مدل توماس-فرمی
مدل توماس-فرمی (به انگلیسی: Thomas–Fermi model (TF)) نظریهای در مکانیک کوانتومی برای بررسی آرایش الکترونی مواد در سیستمهای چندپیکره است. این مدل اندکی پس از معادله شرودینگر پیشنهاد شد و هدفش شناسایی و بررسی چگالی الکترونی ماده بود و پدر نظریه تابع چگالی امروزیست. مدل توماس-فرمی برای مقدار حدی بار هسته بینهایت صادق است. استفاده از تقریب برای سیستمهای واقعی به نتایج کمّی ضعیفی میانجامد که حتی قادر نیست مشخصاتی کلی در مورد چگالی الکترونها مانند ساختار ترازها در اتم راپیشبینی کند.
گرچه الکترونها در واقعیت بهطور ناهمگون در اتم توزیع شدهاند، در این مدل بهطور تقریبی فرض میشود که در هر حجم کوچک
ΔV الکترونها بهطور همگون پخش شدهاند، اما چگالی الکترونی
انرژی جنبشی
برای یک حجم کوچک ΔV و برای اتم در حالت پایه، میتوان یک حجم کروی در فضای تکانه Vf را تا تکانهٔ فرمی pf پر کرد و در نتیجه داریم:
که در آن
الکترونها در ΔVph به مقدار ۲ الکترون بر h بهطور همگون توزیع شدهاند که h ثابت پلانک است. حالا تعداد الکترونها در ΔVph برابر است با:
تعداد الکترونها در ΔV برابر است با:
که در آن
کسری از الکترونهای
با استفاده از عبارت کلاسیک انرژی جنبشی برای الکترونی با جرم me، انرٰی جنبشی بر واحد حجم در
که در آن از رابطهٔ پیشین بین
انتگرالگیری از انرژی بر واحد حجم
این نتیجه نشان میدهد که در مدل توماس-فرمی مجموع انرژی جنبشی الکترونها میتواند تنها بر حسب چگالی الکترونی تابع فضا
انرژی پتانسیل
انرژی پتانسیل الکترونهای یک اتم به دلیل جاذبهٔ هستهٔ اتم با بار مثبت چنین است:
که در آن
انرژی پتانسیل الکترونها به دلیل دافعهٔ الکترونی بین یکدیگر چنین است:
انرژی کل
انرژی کل الکترونها از مجموع انرژی جنبشی و پتانسیل آنها بدست میآید:
عدم دقت و گسترش این روش
محدودیت این روش در اینست که تابع برداری انرژی جنبشی تنخمینیست و انرژی تبادلی در آن نادیده گرفتهشدهاست. همچنین این مدل توانایی توضیح پیوندهای مولکولی را نداشت و ازینرو تابع برداری انرژی جنبشی تصحیحشده بدینگونه معرفیشد: