PiLi-8 Short-Range Air-to-Air Missile". SinoDefence.com. 12 October 2008. Archived from the original on 23 January 2012. Retrieved 20 March 2012.
- ↑ International Institute for Strategic Studies (2010). The Military Balance 2010. United Kingdom: Taylor and Francis]. p. 82. ISBN 978-1-85743-557-3.
- ↑ "Trade Registers". armstrade.sipri.org.
- ↑ "Philippine Air Force Selects the Rafael SPYDER Air Defense System for its GBADS Requirements". 26 December 2018. Archived from the original on 2018-12-27. Retrieved 2020-03-06.
- ↑ International Institute for Strategic Studies (2010). The Military Balance 2010. United Kingdom: Taylor and Francis. p. 158. ISBN 978-1-85743-557-3.
- ↑ "V3S Snake (Rafael Python 3)". نیروی هوایی آفریقای جنوبی. Retrieved 20 March 2012.
پیوند به بیرون
- Python-5 brochure at Rafael's official site
- Derby brochure at Rafael's official site
- Shafrir-1/2 on GlobalSecurity.org
- Python-3/4/5 on GlobalSecurity.org
- Derby on GlobalSecurity.org
- Federation of American Scientists' website on Python-3
- Federation of American Scientists' website on Python-4
- Federation of American Scientists' website on Derby
- Fourth Generation AAMs – The Rafael Python 4