مُد به فرانسوی: Mode یا فَشِن (به انگلیسی(Fashion) اصطلاح کلی در زمینه هنر طراحی پوشاک است که تحت تأثیر اوضاع فرهنگی و اجتماعی جامعه در یک دوره زمانی مشخص انجام می‌پذیرد. محصولات این صنعت شامل پوشاک، کفش، کیف، لوازم آرایشی و اثاث میشود.
مد، صنعت پیچیده‌ای است که شامل صنایع کوچک‌تری مانند فراورده‌های پوشاک و تأمین کالا، پارچه، مواد خام، رنگ، تولید، حمل و نقل، فروش، عرضه و تقاضا و نهایتاً دورریزی آنها میشود.
مد به صورت فصلی و در بعضی برندها به صورت هفتگی تغییر می‌کند. تقاضا برای تغییر و همراهی با مد، رو به افزایش است و به همین دلیل مصرف تولیدات ارزان‌قیمت با کیفیت پایین یا به اصطلاح «فَست فشن» رو به رشد است. به هنرمندان عرصه پوشاک که با طرح‌های ابداعی‌شان تأثیر به‌سزایی در صنعت مد در یک دوره خاص زمانی بگذارند، «جامه‌آرا» «طراح لباس» می‌گویند.
رویدادی در صنعت مد و فشن است که تقریباً یک هفته طول می‌کشد و در طول این هفته طراحان مد، برندها یا مزون‌ها آخرین کلکسیون‌های خود را در قالب دفیله‌هایی برای خریداران و رسانه‌ها به نمایش می‌گذارند. مهمتر از همه اینکه این رویدادها باعث می‌شوند که اصحاب این صنعت بدانند چیزهایی که در آن فصل مد شده‌اند و چیزهایی که از مد افتاده‌اند، کدامند.
مهمترین و برجسته‌ترین هفته‌های مد دنیا در ۴ پایتخت مد دنیا که به «چهار بزرگ» معروف هستند برگزار می‌شوند و بیشتر رسانه‌ها این رویدادها را در این شهرها پوشش می‌دهند. چهار پایتخت مد دنیا عبارتند از: نیویورک، لندن، میلان و پاریس.
مد صنعتی آلاینده
مد، دومین صنعت آلاینده محیط زیست است. برای کنشگران محیط زیست، میزان بالای کربن تولیدشده در این صنعت به نسبت مصرف دیگر مواد شیمیایی، کم‌ترین اهمیت را دارد. این کنشگران بیشتر نگران استفاده زیاد از مواد نگهدارنده، رنگ‌های شیمیایی، آفت‌کش‌های مزرعه‌های پنبه و مواد زائدی هستند که تولید لباس ایجاد می‌کند.
پنبه از رایج‌ترین الیاف طبیعی است و نزدیک به ۴۰ درصد پوشاک مصرفی انسان را تأمین می‌کند. اما تولید آن نیازمند مصرف بسیار زیاد آب است و نمونه آن استفاده ازبکستان (ششمین تولیدکننده پنبه جهان) است که در دهه ۱۹۵۰ با تغییرمسیر دو رودخانه بزرگ آمودریا، از جنوب و سیردریا از شمال دریاچه آرال به سوی مزارع پنبه، باعث خشکی دریاچه شد.
همچنین پنبه از وابسته‌ترین گیاهان به مواد شیمیایی افزودنی و آفت‌کش‌ها است. تقریباً ۳ درصد از مزارع کره زمین به کشت پنبه اختصاص داده شده‌اند که به گفته وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا از پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی و حشره‌کش‌های زراعتی در جهان است. افزایش لباس‌های دورریختنی در گورستان‌های زباله و آلودگی‌های ناشی از مواد شوینده، به آلایندگی این صنعت می‌افزاید. برای حل این مشکلات، شاخه‌ای به نام مد سازگار با محیط زیست پدید آمده‌است.
موزه های مشهور مد
- موزه ویکتوریا و آلبرت در شهر لندن
- کاخ گالیرا که رسماً «موزه مُد پاریس» نامیده میشود.
گرامیداشت روز انقلاب مد هر ساله در ۲۴ آوریل برگزار میشود. این روز سالگرد فرو ریختن ساختمان رانا پلازا در سال ۲۰۱۳ است که در آن حادثه ۱۱۳۳ نفر کشته و بیش از ۲۵۰۰ نفر زخمی شدند. روز انقلاب مد در سال ۲۰۱۸ به هفته انقلاب مد گسترش پیدا کرد. روز انقلاب مد نیز برای نمایان کردن وضعیت اضطراری رایج پایه گذاری شده است. همچنین آگاهی یافتن از سوء استفاده از کارگران در خلال زنجیره تامین در روز انقلاب مد بسیار برجسته شده است. هدف جنبش، تغییر روش تهیه، تولید و خرید لباس است.
اولین بزرگداشت روز انقلاب مد در 24 آوریل 2014 برگزار شد و هشتگ انقلاب مد با عنوان #insideout به ترند جهانی شماره 1 توئیتر تبدیل شد.
دومین بزرگداشت روز انقلاب مد در 24 آوریل 2015 برگزار گردید. در این سال میزان دسترسی جهانی این جنبش به اخبار و رسانه های پخش آنلاین به 16.5 میلیارد دقیقه رسید و 63 میلیون نفر از 76 کشور جهان هشتگ #WhoMadeMyClothes را به ترند شماره یک توئیتر تبدیل کردند. ویدئوی یک تی شرت 2 یورویی – یک امتحان اجتماعی (The 2 Euro T-Shirt – A Social Experiment) در یوتیوب بیش از 6.5 میلیون بازدید داشت و برنده جایزه کن (Cannes Lions) شد.
سومین سال بزرگداشت انقلاب مد، در طی یک هفته و از 18 تا 24 آوریل 2016 برگزار شد. اولین هفته انقلاب مد با رویداد زمان پرسش مد (Fashion Question Time) در مجلس عوام بریتانیا (UK Houses of Parliament) همزمان شد. همچنین این هفته مد با عرضه اولین نسخه از شاخص شفافیت مد (Fashion Transparency Index) مصادف گردید. این نسخه به اطلاعاتی پرداخته بود که 40 شرکت بزرگ مد جهان به ذینفعان خود و عموم مردم درباره موضوعات اجتماعی و زیست محیطی در خلال زنجیره تامین ارائه داده بودند. 70000 نفر در سراسر جهان با هشتگ #whomademyclothes از برندها سوال پرسیدند و 156 میلیون نفر در سراسر جهان آن هشتگ را در رسانه های اجتماعی باز نشر کردند. برندهایی مثل جی استار راو (G-Star Raw)، آمیریکن اپالر (American Apparel)، فت فیس (Fat Face)، بودین (Boden)، ماسیمو دیوتی (Massimo Dutti)، زارا (Zara) و ویرهوس (Warehouse) تنها تعدادی از 1200 برند و خرده فروشی مد بودند که با عکس گرفتن از کارگران خود در حالی که می گفتند: «من لباس تو را تولید می کنم» (#imadeyourclothes) به پرسش مردم پاسخ دادند. حضور انقلاب مد در رسانه های آنلاین در 22 آوریل 2016 به 22 میلیارد دقیقه رسید.
در 26 اکتبر سال 2016، یک تی شرت 2 یورویی، یک امتحان اجتماعی (Social Experiment) در مراسم جایزه جهانی سابری (Global Sabre Awards) رتبه هفتم برترین کارزارهای روابط عمومی در آن سال را به دست آورد. این ویدئو بیش از 7.5 میلیون بار بازدید شده بود.
چهارمین بزرگداشت سالیانه هفته مد از 24 تا 30 آوریل 2017 برگزار گردید. در روز انقلاب مد در این سال دومین نسخه از شاخص شفافیت مد منتشر شد که مروری بر نحوه افشای سیاست ها، اقدامات و برنامه های اجتماعی و زیست محیطی 100 شرکت از بزرگترین برندها و فروشندگان مد در سراسر جهان بود. 66000 نفر در حدود 1000 مراسم بزرگداشت انقلاب مد در سراسر جهان حضور پیدا کردند و 553 میلیون بار هشتگ های مربوط به انقلاب مد در ماه آوریل در رسانه های اجتماعی باز نشر شد و بیش از 2000 برند و تولیدکننده به پرسش #imadeyourclothes پاسخ دادند.
بزرگداشت هفته انقلاب مد در پنجمین سال، از تاریخ 23 تا 29 آوریل سال 2018 برگزار گردید. در این سال بیش از 1000 مراسم در سراسر جهان برای بزرگداشت این رویداد برپا شد که شامل استودیوی مد باز (Fashion Open Studio) و زمان پرسش مد (Fashion Question Time) در مجلس عوام بریتانیا نیز بود. در ماه آوریل سومین نسخه از شاخص شفافیت مد منتشر شد که مروری بر نحوه افشای سیاست ها، اقدامات و برنامه های اجتماعی و زیست محیطی 150 برند برتر صنعت مد بود.
درایران در سال 1385 قانون ساماندهی مد و لباس کشور تصویب شد و دستگاه‌های مرتبط مأموریت پیدا کردند که نسبت به این نیاز بشر اعتنای بیشتری کنند. ایران در مقوله لباس از عقب ماندگی بیش از 150 ساله رنج می‌برد چرا که قبل از انقلاب مد وابسته وجود داشته و بعد از انقلاب نیز به دلیل عدم وجود اولویت این موضوع در صدر مسائل جدی نبوده است.
یکی از مهمترین وظایفی که در این قانون گنجانده شده بحث الگوسازی است. یعنی تولید نمونه‌هایی که به توانمندی داخلی توجه کنند و در کشور رایج شود. در این زمینه جریان‌سازی به عنوان یکی از روش‌های ارائه الگو مورد توجه قرار گرفت و نمایشگاه های متعددی تا کنون برگزار شده است.
شکل سنتی رفتار مد ایران بیشتر بازتولیدی از محصولات کشور ترکیه است که متأسفانه عین تقلید است و بسیاری از چالش‌ها به دلیل ناسازگاری آناتومی بدن افراد ایرانی با تولیدات این کشور که نیاز به سایزینگ ملی را برای ایران محسوس تر می‌کند؛ قاطبه نمونه‌های طراحی مد و لباس ایران از کشور ترکیه منتقل میشود.
یکی از بحث‌های مهم در مد و پوشاک ایران اهمیت لباس‌های بومی و سنتی است پوشش تاریخ ایران قبل از لباس به مقوله حجاب توجه داشته و انواع لباس در اقلیم مختلف ایران به صورت پوشش کامل و حجاب بوده است با توجه به اینکه تقریباً بیش از 10 سال از تصویب قانون ساماندهی مد و لباس می‌گذرد، نیاز به بازنگری این قانون احساس میشود تا اصلاحات لازم در آن صورت گیرد و از سوی دیگر بعد نظارتی قانون در حوزه مد و لباس نیز باید تقویت شود. از طرفی انتظار می‌رود برای ارتقای صنعت مد در ایران در قانون بودجه، بودجه متناسب با اهمیت مد و لباس به این موضوع اختصاص یاید.
با توجه به وجود ظرفیت های پنهان این حوزه و سودآوری کلان در صنعت پوشاک لازم است چند کار عملیاتی صورت گیرد تا علاوه بر اصلاح وضعیت موجود بازارها و به دنبال آن اصلاح وضعیت حجاب در کشور، صنعت پوشاک اسلامی ایران نیز شناخته شود.
تولیدکننده پوشاک اسلامی که با چالش‌های حوزه تولید پوشاک چندسالی است دست و پنجه نرم می‌کند. اقدامات عملیاتی که می‌تواند بازارهای لباس کشورمان را به یک بازار اسلامی شبیه کند این‌گونه بیان می‌کند:«واردات بی رویه و غیر اسلامی انجام نشود. برای واردات اسلامی گرید بالا در نظر گرفته شود. به تولید کنندگان محصولات اسلامی امکان تولید با پارچه دولتی داده شود. تمامی فروشگاه‌ها موظف به فروش محصول تایید شده و اسلامی شوند. سامانه‌ای یکپارچه به جهت طراحی و تولید در نظر گرفته شود و کشور به شکل یک خط تولید در این زمینه عمل کند و بازار را از محصولات تایید شده اسلامی اشباع کنند. مدیرانی با تجربه در این حوزه انتخاب شوند و در صورت عدم ساماندهی بازار توبیخ شوند. حمایت دولتی در قالب های مختلف برای تولیدکنندگان محصولات اسلامی در نظر گرفته شود.
منابع
ویکیپدیا
خبرگزاری مشرق
خبرگزاری تسنیم
خبرگزاری فارس من
سایت نساجی(nasaji.com)
