ممانتین

ممانتین
داده‌های بالینی
نام‌های تجاری	Originally, Axura, Ebixa, Namenda; many generic names worldwide
مدلاین پلاس	a604006
داده‌ها	EU EMA: by INN; US سازمان غذا و دارو (آمریکا): Namenda;
رده‌بندی داروهایبارداری	AU: B2 ; ;
روش مصرف دارو	Oral
کد ATC	N06DX01 ;
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی	AU: فقط با نسخه (اس۴) ; UK: فقط ℞ (POM) ; US: فقط ℞ ;
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمی	~100%
متابولیسم	Hepatic (<10%)
نیمه‌عمر حذف	60–100 hours
دفع	Renal
شناسه‌ها
	نام آیوپاک 3,5-dimethyltricyclo[3.3.1.1]decan-1amine; or; 3,5-dimethyladamantan-1-amine;
شمارهٔ CAS	19982-08-2;
پاب‌کم CID	4054;
IUPHAR/BPS	4253;
دراگ‌بنک	DB01043;
کم‌اسپایدر	3914;
UNII	W8O17SJF3T;
KEGG	D08174;
ChEMBL	ChEMBL807;
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID5045174 ;
ECHA InfoCard	100.217.937
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیایی	C12H21N
جرم مولی	179.3 g/mol g·mol
	InChI InChI=1S/C12H21N/c1-10-3-9-4-11(2,6-10)8-12(13,5-9)7-10/h9H,3-8,13H2,1-2H3; Key:BUGYDGFZZOZRHP-UHFFFAOYSA-N;
	(verify)

ممانتین (به انگلیسی: Memantine) دارویی از رده داروهای مربوط به بیماری آلزایمر است که بر پایه ادمنتین در سال ۱۹۶۸ میلادی توسط شرکت داروسازی الای لی‌لی اند کامپنی به عنوان درمانی مؤثر برای دیابت سنتز شد و ۱۲ سال بعد در سال ۱۹۸۰ میلادی ارزش دارویی آن در درمان بیماری آلزایمر کشف شد و سرانجام در سال ۲۰۰۳ میلادی توسط سازمان غذا و دارو آمریکا برای درمان این بیماری مورد تأیید قرار گرفت.

ممانتین به فرم خوراکی در برندهای مختلف مانند آلزیکسا، ابیسکا (به انگلیسی: Ebixa) و مموروپ در بازار دارویی کشور موجود است، نامندا (به انگلیسی: Namenda) شناخته شده‌ترین نام تجاری این دارو در جهان است.

استفاده پزشکی

از ممانتین برای درمان بیماری آلزایمر متوسط تا شدید استفاده می شود ، به ویژه برای افرادی که عدم تحمل یا منع مصرف داروهای مهارکننده های AChE (استیل کولین استراز) دارند . یک دستورالعمل توصیه می کند که ممانتین یا یک مهار کننده AChE در افرادی که در مرحله اولیه تا اواسط زوال عقل هستند در نظر گرفته شود.

ممانتین اثرات مثبتی بر شناخت، خلق و رفتار بیماران مبتلا به آلزایمر متوسط تا شدید دارد.

تحقیقات اخیر نتایج امیدوارکننده‌ای از درمان بیمارهای مختلف توسط ممانتین را نشان می‌دهد، از جمله بیماری‌هایی که گمان می‌رود ممانتین در درمان آن‌ها مؤثر باشد: اختلال وسواس جبری، اختلالات اضطرابی از جمله اختلال اضطراب عمومی، بیش فعالی-کمبود توجه، همچنین ممانتین تحمل نسبت به داروهای مخدر اپیوئیدی را به صورت چشم‌گیری معکوس یا آهسته می‌کند.

به نظر می رسد Memantine به طور کلی توسط کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم به خوبی تحمل می شود.

عوارض جانبی

ممانتین است به‌طور کلی به خوبی تحمل می‌شود. عوارض رایج (≥۱٪ از بیماران) شامل سردرگمی و سرگیجه و خواب آلودگی، سردرد، بی خوابی، اضطراب و توهم. عوارض کمتر شایع عبارتند از: استفراغ، عفونت ادراری، هیپرتونیا و افزایش میل جنسی. همچنین عوارض عصبی برگشت‌پذیری در بیماران مبتلا به ام اس گزارش شده است، درموارد نادر عوارض خارج هرمی در بیماران جوان گزارش شده‌است.

ممانتین مانند اکثر آنتاگونیست‌های گیرنده NMDA دارای خاصیت ایجاد گم گشتگی و توهم‌زایی است طوری‌که که در دوزهای بسیار زیاد توهم‌زایی مشابه فن سیکلیدین ایجاد می‌کنندولی به دلیل نیمه عمر طولانی کمتر مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد.

فارماکولوژی

ممانتین آنتاگونیست غیر رقابتی گیرنده NMDA است و کانال یونی این گیرنده را مسدود می‌کند. همچنین ممانتین آنتاگونیست گیرنده‌های سرتونرژیک و کولینرژیک و آگونیست گیرنده D2 دوپامینی و سیگما ۱ است.

منابع

↑ Mount C, Downton C (July 2006). "Alzheimer disease: progress or profit?". Nature Medicine. 12 (7): 780–4. doi:10.1038/nm0706-780. PMID 16829947.
↑ NICE review of technology appraisal guidance 111 January 18, 2011 Alzheimer's disease - donepezil, galantamine, rivastigmine and memantine (review): final appraisal determination
↑ Page AT, Potter K, Clifford R, McLachlan AJ, Etherton-Beer C (October 2016). "Medication appropriateness tool for co-morbid health conditions in dementia: consensus recommendations from a multidisciplinary expert panel". Internal Medicine Journal. 46 (10): 1189–1197. doi:10.1111/imj.13215. PMC 5129475. PMID 27527376.
↑ Mount C, Downton C (ژوئیه ۲۰۰۶). «Alzheimer disease: progress or profit?». Nat Med. ۱۲ (۷): ۷۸۰–۴. doi:10.1038/nm0706-780. PMID 16829947.
↑ Haghighi M, Jahangard L, Mohammad-Beigi H, Bajoghli H, Hafezian H, Rahimi A, Afshar H, Holsboer-Trachsler E, Brand S (۲۰۱۳). «In a double-blind, randomized and placebo-controlled trial, adjuvant memantine improved symptoms in inpatients suffering from refractory obsessive-compulsive disorders (OCD)». Psychopharmacology. ۲۲۸ (۴): ۶۳۳–۴۰. doi:10.1007/s00213-013-3067-z. PMID 23525525.
↑ Stewart SE, Jenike EA, Hezel DM, Stack DE, Dodman NH, Shuster L, Jenike MA (۲۰۱۰). «A single-blinded case-control study of memantine in severe obsessive-compulsive disorder». Journal of Clinical Psychopharmacology. ۳۰ (۱): ۳۴–۹. doi:10.1097/JCP.0b013e3181c856de. PMID 20075645.
↑ Schwartz، Thomas L.؛ Siddiqui، Umar A.؛ Raza، Shafi (۲۰۱۲). «Memantine as an Augmentation Therapy for Anxiety Disorders». Case Reports in Psychiatry. ۲۰۱۲: ۱–۳. doi:10.1155/2012/749796.
↑ Hosenbocus S, Chahal R (۲۰۱۳). «Memantine: a review of possible uses in child and adolescent psychiatry». Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry. ۲۲ (۲): ۱۶۶–۷۱. PMC 3647634. PMID 23667364.
↑ Bisaga A, Comer SD, Ward AS, Popik P, Kleber HD, Fischman MW (۲۰۰۱). «The NMDA antagonist memantine attenuates the expression of opioid physical dependence in humans». Psychopharmacology. ۱۵۷ (۱): ۱–۱۰. doi:10.1007/s002130100739. PMID 11512037.
↑
↑ Rossi S, editor. Australian Medicines Handbook 2006. Adelaide: Australian Medicines Handbook; 2006.
↑ Joint Formulary Committee (2004). British National Formulary (47th ed.). London: BMA and the Royal Pharmaceutical Society of Great Britain. ISBN 0-85369-584-9.
↑ Green AJ (February 2009). "Understanding pseudo. The symptoms are real, the cause is unclear". Neurology. 72 (19): 1626–7. doi:10.1212/01.wnl.0000345879.39454.68. PMID 19246422.
↑ Morris H, Wallach J (۲۰۱۴). «From PCP to MXE: a comprehensive review of the non-medical use of dissociative drugs». Drug Testing and Analysis. ۶ (۷–۸): ۶۱۴–۳۲. doi:10.1002/dta.1620. PMID 24678061.
↑ Parsons، C.G.؛ Danysz، W.؛ Quack، G. (۱۹۹۹). «Memantine is a clinically well tolerated N-methyl-d-aspartate (NMDA) receptor antagonist—a review of preclinical data». Neuropharmacology. ۳۸ (۶): ۷۳۵–۶۷. doi:10.1016/S0028-3908(99)00019-2. PMID 10465680.
↑ Swedberg MD, Ellgren M, Raboisson P (۲۰۱۴). «mGluR5 antagonist-induced psychoactive properties: MTEP drug discrimination, a pharmacologically selective non-NMDA effect with apparent lack of reinforcing properties». The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. ۳۴۹ (۱): ۱۵۵–۶۴. doi:10.1124/jpet.113.211185. PMID 24472725.
↑ Kornhuber J, Bormann J, Retz W, Hübers M, Riederer P (۱۹۸۹). «Memantine displaces [3H]MK-801 at therapeutic concentrations in postmortem human frontal cortex». Eur.J.Pharmacol. ۱۶۶ (۳): ۵۸۹–۵۹۰. doi:10.1016/0014-2999(89)90384-1. PMID 2680528.
↑ Chen HS, Pellegrini JW, Aggarwal SK, Lei SZ, Warach S, Jensen FE, Lipton SA (۱ نوامبر ۱۹۹۲). «Open-channel block of N-methyl-D-aspartate (NMDA) responses by memantine: therapeutic advantage against NMDA receptor-mediated neurotoxicity». J. Neurosci. ۱۲ (۱۱): ۴۴۲۷–۳۶. PMID 1432103.
↑ Chen HS, Lipton SA (۱۵ فوریه ۱۹۹۷). «Mechanism of memantine block of NMDA-activated channels in rat retinal ganglion cells: uncompetitive antagonism». J. Physiol. (Lond.). ۴۹۹ (Pt ۱): ۲۷–۴۶. doi:10.1113/jphysiol.1997.sp021909. PMC 1159335. PMID 9061638.
↑ Rogawski، MA؛ Wenk GL (۲۰۰۳). «The neuropharmacological basis for the use of memantine in the treatment of Alzheimer's disease». CNS Drug Rev. ۹ (۳): ۲۷۵–۳۰۸. doi:10.1111/j.1527-3458.2003.tb00254.x. PMID 14530799.
↑ Robinson، DM؛ Keating GM (۲۰۰۶). «Memantine: a review of its use in Alzheimer's disease». Drugs. ۶۶ (۱۱): ۱۵۱۵–۳۴. doi:10.2165/00003495-200666110-00015. PMID 16906789.
↑ Rammes G, Rupprecht R, Ferrari U, Zieglgänsberger W, Parsons CG (۲۰۰۱). «The N-methyl-D-aspartate receptor channel blockers memantine, MRZ 2/579 and other amino-alkyl-cyclohexanes antagonise 5-HT(3) receptor currents in cultured HEK-293 and N1E-115 cell systems in a non-competitive manner». Neuroscience Letters. ۳۰۶ (۱–۲): ۸۱–۴. doi:10.1016/S0304-3940(01)01872-9. PMID 11403963.
↑ Buisson B, Bertrand D (۱ مارس ۱۹۹۸). «Open-channel blockers at the human alpha4beta2 neuronal nicotinic acetylcholine receptor». Mol Pharmacol. ۵۳ (۳): ۵۵۵–۶۳. PMID 9495824.
↑ Aracava Y, Pereira EF, Maelicke A, Albuquerque EX (مارس ۲۰۰۵). «Memantine blocks alpha7* nicotinic acetylcholine receptors more potently than n-methyl-D-aspartate receptors in rat hippocampal neurons». J Pharmacol Exp Ther. ۳۱۲ (۳): ۱۱۹۵–۲۰۵. doi:10.1124/jpet.104.077172. PMID 15522999.
↑ Seeman P, Caruso C, Lasaga M (فوریه ۲۰۰۸). «Memantine agonist action at dopamine D2High receptors». Synapse. ۶۲ (۲): ۱۴۹–۵۳. doi:10.1002/syn.20472. PMID 18000814.
↑ Peeters M, Romieu P, Maurice T, Su TP, Maloteaux JM, Hermans E (آوریل ۲۰۰۴). «Involvement of the sigma 1 receptor in the modulation of dopaminergic transmission by amantadine». Eur J Neurosci. ۱۹ (۸): ۲۲۱۲–۲۰. doi:10.1111/j.0953-816X.2004.03297.x. PMID 15090047.

[MountC20062-1] Mount C, Downton C (July 2006). "Alzheimer disease: progress or profit?". Nature Medicine. 12 (7): 780–4. doi:10.1038/nm0706-780. PMID 16829947.

[NICE_Guidelines-2] NICE review of technology appraisal guidance 111 January 18, 2011 Alzheimer's disease - donepezil, galantamine, rivastigmine and memantine (review): final appraisal determination

[3] Page AT, Potter K, Clifford R, McLachlan AJ, Etherton-Beer C (October 2016). "Medication appropriateness tool for co-morbid health conditions in dementia: consensus recommendations from a multidisciplinary expert panel". Internal Medicine Journal. 46 (10): 1189–1197. doi:10.1111/imj.13215. PMC 5129475. PMID 27527376.

[MountC2006-4] Mount C, Downton C (ژوئیه ۲۰۰۶). «Alzheimer disease: progress or profit?». Nat Med. ۱۲ (۷): ۷۸۰–۴. doi:10.1038/nm0706-780. PMID 16829947.

[5] Haghighi M, Jahangard L, Mohammad-Beigi H, Bajoghli H, Hafezian H, Rahimi A, Afshar H, Holsboer-Trachsler E, Brand S (۲۰۱۳). «In a double-blind, randomized and placebo-controlled trial, adjuvant memantine improved symptoms in inpatients suffering from refractory obsessive-compulsive disorders (OCD)». Psychopharmacology. ۲۲۸ (۴): ۶۳۳–۴۰. doi:10.1007/s00213-013-3067-z. PMID 23525525.

[6] Stewart SE, Jenike EA, Hezel DM, Stack DE, Dodman NH, Shuster L, Jenike MA (۲۰۱۰). «A single-blinded case-control study of memantine in severe obsessive-compulsive disorder». Journal of Clinical Psychopharmacology. ۳۰ (۱): ۳۴–۹. doi:10.1097/JCP.0b013e3181c856de. PMID 20075645.

[7] Schwartz، Thomas L.؛ Siddiqui، Umar A.؛ Raza، Shafi (۲۰۱۲). «Memantine as an Augmentation Therapy for Anxiety Disorders». Case Reports in Psychiatry. ۲۰۱۲: ۱–۳. doi:10.1155/2012/749796.

[8] Hosenbocus S, Chahal R (۲۰۱۳). «Memantine: a review of possible uses in child and adolescent psychiatry». Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry. ۲۲ (۲): ۱۶۶–۷۱. PMC 3647634. PMID 23667364.

[Bisaga_1–10-9] Bisaga A, Comer SD, Ward AS, Popik P, Kleber HD, Fischman MW (۲۰۰۱). «The NMDA antagonist memantine attenuates the expression of opioid physical dependence in humans». Psychopharmacology. ۱۵۷ (۱): ۱–۱۰. doi:10.1007/s002130100739. PMID 11512037.

[Elbe_2019_p.-10] ↑

[AMH2006-11] Rossi S, editor. Australian Medicines Handbook 2006. Adelaide: Australian Medicines Handbook; 2006.

[BNF47-12] Joint Formulary Committee (2004). British National Formulary (47th ed.). London: BMA and the Royal Pharmaceutical Society of Great Britain. ISBN 0-85369-584-9.

[pmid_19246422-13] Green AJ (February 2009). "Understanding pseudo. The symptoms are real, the cause is unclear". Neurology. 72 (19): 1626–7. doi:10.1212/01.wnl.0000345879.39454.68. PMID 19246422.

[Morris-14] Morris H, Wallach J (۲۰۱۴). «From PCP to MXE: a comprehensive review of the non-medical use of dissociative drugs». Drug Testing and Analysis. ۶ (۷–۸): ۶۱۴–۳۲. doi:10.1002/dta.1620. PMID 24678061.

[Parsons-15] Parsons، C.G.؛ Danysz، W.؛ Quack، G. (۱۹۹۹). «Memantine is a clinically well tolerated N-methyl-d-aspartate (NMDA) receptor antagonist—a review of preclinical data». Neuropharmacology. ۳۸ (۶): ۷۳۵–۶۷. doi:10.1016/S0028-3908(99)00019-2. PMID 10465680.

[16] Swedberg MD, Ellgren M, Raboisson P (۲۰۱۴). «mGluR5 antagonist-induced psychoactive properties: MTEP drug discrimination, a pharmacologically selective non-NMDA effect with apparent lack of reinforcing properties». The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. ۳۴۹ (۱): ۱۵۵–۶۴. doi:10.1124/jpet.113.211185. PMID 24472725.

[17] Kornhuber J, Bormann J, Retz W, Hübers M, Riederer P (۱۹۸۹). «Memantine displaces [3H]MK-801 at therapeutic concentrations in postmortem human frontal cortex». Eur.J.Pharmacol. ۱۶۶ (۳): ۵۸۹–۵۹۰. doi:10.1016/0014-2999(89)90384-1. PMID 2680528.

[Chen1992-18] Chen HS, Pellegrini JW, Aggarwal SK, Lei SZ, Warach S, Jensen FE, Lipton SA (۱ نوامبر ۱۹۹۲). «Open-channel block of N-methyl-D-aspartate (NMDA) responses by memantine: therapeutic advantage against NMDA receptor-mediated neurotoxicity». J. Neurosci. ۱۲ (۱۱): ۴۴۲۷–۳۶. PMID 1432103.

[Chen1997-19] Chen HS, Lipton SA (۱۵ فوریه ۱۹۹۷). «Mechanism of memantine block of NMDA-activated channels in rat retinal ganglion cells: uncompetitive antagonism». J. Physiol. (Lond.). ۴۹۹ (Pt ۱): ۲۷–۴۶. doi:10.1113/jphysiol.1997.sp021909. PMC 1159335. PMID 9061638.

[Rogawski2003-20] Rogawski، MA؛ Wenk GL (۲۰۰۳). «The neuropharmacological basis for the use of memantine in the treatment of Alzheimer's disease». CNS Drug Rev. ۹ (۳): ۲۷۵–۳۰۸. doi:10.1111/j.1527-3458.2003.tb00254.x. PMID 14530799.

[Robinson-21] Robinson، DM؛ Keating GM (۲۰۰۶). «Memantine: a review of its use in Alzheimer's disease». Drugs. ۶۶ (۱۱): ۱۵۱۵–۳۴. doi:10.2165/00003495-200666110-00015. PMID 16906789.

[Rammes2001-22] Rammes G, Rupprecht R, Ferrari U, Zieglgänsberger W, Parsons CG (۲۰۰۱). «The N-methyl-D-aspartate receptor channel blockers memantine, MRZ 2/579 and other amino-alkyl-cyclohexanes antagonise 5-HT(3) receptor currents in cultured HEK-293 and N1E-115 cell systems in a non-competitive manner». Neuroscience Letters. ۳۰۶ (۱–۲): ۸۱–۴. doi:10.1016/S0304-3940(01)01872-9. PMID 11403963.

[Buisson1998-23] Buisson B, Bertrand D (۱ مارس ۱۹۹۸). «Open-channel blockers at the human alpha4beta2 neuronal nicotinic acetylcholine receptor». Mol Pharmacol. ۵۳ (۳): ۵۵۵–۶۳. PMID 9495824.

[Aracava2005-24] Aracava Y, Pereira EF, Maelicke A, Albuquerque EX (مارس ۲۰۰۵). «Memantine blocks alpha7* nicotinic acetylcholine receptors more potently than n-methyl-D-aspartate receptors in rat hippocampal neurons». J Pharmacol Exp Ther. ۳۱۲ (۳): ۱۱۹۵–۲۰۵. doi:10.1124/jpet.104.077172. PMID 15522999.

[25] Seeman P, Caruso C, Lasaga M (فوریه ۲۰۰۸). «Memantine agonist action at dopamine D2High receptors». Synapse. ۶۲ (۲): ۱۴۹–۵۳. doi:10.1002/syn.20472. PMID 18000814.

[pmid_15090047-26] Peeters M, Romieu P, Maurice T, Su TP, Maloteaux JM, Hermans E (آوریل ۲۰۰۴). «Involvement of the sigma 1 receptor in the modulation of dopaminergic transmission by amantadine». Eur J Neurosci. ۱۹ (۸): ۲۲۱۲–۲۰. doi:10.1111/j.0953-816X.2004.03297.x. PMID 15090047.