مسعود جعفری جوزانی

مستند به سوی آزادی

به سوی آزادی اثر مسعود جعفری جوزانی، نخستین مستند سیاسی تاریخ سینمای مستند ایران به‌شمار می‌رود که در سالگرد انقلاب در ۲۱ بهمن ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی پخش شد.

فیلم کوتاه با من حرف بزن

مسعود جعفری جوزانی در سازمان صدا و سیما با راه‌اندازی بخش انیمیشن، چند فیلم انیمیشن ساخته و سپس برای نخستین بار با ساخت فیلم کوتاه با من حرف بزن در سال ۱۳۶۲ به تهیه‌کنندگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، توانست دیپلم افتخار بهترین فیلم‌کوتاه سومین دوره جشنواره فیلم فجر را از آن خود کند.

فیلم سینمایی جاده‌های سرد

مسعود جعفری‌جوزانی نخستین فیلم بلند سینمایی‌اش را با نام جاده‌های سرد در سال ۱۳۶۳ در فضای زادگاه خویش تولید کرد. این فیلم یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های دهه اول انقلاب بود که هم در ساختار بصری و هم در مضمون فیلم ارزشمندی به‌حساب می‌آید. تنها عضو حرفه‌ای و شناخته‌شدهٔ این فیلم علی نصیریان بود که ساخت این فیلم زمینه‌ساز ورود حمید جبلی، تورج منصوری، محمود کلاری، علیرضا رئیسیان و شاپور پورامین به سینمای حرفه‌ای شد.

فیلم سینمایی شیرسنگی

شیرسنگی محصول سال ۱۳۶۵ پروژه بلندپروازانه‌ای با فیلم‌نامهٔ قوی است که نمادی از تقابل سنت و مدرنیته به‌حساب می‌آید. حضور انگلیسی‌ها به واسطه بهره‌برداری از نفت که قتل یکی از آن‌ها تقابلی تا سرحد مرگ بین دو بزرگ از ایل بختیاری ایجاد می‌کند با نقش‌آفرینی عزت‌الله انتظامی و علی نصیریان در نهایت تبدیل به مهم‌ترین و ماندگارترین فیلم کارنامه جوزانی می‌شود و در پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر نیز در میان فیلم‌های شاخص سینمای ایران به چشم آمده و جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را دریافت می‌کند. همچنین در جشنواره‌های خارجی از جمله یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل کانادا در بخش «سینمای امروز و فردا» شرکت کرده و مورد تقدیر قرار گرفت.

فیلم سینمایی در مسیر تندباد

اثر بعدی او در مسیر تندباد محصول سال ۱۳۶۷ است که تولیدی عظیم‌تر از شیر سنگی داشت؛ باز هم در قالب داستانی پرکشش، روایتی از حضور بیگانگان در ایران، هم‌زمان با جنگ جهانی دوم را به تصویر می‌کشد.

فیلم سینمایی بلوغ

پس از تحولات فرهنگی میانه دهه هفتاد، مسعود جعفری‌جوزانی با ساخت فیلم بلوغ در سال ۱۳۷۷ به مسائل جوانان می‌پردازد و در هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نیز جوایزی را دریافت می‌کند.

سریال تلویزیونی در چشم باد

او بخش عمده‌ای از دهه ۸۰ را به نوشتن و کارگردانی سریال عظیم در چشم باد می‌گذراند. در چشم باد در ۴۴ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای در زمره سریال‌های الف ویژه برای پخش از شبکه اول سیما بود که روایتی دیدنی از سه برهه تاریخ معاصر ایران از قیام کوچک جنگلی تا جنگ ایران و عراق را روایت می‌کند. فیلمنامه این سریال توسط خود مسعود جعفری جوزانی در مدت دو سال نوشته شده‌است.

سریال تاریخی در چشم باد، وقایع سیاسی و اجتماعی سه دوره از تاریخ را روایت می‌کند: پایان دوره قاجار و دوره پهلوی، جنگ جهانی دوم و یک دوره زمانی خاص بعد از انقلاب که دوره فتح خرمشهر است. ساخت این سریال یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های سریال‌سازی در تلویزیون است که برای ساخت آن ۴۸۰ لوکیشن استفاده و به بیش از ۱۰ شهرستان و استان دیگر سفر شده‌است.

فیلم سینمایی ایران برگر

فیلم سینمایی ایران برگر محصول سال ۱۳۹۳ تنها فیلم کمدی جوزانی، به مدد فضایی بومی و فولکلور و فیلم‌نامه‌ای با طنز موقعیت، فیلم پرفروش، مفرح و آبرومندی از کار درآمد، تیتراژ پایانی ایران برگر، با صدای استاد شهرام ناظری و آهنگسازی ارشک رفیعی بر روی شعری از سیاوش کسرایی بسیار مورد توجه تماشاگران این فیلم قرار گرفت.

فیلم سینمایی پشت دیوار سکوت

فیلم دیگر او پشت دیوار سکوت محصول سال ۱۳۹۵ است که به معضل اجتماعی ایدز اشاره دارد و با همکاری سازمان‌های مردم نهاد ایران ساخته شده‌است. این فیلم به صورت رسمی از طرف شصت و یکمین کنفرانس جهانی زن CSW دعوت شد و قرار بود در روز ۳۰ اسفند ماه سال ۱۳۹۵ با حضور تعدادی از عوامل اصلی آن در گردهمایی «سازمان‌های مردم نهاد» NGOها و نهادهای مردم‌محور جهانی در حمایت از مادران و کودکان مبتلا به ویروس «اچ آی وی/ ایدز» در مقر اصلی سازمان ملل متحد در شهر نیویورک در کشور آمریکا به نمایش دربیاید که به دلیل تبعیض و رفتار نژادپرستانه و تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا و عدم ارائه ویزا به عوامل سریال، عوامل این اثر سینمایی از نمایش این فیلم در مقر اصلی سازمان ملل متحد در آمریکا انصراف دادند.

فیلم سینمایی بهشت تبهکاران

وی در سال ۱۳۹۹ ساخت فیلم سینمایی بهشت تبهکاران را آغاز کرد که طی آن به وقایع ملی شدن صنعت نفت نیز پرداخته می‌شود.

مسعود جعفری جوزانی که همچنان سری پر سودا از ایده‌ها و شخصیت‌های بزرگ ایرانی دارد، متأسفانه سه فیلم‌نامه برجسته‌اش به نام‌های «یعقوب لیث»، «پوریای ولی» و «کوروش کبیر»، با وجود این‌که مراحل اولیه تولید را طی کرده‌اند، به دلایل مختلفی، به سرانجام نرسیده‌اند.

سریال خواجه نصیرالدین طوسی

مسعود جعفری جوزانی قصد داشت پس از سریال در چشم باد به سفارش سیمافیلم کارگردانی سریالی دربارهٔ زندگی خواجه نصیر الدین طوسی را بر عهده بگیرد که فیلم‌نامه این اثر مجالی برای ساخت نمی‌یابد.

فیلم سینمایی باسکرویل

فیلمنامهٔ باسکرویل داستان هوارد باسکرویل، دانشجوی فارغ‌التحصیل دانشگاه پرینستون است که در سال ۱۲۸۴ برای تدریس به ایران سفر می‌کند. سفر او همزمان با آغاز انقلاب مشروطه در ایران می‌شود و باسکرویل آگاهانه برای شکستن محاصره تبریز توسط قوای محمدعلی شاه تلاش می‌کند. مسعود جعفری جوزانی فیلمنامهٔ باسکرویل را در سال ۱۳۷۳ نوشت که امتیاز آن توسط حوزهٔ هنری خریداری شد. سپس در سال ۱۳۷۶ مسعود جعفری جوزانی و شهریار روحانی امتیاز فیلمنامهٔ باسکرویل را از حوزهٔ هنری بازخرید کردند و نشر ابتکار این فیلمنامهٔ را در سال ۱۳۸۷ در قالب کتاب منتشر کرد.

مسعود جعفری جوزانی در سال‌ها بعد با کمپانی‌های فیلمسازی آمریکایی و یک شرکت کانادایی قراردادی برای ساخت فیلم سینمایی باسکرویل در ایران بست اما هر کدام به دلایلی به نتیجه نرسید به جز آخرین قراردادی که با انجمن در جستجوی زمینه مشترک بسته شد که حتی برای ساخت فیلم نیز مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شد و طبق گزارش روزنامه فیگارو تهیه‌کننده آمریکایی تصمیم داشت از برد پیت در نقش هوارد باسکرویل استفاده کند اما به دلایلی این فیلم ساخته نشد. سرانجام امتیاز فیلمنامهٔ باسکرویل به نام مسعود جعفری جوزانی و محمدمهدی دادگو در آمریکا و کانادا در کانون فیلمنامه‌نویسان سینمای ایران ثبت شد.

در سال ۱۳۸۳ یک کارگردان ایرانی مقیم آمریکا در یک وبسایت اعلام کرد که قرار است برای ساخت باسکرویل به ترکیه سفر کند. جعفری‌جوزانی پس از اطلاع از این خبر، واکنش رسانه‌ای نشان داد و اعلام کرد به عنوان سرقت آثار هنری در ایران و آمریکا اقامه دعوی می‌کند.

مسعود جعفری جوزانی که تلاش کرد با مشارکت مالی طرف‌های ایرانی و آمریکایی فیلم باسکرویل را بسازد اما به نتیجه نرسید. در سال ۱۳۸۸ پس از اتمام تولید سریال در چشم باد که بخشی از آن در لس آنجلس فیلم‌برداری شد، اعلام کرد پروژه سینمایی باسکرویل را که قرار بود یک سوم آن در آمریکا فیلمبرداری شود، ادامه دهد.

فیلم سینمایی پوریای ولی

مسعود جعفری جوزانی فیلمنامه پوریای ولی را برای ساخت یک مجموعه تلویزیونی در پنج فصل با ۵۲ قسمت پنجاه دقیقه‌ای نوشت اما با اینکه قرارداد ساخت این مجموعه تلویزیونی با سیمای جمهوری اسلامی منعقد شد، به علت تغییر مدیریت سازمان این مجموعه تلویزیونی ساخته نشد. در نهایت نشر آناپنا در سال ۱۳۹۶ در قالب کتاب منتشر کرد.

فتح‌الله جعفری جوزانی و عبدالکریم یونسی، پژوهشگران این فیلمنامه از بیش از ۳۰ کتاب از جمله جامع التواریخ خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی، تاریخ جوینی و تاریخ ایران کمبریج استفاده کرده‌اند.

داستان زندگی محمود خوارزمی پهلوان، شاعر و عارف قرن هشتم میلادی، مشهور به پوریای ولی از سال ۵۹۷ خورشیدی، آغاز می‌شود که کشور ایران مورد هجوم مغولان قرار گرفت. به فرمان حاکمان مغول در فاصله بین سال‌های ۶۴۸ تا ۶۶۱ هجری قمری صنعتکاران، برده شمرده می‌شدند و مجبور بودند تجهیزات لشکریان مغول را تهیه کنند. رعایای روستایی نیز که قادر به پرداخت اخراجات و مالیات نبودند، خود و خانواده‌شان به بردگی فروخته می‌شدند. در چنین دورانی پوریای ولی با تأسیس زورخانه موفق می‌شود آزادی‌خواهان را گردآورده و اقدام به آزادی ایران زمین کند.

از شخصیت‌های دیگر تاریخی این فیلم‌نامه، می‌توان به شیخ الرئیس سعدی، عبید زاکانی، خواجه نصیرالدین طوسی، خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی و پهلوان فیله همدانی اشاره کرد.

فیلم سینمایی کوروش کبیر

مسعود جعفری جوزانی فیلمنامهٔ کوروش کبیر را در سبک فیلم‌نامه اقتباسی بر اساس داستان زندگی کوروش بزرگ با پژوهشگری فتح‌اله جعفری جوزانی و عبدالکریم یونسی نوشت. در دفتر اول فیلم‌نامه به دوران تولد تا نوجوانی و در دفتر دوم آن به دوران جوانی تا مرگ این شاهنشاه انسان‌دوست پرداخته شد.

شخصیت کوروش از نظر جایگاه تاریخی و ملی اهمیت بسیاری دارد اما قدرت‌های بزرگ بی‌تاریخ و بدون فرهنگ درصدد نفی جایگاه ایران در جهان هستند، از این رو ساخت پروژهٔ کوروش کبیر در دستور کار قرار گرفت. علی معلم یکی از تهیه‌کنندگان این پروژهٔ، مسعود جعفری جوزانی را به عنوان کارگردان معرفی کرد. پس از درگذشت علی معلم سناریو به سرمایه‌گذاران واگذار شد که تا پیش از آن هزینه‌های پروژهٔ با سرمایه شخصی مسعود جعفری جوزانی انجام می‌شد. پس از عقد قرارداد با سرمایه‌گذاران خارجی پروژه آغاز شد ولی متأسفانه با پدید آمدن مشکلاتی بر سر راه‌شان پروژه متوقف شد.

پیش از توقیف پروژه در مراسم رونمایی از چاپ دوم فیلمنامه از کارهای انجام شده فاز صفر پروژه از جمله وب‌سایت فیلم سینمایی «کوروش کبیر» و تصاویری از «آرت بوک» که بر مبنای فیلمنامه، تحقیقات، مستندات و نقطه نظرات شخص کارگردان تهیه شده، به نمایش درآمد. آرت بوک پروژه توسط طراحان ایرانی با سابقه کار در پروژه‌های بین‌المللی زیر نظر مسعود جعفری جوزانی طراحی شد تا شاهکاری لایق نام کوروش بزرگ بیافرینند. این کتاب تا پایان پروژه، نزد عوامل مربوط به این پروژه باقی می‌ماند و پس از اکران، منتشر خواهد شد.

سریال یعقوب لیث

در سال ۱۳۹۸ قرارداد تحقیق و نگارش فیلمنامه پروژه یعقوب لیث در حوزه تاریخ و تمدن ایرانی بین بنیاد سینمایی فارابی و مسعود جعفری جوزانی منعقد شد. فیلمنامه یعقوب لیث دربارهٔ بنیانگذار دودمان صفاریان در سیستان و روایتگر فتوت، ساده‌زیستی و نقش این اسطوره تاریخی در اتحاد ایرانیان است. یعقوب لیث صفاری، رویگرزاده و عیار جوانی بود که متأثر از قصه‌های رستم، به یاری فقرا و مظلومان شتافت و با دسته کوچک عیارانش که به خاطر سخاوت و فتوت او، دورش جمع شده بودند، در نظر اهل سیستان، به یک پهلوان افسانه‌ای بدل شد. این فیلم‌نامه به‌صورت سریال شبکه نمایش خانگی پخش خواهد شد.

به گفته مسعود جعفری جوزانی:

متأسفانه بچه‌های ما رابین هود را بیشتر از یعقوب لیث صفاری می‌شناسند در حالی‌که او از جمله شخصیت‌های تاریخی پایه‌گذار جریان عیاری و فتوت در ایران است که به جوانان نشان می‌دهند چگونه امکان زندگی بهتر وجود دارد.

فیلم‌ها

نوشته‌ها

گونه

تدریس در ایران (۱۳۶۴–۱۳۸۰)

• دانشکده هنر دانشگاه تهران
• دانشکده صدا و سیما
• مدرسه فیلمسازی باغ فردوس

جوایز جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی

جوایز و افتخارات دیگر

• بزرگداشت «مسعود جعفری جوزانی» در بیست و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر (۱۳۸۶)
• منتخب هشتمین همایش چهره‌های ماندگار ایران (۱۳۸۹)
• تقدیر رئیس‌جمهور از «مسعود جعفری جوزانی» در مراسم رونمایی از مجموعه پنج جلدی اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم (۱۳۹۰)
• بزرگداشت «مسعود جعفری جوزانی» در نخستین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کیش (۱۳۹۰)
• تقدیر آکادمی پزشکان ایرانی ـ آمریکایی به پاس دستاوردهای متعدد هنری و فرهنگی (۱۳۹۴)
• دریافت نشان درجه یک کارگردانی و دکترای رشته کارگردانی سینما (۱۳۹۴)
• سفیر آب (۱۳۹۴)
• سفیر هنر ایران در جشنواره بین‌المللی هنر دهلی در هندوستان (۱۳۹۶)
• تجلیل از مسعود جعفری جوزانی در نخستین همایش توسعه پایدار شهرستان ملایر در تهران (۱۳۹۶)
• تقدیر ویژه مشاور امور بین‌الملل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران و دبیر کمیسیون حقوق بشر منطقه ۲ کشور (۱۳۹۷)
• بزرگداشت مسعود جعفری‌جوزانی در شب‌های بخارا در خانه اندیشمندان علوم انسانی (۱۳۹۷)
• تندیس سیمرغ فیروزه‌ای و لوح یادبود از طرف محمد سلطانی‌فر معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نخستین دوره جشنواره جایزه ملی آرمان برتر (۱۳۹۷)
• لوح تقدیر و تندیس بهترین فیلم سومین دوره جشنواره فیلم سلامت (۱۳۹۷)
• لوح تقدیر و تندیس کانون کارگردانان سینمای ایران در هشتمین جشن کانون کارگردانان سینمای ایران (۱۳۹۷)
• تندیس ابوریحان نخستین جشن آیین سپاس تهیه‌کنندگان سینمای ایران (۱۳۹۸)

روزنامه لو موند

آنری بیهار منتقد مطرح سینما در مقاله‌ای در روزنامه مشهور لوموند پاریس در روز ۴ سپتامبر سال ۱۹۸۷ در مورد مسعود جعفری جوزانی کارگردان فیلم سینمایی شیرسنگی نوشت:

سینماگران مورد علاقه او یاسوجیرو اوزو، فرانسیس فورد کاپولا، جان فورد، آکیرا کوروساوا و آندری تارکوفسکی می‌باشند. اگر او هنوز با آنها برابر نباشد ولی فیلمسازی است که باید چشم به او دوخت.

این منتقد مطرح سینمایی در ادامه نقدش نوشته‌است:

جاده‌های سرد یک فیلم فولکلوریک ایرانی است، انباشته از همان سحر و جادویی که کارگردان اوکراینی سرگئی پاراجانف با فیلم حماسی کلاسیک خود سایه‌های نیاکان فراموش‌شده عرضه کرد. پدر یک پسر جوان در دهکده‌ای دورافتاده در حال مرگ است. معلم پسر، مردی با یک پای چوبی، پسر را متقاعد می‌کند که پدر را با آوردن دارو از شهر، می‌توان نجات داد، همراه یکی از اهالی سبک عقل دهکده، معلم و پسر عزم سفر می‌کنند. جنبه‌های غم‌انگیز، کمیک، شاعرانه، عرفانی، همراه با جهان‌بینی افسون شده و افسونگری جوزانی، گاهی در یک تک سکانس یا یک جمله، به‌سرعت می‌آیند و می‌روند. معنای لغوی «سپیده دم» در این‌جا به کار گرفته شده و گفته می‌شود که بخشی از زندگی است. جوزانی می‌گوید: «تم اصلی این است که طبیعت و انسان؛ جدایی ناپذیرند».

روزنامه گلوب اند میل

همچنین جی اسکات منتقد سرشناس سینمایی در روزنامه کانادایی گلوب اند میل در مورد فیلم سینمایی جاده‌های سرد نوشت:

فروش فیلم جاده‌های سرد که در سال ۱۳۶۵ در سینماهای ایران، اکران شد، غیرمترقبه بود.

جی اسکات در بخش دیگری از نقدش در مورد فیلم سینمایی شیرسنگی نوشته‌است:

شیرسنگی کار کاملاً متفاوتی است؛ این فیلم، بیشتر به جان فورد، آکیرا کوروساوا و کارگردان فقید ترکیه ییلماز گونی نزدیک است تا به پاراجانف. داستان که در دهه ۳۰ اتفاق می‌افتد، داستان خشونت‌آمیز یک چوپان بختیاری را بازگو می‌کند که ایلش برای خارجی‌ها از لوله‌های نفت حفاظت می‌کند. طی این پروسه، فرهنگ ایلاتی در حال نابودشدن است. نقش چوپان که به‌وسیله علی‌رضا شجاع‌نوری تهیه‌کننده جوزانی بازی می‌شود؛ به اشتباه، متهم به قتل یک انگلیسی است که جسدش را پیدا کرده و ماهرانه به خاک سپرده‌است. این اتهام نادرست، باعث جنگی طایفه‌ای می‌شود که استعاره‌ای آشکار از مبارزات سیاسی ایران معاصر است. در یک سو تکنوکرات‌های ترقی‌خواه که طرفدار کنار گذاشتن سنت هستند؛ صف کشیده‌اند و از سوی دیگر ، سنت گرایانی که تغییر را امر بدی تلقی می‌کنند.

این منتقد سرشناس سینمایی در ادامه مطلبش نوشته‌است:

نسبیت گرایی سیاسی و فرهنگی جوزانی با سال‌ها زندگی در آمریکا شکل گرفت. در سال ۱۹۷۲، هنگامی که نمایشنامه ای که او نوشته بود به دلیل ماهیت سیاسی مورد تأیید رژیم شاه قرار نگرفت، به کالیفورنیا رفت، سه سال در مودستو زندگی کرد و بعد به سانفرانسیسکو نقل مکان کرد. جایی‌که لیسانس و فوق لیسانس هنرهای ارتباطی را دریافت کرد.

روزنامه لس آنجلس تایمز

کوین توماس خبرنگار روزنامه آمریکایی لس آنجلس تایمز در مطلبی تحت عنوان «یک مرد، یک خرس؛ ایران به طنز و محبت دست می‌یابد» در روزنامه ۱۲ ژانویه ۱۹۹۶ در مورد فیلم سینمایی یک مرد، یک خرس به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی نوشت:

هنگامی‌که فیلم «یک مرد، یک خرس» ساخته مسعود جعفری جوزانی شروعی غیراستادانه و خام را پشت سرگذاشت، به حکایتی نمادین و شجاعانه تبدیل شد که استبداد و مشکلات موجود در ایران معاصر را به تصویر می‌کشید. در کمال تعجب این فیلم هنگام اکران عمومی، سال ۱۹۹۳، در ایران، مورد حمایت رسمی قرار نگرفت و هیچ گونه پیشرفتی هم نداشت که همین به انتشار فیلم لطمه وارد کرد. در عین حال «یک مرد، یک خرس»، ضمن صراحت بیان، فیلمی گرم، دوست‌داشتنی و بسیار خنده دار است.

داستان جوزانی در محله کوچکی در اطراف شهر، به نحوی کسالت بار و گیج‌کننده آغاز می‌شود، و شروع آن زمانی است که قهرمان کر و لال ماجرا (حمید جبلی) با خرس تربیت شده‌اش به خیابانی باریک و قدیمی در تهران می‌روند. بیشتر کودکان این خیابان، از آنجا که در نزدیکی آن‌ها نه باغ وحشی هست و نه یک زمین بازی، بلافاصله از دیدن تازه‌واردها خوشحال می‌شوند و شیطنت‌های این حیوان دوست‌داشتنی و قابل ستایش توجه بزرگ‌ترها را نیز به خود جلب می‌کند.

البته، همیشه یک برج زهرمار هم در گوشه کنار وجود دارد. در اینجا این شخص، مرد ثروتمند پر زرق و برق و مسنی است به نام «کمالی» (محمدعلی کشاورز)، که جدیدترین زن جوان صیغه‌ای خود را به خانه نوسازی واقع در انتهای این خیابان آورده‌است و به سر و صدا و شلوغی که نمایش خرس ایجاد کرده، اعتراض دارد. به‌علاوه، یکی از کاسب‌های مهم محل (میر صلاح حسینی)، نیز از او حمایت می‌کند.

خرس، هر چند که همیشه پوزه‌بند به دهان دارد و جز دست‌درازی به عسل این تاجر، کار خلافی نمی‌کند، بالاخره باعث می‌شود که به پلیش شکایت برده شود. اینجاست که «خاله خراسونی» سرسخت (حمیده خیرآبادی)، مادرسالار محل؛ در مقابل استوار پلیس (داریوش مؤدبیان) ـ که مرد خوبی است و می‌خواهد وظیفه‌اش را درست انجام دهد ـ رهبری مقاومت را به عهده می‌گیرد.

واضح است که خاله خراسونی، بیوه‌ای سالخورده، احساس می‌کند که در دفاع از داشتن اختیار زندگی خود و محبت به دیگران، چیزی برای از دست‌دادن ندارد. او می‌گوید: «کارد بخوره به دلی که محبت توش نباشه».

آدم احساس می‌کند که بازیگران اصلی و باسابقه این فیلم، به‌ویژه «حمیده خیرآبادی» را بیننده‌های فیلم‌هایشان خیلی دوست دارند. خیرآبادی و کشاورز؛ هر دو استاد تکنیک هستند و با استفاده از یک عمر تجربه، به‌راحتی بیان و ژست مورد نظر را ارائه می‌دهند.

حمید جبلی با ظاهری نحیف و زجرکشیده، شخصیت صاحب خرس را نوعی ابله مقدس جلوه می‌دهد که فقط قادر به گفتن یک چیز است: «لم لعلی». او و خرسش هر دو با همین اسم شناخته می‌شوند که در فارسی به معنی «نمی‌توانم بگویم» یا «نمی‌خواهم بگویم» یا «ولم‌کن» به کار می‌رود. این فیلم کوچک جذاب برنده است، حتی اگر در گیشه ایران بازنده باشد.

روزنامه فیگارو

سرژ میشل خبرنگار سرشناس روزنامه فیگارو، از قدیمی‌ترین و مشهورترین روزنامه‌های فرانسه و از معروفترین نشریات جهان؛ گزارشی تحت عنوان «برد پیت در فیلمی از مسعود جعفری جوزانی» دربارهٔ ساخت باسکرویل نوشت که در صفحه ششم روزنامه ۵ نوامبر ۲۰۰۱ روزنامه فیگارو چاپ شد:

این فیلم، ماجرای شرکت داوطلبانه یک جوان آمریکایی به نام «باسکرویل» در نبردهای انقلاب مشروطیت ایران است که سرانجام توسط نیروهای استبدادی ترور شد.

این روزنامه در ادامه گزارش خود نوشته‌است:

هزینه دعوت از «برد پیت» هنرپیشه آمریکایی برای ایفای نقش نخست در این فیلم، بیشترین بودجه برای ساخت یک فیلم سینمایی پس از انقلاب بوده‌است.

روزنامه گاردین

روزنامه گاردین در کشور انگلستان در خبری در سال ۲۰۰۹ در مورد مسعود جعفری جوزانی نوشته‌است:

تولید اولین فیلم ایرانی پس از انقلاب اسلامی، در آمریکا قرار است آغاز شود. در چشم باد به کارگردانی فیلم‌ساز برجسته ایرانی مسعود جعفری جوزانی با بودجه سنگین حدود ۱۲ میلیون دلار فیلمبرداری خود در آمریکا را آغاز می‌کند.

مجله ورایتی

ورایتی مجله معتبر، قدیمی و مطرح سینمای جهان، در گزارشی در ۸ سپتامبر ۲۰۰۹ با عنوان «سیاست درب باز لس‌آنجلس؛ گروه فیلم‌ساز ایرانی را به دام انداخت»، ساخت سریال در چشم باد را مورد بررسی قرار داد و در ابتدای گزارش خود آورده‌است:

در حالی که مردم آمریکا از تماشای تظاهرات گسترده پلیس ضد شورش در اعتراض به نتایج انتخابات ۱۲ ژوئن ایران عصبانی بودند، شکافی بین دو کشور ظاهر شد. مسعود جعفری جوزانی کارگردان ایرانی موفق شد برای عوامل ساخت جدیدترین سریالش به آمریکا ویزا تهیه کند تا برای اولین‌بار بعد از انقلاب اسلامی، یک فیلم محصول ایران در آمریکا ساخته شود.

مجله سینمایی ایندی‌وایر

مجله پربیننده، معتبر و مطرح سینمایی ایندی‌وایر در گزارشی از ساخت سریال در چشم باد با عنوان «مسعود جعفری جوزانی نخستین فیلمساز ایرانی است که پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ در آمریکا پروژه‌اش را فیلمبرداری می‌کند» نوشت:

این سریال، سه نسل ایرانی را از سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۸۱ دنبال می‌کند و این پروژه، با بودجه سنگین حدود ۱۲ میلیون دلار؛ گران‌ترین و طولانی‌ترین پروژه تاریخ سینمای ایران است. همچنین نخستین تولید ایرانی است که از زمان انقلاب در سال ۱۹۷۹ در آمریکا فیلمبرداری شده‌است.

سایت رسانه‌ای Cision PRWeb آمریکا

سایت رسانه‌ای آمریکایی Cision PRWeb در گزارشی در مورد ساخت در چشم باد نوشت:

شرکت مستقل تولید و توزیع سینما لیبره استودیو که بیشتر در تولید پروژه‌های سیاسی اجتماعی فعالیت می‌کند، در تولید در چشم باد هم با جوزان فیلم همکاری کرد. فیلیپ دیاز بنیانگذار سینما لیبره استودیو از این‌که توانسته با مشارکت در تولید این فیلم تاریخ‌ساز شود به خود افتخار می‌کند و جعفری جوزانی را هم فیلمسازی توانمند می‌داند. دیاز در این باره می‌گوید: «ما افتخار می‌کنیم «در چشم باد» چشم‌اندازی تازه در روابط ایران و آمریکا به وجود آورده و امیدواریم تجربه آقای جوزانی در لس آنجلس الگویی برای دیگران باشد. ضمن اینکه خوشحال خواهیم شد اگر بتوانیم در تولید فیلم بعدی وی «باسکرویل» هم در ایران و آمریکا مشارکت کنیم.»

روزنامه نشنال

خبرنگار روزنامه اماراتی نشنال از آمریکا در گزارشی با عنوان «دوربین‌های فیلم ایرانی در ایالات متحده بازی می‌کنند» در مورد اجازه فیلمبرداری در چشم باد نوشت:

وقتی واشینگتن و تهران در یک برنامه دیپلماتیک دربارهٔ برنامه سؤال برانگیز تسلیحات هسته ای ایران شرکت کردند، گروهی از فیلمسازان ایرانی از فروکش کردن تنش بین دو کشور و دشمنی دیرینه میانشان بهره‌مند شدند. «مسعود جعفری جوزانی» کارگردان ایرانی، برای ورود به ایالات متحده و فیلمبرداری از یک فیلم، ۱۲ ویزا تهیه کرد. جوزانی که مشغول فیلمبرداری «در چشم باد» در کالیفرنیا است، گفت: «این کار، یک سال پیش غیرممکن بود.» وی گروه ایرانی خود را اولین گروه از سازندگان فیلم معرفی کرد که از زمان انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ به ایالات متحده اجازه ورود پیدا کرده‌اند.

محمد تهامی‌نژاد

محمد تهامی‌نژاد، پژوهشگر در تاریخ، منتقد، مترجم و مستندساز معاصر ایرانی در مقدمه تحقیقی پژوهشی تحت عنوان «جستجوی الگوهای روایت تاریخ و فرهنگ در آثار مسعود جعفری جوزانی» برای انجمن انسان‌شناسی و فرهنگ نوشت:

مسعود جعفری جوزانی فیلمسازِ پژوهشگر تاریخ، مجهز به نگاه انتقادی، حماسه‌پرداز و آرمان‌گراست. از طریق آثار جوزانی می‌توان به خوانش و تحلیل هنری او از تاریخ ایران به ویژه ریشه‌های هویت ملی، تهدیدها، بحران‌های سیاسی و جریان‌های معاصر دست یافت. بسیاری از شخصیت‌های اصلی در نوشته‌ها و فیلم‌های او در بزنگاه‌های تاریخ، بر مبنای روحیه‌ای عمل می‌کنند که در الگوی جوزانی از هویت ملی می‌گنجند.

تهامی‌نژاد در در هشتمین جشن کانون کارگردانان سینمای ایران گفت:

تصورم این است با نگاهی که آقای جوزانی به جامعه‌شناسی شهری دارند در تمام طول زندگی هنری‌شان تبلور دارد. کارهای ایشان از «شیر سنگی» گرفته تا «در مسیر تندباد»؛ به عنوان یک تاریخ‌نگاری فیلمیک، قابل استناد است و آثار فیلمیکی هستند که برای نسل‌های آینده ایران، از نگاه یک تاریخ‌نگار انتقادی که به تاریخ جوامع شهری و دیرین ایران می‌پردازد؛ قابل استناد است. آقای جوزانی در تک‌تک آثارشان پژوهش‌های مردم‌نگاران به‌ویژه در منطقه بختیاری انجام داده‌اند و تک‌تک شخصیت‌ها زمینه‌های پژوهشی هستند. حتی در «شیر سنگی» نوع کلمات و جملاتی که شخصیت‌ها به کار می‌برند روی آنها در منطقه، پژوهش‌های جدی صورت گرفته‌است، حتی تمام دیالوگ‌ها زمینه‌ها و بافت فرهنگی هستند. بررسی آثار آقای جعفری جوزانی فرصتی برای شناخت تاریخ معاصر ایران است.

اکبر عالمی

اکبر عالمی، استاد دانشگاه، پژوهشگر، مترجم و منتقد سینما در مراسم رونمایی از فیلمنامه کوروش کبیر خرداد ۱۳۹۶ گفت:

سال ۱۳۶۱ مسعود جعفری جوزانی بعد از تکمیل تحصیلات بسیار ارزشمند خودش در آمریکا در رشته سینما، به ایران بازگشت. شاید همه شما تعجب کنید او که دانش‌آموخته رشته سینما در آمریکاست چه‌طور به سراغ مولانا رفت؛ فیلم «تصویر شکسته» و فیلم «گریز» را ساخت و بعد به سینمای ایران آمد.

مسعود جعفری جوزانی هم سینما را عمیقاً می‌شناسد و هم ذائقه جهانیان را می‌شناسد و هم روان‌شناسی تأثیر در هنرهای نمایشی را می‌شناسد و هم می‌داند که تکه‌پاره‌های برجای مانده در تاریخ را در کنار همدیگر قرار بدهد و آن را دراماتیزه بکند؛ یعنی آن را از جنس نمایش و جذابیت‌های نمایشی تغییر بدهد. ارزش دیالوگ و صدا را بی‌نهایت می‌داند، حجم، خط، فضا و لباس را بسیار بسیار خوب می‌داند.

من واقعاً در روان‌شناسی تأثیر مسعود جعفری جوزانی به شما قول می‌دهم که فیلمی را می‌سازد که ما در جهان احساس سرافرازی کنیم.

مجید تفرشی

مجید تفرشی تاریخ‌نگار، صنعت‌پژوه ایرانی مقیم لندن و پژوهشگر در آرشیو ملی بریتانیا در گفت‌وگویی در مورد جایگاه مسعود جعفری جوزانی در زمینه کارگردانی فیلم‌های تاریخی سینمای ایران و همچنین سریال‌های تلویزیونی ایران گفت:

در بحث تلفیق متون تاریخی با آثار هنری سینمایی با چند مشکل و دشواری مواجه هستیم؛ در درجه اول، کسانی که وارد این عرصه می‌شوند چه در سینمای ایران و چه در سینمای جهان، باید تلفیقی از هنرمندی و دانشوری و نیز جلب رضایت بیننده عام و بیننده خاص داشته باشند؛ آقای جوزانی به دلیل سابقه آکادمیک و همچنین سابقه طولانی هنری که در عرصه سینمای ایران دارند، هم مخاطب عام و هم مخاطب خاص را می‌شناسند و هم با مقوله پژوهش آشنایی دارند؛ بنابراین هیچ‌کدام را فدای آن یکی نمی‌کند، هم به جذابیت فیلمش، هم به کیفیت هنری آن و هم به وفاداری به متون تاریخی توجه دارد و تلفیق این‌ها با همدیگر کار راحتی نیست. ایشان در آثار تاریخی که تاکنون کارگردانی کرده، نشان داده که در این زمینه موفق بوده‌است و به‌طور نسبی می‌توانیم بگوییم که در این زمینه شاید سرآمد فیلمسازان ایرانی باشد. در این نوع کارها چند نوع تناقض و پارادوکس وجود دارد؛ یکی این‌که فیلم هنری ساخته بشود که جذابیت خوبی هم داشته باشد و این خودش، یک پارادوکس است و ضمناً هر دو تای این‌ها را داشته باشد و به متون تاریخی هم وفادار باشد؛ که همه اینها در کنار هم در یک اثر سینمایی خیلی کار دشواری است. ما آثار هنری وفادار به تاریخ داشته‌ایم؛ ولی معمولاً در داخل ایران جذابیت عمومی نداشته‌ایم.

شاهین کربلایی‌طاهر

شاهین کربلایی‌طاهر استاد دانشگاه، نویسنده منتقد سینمایی در مطلبی تحت عنوان «اِبرام خروس، جمشید بسم‌الله نیست»، نگاهی به فیلم سینمایی پشت دیوار سکوت به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی داشته‌است:

«پشت دیوار سکوت» گزارش مستندوار زندگی مبتلایان به بیماری ایدز، با تمام زشتی‌ها و زیبایی‌هایشان است و خبر از تأثیر جبر محیط زندگی بر رفتارهای آنها و انسان‌های پیرامونشان می‌دهد. کارگردان با بهره‌گیری از میزانسن‌های موجز و حساب‌شده صدا و تصویر، ملهم از استفاده هوشیارانه از نماهای مدیوم و (eye level) و پرهیز از حرکات غیرضروری دوربین؛ این امکان را مهیا می‌کند تا فیلم خود را بنا به تعبیر «رابرت بورگوین» در هیئت دو راوی اما همگام به پیش ببرد؛ کارگردان، زمانی که شخصیت‌هایش را به حرکت، کنش، عمل و عکس‌العمل وامی‌دارد تا به مدد آنها روایتش را پیش برده و برای ما «نمایش» برپا کند، یک راوی شخصی است؛ همان موقعیتی که فیلم‌شناس و روایت‌شناس کانادایی آندره گوردو آن را نه راوی که نمایشگر می‌نامد و وقتی فیلم (جهان فیلم) در مورد این نمایش به اظهارنظر می‌پردازد، از دروغ‌ها و دورویی‌های شخصیت‌های نمایش کارگردان پرده برمی‌افکند، کارگردان ما را با هیئت دوم خود روبه‌رو می‌کند؛ راوی غیرشخصی؛ راویی فعال، اما غیرملموس. کارگردان با استفاده از این تمهید روایی موفق می‌شود تا جنبه‌های مختلف زندگی و نحوه زیست قربانیان روایتش را بدون مداخله نشان داده، امر قضاوت را به بیننده واگذار کرده و به‌این‌ترتیب از هرگونه تعصب، به‌خصوص از جنس سیاسی‌اش که منجر به جانبداری از ایدئولوژی یا تفکری خاص شود پرهیز کند.

• مسعود جعفری جوزانی در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران
• مسعود جعفری جوزانی در IMDb
• مسعود جعفری جوزانی در آل‌مووی
• مستند عموجان از شبکه مستند
• برنامه گنجینه شبکه مستند: مستند «به سوی آزادی» ساخته مسعود جعفری جوزانی
• مصاحبه با مسعود جعفری جوزانی در برنامه «خارج از کادر» از شبکه IFilm (19 مرداد ماه ۱۳۹۶)
• مصاحبه با مسعود جعفری جوزانی در برنامه «کافه فیلم» از شبکه IFilm (8 شهریور ماه ۱۳۹۷)