مهارتهای زندگی
مهارتهای زندگی توانایی‌هایی هستند که با تمرین مداوم پرورش می‌یابند و شخص را برای روبه‌رو شدن با مسائل روزانه زندگی، افزایش توانایی‌های روانی، اجتماعی و بهداشتی آماده می‌کنند. سازمان جهانی بهداشت مهارتهای زندگی را چنین تعریف نموده است: توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به گونه‌ای که فرد بتواند با چالشها و ضروریات زندگی روزمره خود کنار بیاید. در تعریف دیگر می‌توان مهارتهای زندگی را مجموعه‌ای از مهارت‌ها و شایستگی‌های فردی و گروهی دانست که افراد برای زیستن در هزاره جدید به آن نیازمند می‌باشند. همزمان با یادگیری تسلط و استقرار، در این مهارت‌ها فرد علاوه بر رسیدن به آرامش و تعادل در زندگی فردی و اجتماعی به ایفای نقش در زندگی خود می‌پردازد.
تعریف
بطور کلی مهارتهای زندگی عبارتند از توانایی‌هایی که منجر به ارتقای بهداشت روانی افراد جامعه، غنای روابط انسانی، افزایش سلامت و رفتارهای سالم در سطح جامعه می‌گردند. مهارتهای زندگی هم به صورت یک راهکار ارتقای سلامت روانی و هم به صورت ابزاری در پیشگیری از آسیب‌های روانی–اجتماعی مبتلا به جامعه نظیر اعتیاد، خشونت‌های خانگی و اجتماعی، آزار کودکان، خودکشی، ایدز و موارد مشابه قابل استفاده است به طور کلی مهارتهای زندگی، ابزاری قوی در دست متولیان سلامت روانی جامعه در جهت توانمندسازی جوانان در ابعاد روانی–اجتماعی است. این مهارت‌ها به افراد کمک می‌کنند تا در زندگی روزمره و در مواجهه با چالش ها مثبت عمل کرده، هم خودشان و هم جامعه را از آسیب‌های روانی–اجتماعی حفظ کرده و سطح بهداشت روانی خویش و جامعه را ارتقاء بخشند.
مدل‌های آموزشی مهارتهای زندگی
در حال حاضر دو شیوه برای آموزش مهارتهای زندگی وجود دارد که عبارتند از مدل مهارتهای ده‌گانه و مدل 4-H
مدل ده‌گانه
تقسیم ده‌گانه مهارتهای زندگی از سوی سازمان جهانی بهداشت انجام شده و اغلب شامل مهارتهای زیر می‌شود:
- توانایی تصمیم‌گیری
- توانایی حل مسئله
- توانایی تفکر خلاق
- توانایی تفکر نقادانه
- توانایی برقراری رابطه مؤثر با دیگران
- توانایی برقراری روابط بین فردی سازگارانه
- توانایی خودآگاهی
- توانایی همدلی با دیگران
- توانایی رویارویی با هیجان‌ها (غم، خشم، شادی، …)
- توانایی رویارویی با استرس‌ها
مدل 4-H
- در ایالات متحده 4-H، سازمانی مربوط به امور جوانان است که بنیاد ملی غذا و کشاورزی و وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA) آن را اداره می‌کنند، و رسالت آن «به کارگیری جوانان به منظور رسیدن به نهایت استعداد آنان و همچنین پیشبرد حوزهٔ توسعهٔ جوانان است.» نام 4-H نمایانگر چهار حوزهٔ توسعه فردی مورد توجه این سازمان است:
- سر (Head)
- قلب (Heart)
- دست‌ها (Hands)
- سلامت (Health)
این سازمان در ایالات متحده بیش از ۶٫۵ میلیون در ۹۰۰۰۰ هزار کانون، عضو دارد که سن آنها بین ۵ تا ۲۱ سال است.
هدف 4-H این است که شهروندی، رهبری، مسئولیت و مهارتهای زندگی جوانان را از طریق برنامه‌های آموزش تجربی و رهیافتی مثبت به رشد جوانان، پرورش دهد. گرچه به خاطر تاریخی که 4-H دارد، تصور بر این است که این سازمان، بر کشاورزی تمرکز دارد، اما امروزه 4-H به طرح‌های مربوط به شهروندی، زندگی سالم، علم، مهندسی و تکنولوژی توجه می‌کند.
امروزه، 4-H و برنامه‌های مرتبط با آن در بیش از ۸۰ کشور در سراسر جهان وجود دارند؛ این سازمان و اداره‌کنندگان آن در هر کشوری متفاوت است. هر یک از این برنامه‌ها به طور مستقل اما به کمک تبادلات بین‌المللی، برنامه‌های آموزشی جهانی و ارتباطات جهانی اجرا می‌شوند.
شعار 4-H «بهترین را ساختن» است در حالیکه آرم آنها «آموزش از طریق عمل کردن» است (که گاهی به صورت: "یادگرفتن چگونه انجام دادن از طریق به انجام رساندن" نوشته می‌شود)