تلمیع
مُلَمَّع یا تَلْمیع یا دوزبانگی یکی از آرایه‌های ادبی در علم بدیع است. ملمع در اصل به معنای اسب و جز آن که پوست بدنش دارای لکه‌ها و خال‌هایی غیر از رنگ اصلی باشد.
تلمیع آن است که یک شعر یا سروده در دو زبان یا گاه بیشتر سروده شده‌باشد. به شعری که به این روش سروده شده باشد شعر مُلَمَّع گفته می‌شود. در هند و پاکستان ریخته گویند. روش سخنوران در بهره‌گیری از این آرایه ادبی این است که پاره‌ای یا بیتی از شعر را به زبانی دیگر می‌سرایند. در ادبیات فارسی این زبان دیگر، بیشتر عربی بوده است.
نمونه از تلمیع دوزبانه از حافظ:
| الا یا ایها الساقی ادرکاساً و ناولها | که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها |
یک بیت از مثنوی کامل فارسی ترکی مولانا:
| دانی که من به عالم یالقیز سنی سِئوَر من چون در برم نیایی اندر غمت اُلَر من | {{{2}}} |
نوعی آرایه دیگر به نام مثلث ، که از شیخ شیراز سعدی می باشد ، به سه زبان (عربی - فارسی - شیرازی) سروده شده است.
امروزه در متن‌های شعرگونهٔ آوازهای موسیقی پاپ ایرانی که در غرب خوانده می‌شوند به نمونه‌های زیادی از تلمیع دوزبانه فارسی و انگلیسی برمی‌خوریم.
منابع
- ↑ محمد معین و دیگران، سرواژهٔ «ملمع»، فرهنگ لغت معین (بازیابی در ۸ اوت ۲۰۱۴).
- ↑ علی‌اکبر دهخدا و دیگران، سرواژهٔ «ملمع»، لغت‌نامهٔ دهخدا (بازیابی در ۸ اوت ۲۰۱۴).
- کزازی، میرجلال‌الدین، زیباشناسی سخن پارسی: بدیع، نشر مرکز، تهران، چاپ دوم ۱۳۷۳.