مقدس اردبیلی
احمد بن محمد اردبیلی نجفی، معروف به مقدس اردبیلی یا محقق اردبیلی، عالم و فقیه شیعه امامیه در قرن دهم هجری است. او در محلهٔ نیار شهر اردبیل به دنیا آمد. او از شاگردان جلال‌الدین دوانی بود.
| مقدس اردبیلی | |
|---|---|
| مقدس اردبیلی | |
| اطلاعات شخصی | |
| نام کامل | احمد بن محمد اردبیلی نجفی |
| لقب | محقق اردبیلی ، مقدس اردبیلی |
| زاده | اردبیل، ایران، |
| درگذشته | ۹۹۳ نجف، عراق |
| مدفن | حرم علی بن ابیطالب |
| محل زندگی | نجف |
| محل تحصیل | اراک، نجف |
| اطلاعات آموزشی | |
| تألیفات | استیناس المعنویة بحرالمناقب حاشیه بر شرح تجرید حدیقة الشیعة رساله خراجیه زبدة البیان فی آیات الاحکام و … |
تحصیل
فراگیری علوم دینی را از دوران کودکی آغاز کرد. پس از گذراندن دروس مقدماتی، به نجف رفت و علوم نقلی و فقه را از سید علی صائغ فرا گرفت. پس از مدتی، به شیراز مهاجرت کرد و نزد جمال‌الدین محمود به تحصیل علوم عقلی مشغول گردید. وی در زهد و تقوا به درجه‌ای رسید که به «مقدس» شهرت یافت و در تحقیق و ژرف‌نگری علمی به اندازه‌ای تبحر داشت که به «محقق» معروف شد.
شاگردان
- شیخ حسن
- سید محمد
- میر فیض الله عبدالقاهر حسینی تفرشی
- میرعلام تفرشی
- ظهیرالدین علی فمی تفرشی
- عنایت الله کوهپایه‌ای
- ملا عبدالله شوشتری
تألیفات
- استیناس المعنویة
- بحرالمناقب
- حاشیه بر شرح تجرید
- حدیقة الشیعة (در انتساب این کتاب به محقق تردیدهایی وجود دارد)
- رساله خراجیه
- زبدة البیان فی آیات الاحکام
- مقالة فی الامر بالشی
- مناسک حج (فارسی)
- اثبات واجب و اصول الدین (به زبان فارسی)
- مجمع الفایدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان
در دربار صفوی
وی از جمله عالمانی است که در پرتو رابطه با دربار صفوی در گسترش تشیع و حل مشکلات شیعیان تلاش‌های فراوانی را به ثمر نشاند. هر چند که او به در خواست شاه عباس صفوی برای ترک نجف و مهاجرت به ایران پاسخ منفی داد، برای مصالح تشیع و شیعیان همواره به دربار صفوی تذکراتی می‌داد که تاریخ برخی از آن وقایع را نقل کرده‌است.
در گفتار دیگران
سید مصطفی تفرشی از معاصران او می‌نویسد:
«امرش در جلالت و اطمینان و امانت مشهورتر از آن است که ذکر شود و بالاتر از آن است که عبارتی بتواند آن را وصف کند. او متکلمی فقیه و عظیم‌الشأن و جلیل‌القدر و بلند منزلت و با ورع‌ترین شخص زمانش و عابدترین و با تقواترین آنها بود.»
شیخ حر عاملی می‌نویسد:
«احمد بن محمد اردبیلی عالمی فاضل، محققی عابد، مورد اطمینان و پارسا، عظیم‌الشأن و جلیل‌القدر و معاصر شیخ بهایی بود».
درگذشت
اردبیلی در رجب سال ۹۹۳ در نجف درگذشت و در کنار حرم علی بن ابیطالب به خاک سپرده شد. ابیات زیر سر در مقبره مقدس اردبیلی نقش بسته‌است: تا نجف شد آفتاب دین و دولت را مقام/ خاک او دارد شرف بر زمزم بیت الحرام
پانویس
- ↑ «زندگینامه: مقدس اردبیلی». رضوی. ۲۰ دی ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۴۰۰.
- ↑ «زندگینامه مقدس اردبیلی». www.noorsoft.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۴.
- ↑ فرزند شهید ثانی (مؤلف کتابهای معالم الاصول والمنتقی).
- ↑ نوه دختری شهید ثانی، معروف به صاحب مدارک.
- ↑ جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم. گلشن ابرار. ج ۱، چ ۳، نشر معروف، قم: ۱۳۸۵
- ↑ کتاب نصرة الحق نوشته ظهیرالدین علی فمی تفرشی و گودرز رشتیانی آن را پژوهش و بازنویسی نموده‌است
- ↑ در علم کلام.
- ↑ «نادرستی انتساب (حدیقة الشّیعه) به مقدس اردبیلی». hawzah.net. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۱۲.
- ↑ در علم اصول.
- ↑ این کتاب یکی از مشهورترین دائرةالمعارف‌های فقه استدلالی و یکی از مصادر و منابع گران‌سنگ فقه جعفری است. محقق این کتاب را به مثابه شرحی بر کتاب ارشاد علامه حلی نوشته، ولی خود کتابی بسیار مفصل و عمیق است که با دقت و کنکاشی عظیم به تحلیل و بررسی مباحث فقهی پرداخته‌است.
- ↑ فوائد الرضویة، شیخ عباس قمی، ص ۲۵. با ترک اردبیل و سکونت در نجف موجب احیای و رونق دوباره حوزه علمیه نجف شد.
- ↑ نقد الرجال، سید مصطفی تفرشی، ص ۲۹.
- ↑ امل الآمل، قسم دوم، ص ۲۳.
- ↑ «حرم علوی چگونه توسعه پیدا کرد». مشرق.
منابع
- جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم. گلشن ابرار. ج ۱، چ ۳، نشر معروف، قم: ۱۳۸۵.