مارش ایرانی

مارش ایرانی (به آلمانی: Persischer Marsch)، اُپوس ۲۸۹، نام مارشی است در سل مینور است که یوهان اشتراوس (پسر) اتریشی در پاییز ۱۸۶۴ در نهمین تابستان روسی‌اش برای فصل کنسرت پاوْلُوْسک تنظیم کرد. او این اثر را در ابتدا مارش قشون ایرانی (Persischer Armee-Marsch) نامگذاری کرده بود. این اثر اولین بار در واکس هال پاویلیون در پارک پاوْلوْسک در ۱۱ ژوئیه برای عموم اجرا و معروف‌ترین اثر از تنظیم‌هایش در آن سال در روسیه شد و حداقل ۶۵ بار اجرا شد. مارش ایرانی حتی اثر محبوب سازنده‌اش در تمام زندگی‌اش بود. این اثر نخستین بار در دسامبر ۱۸۶۴ در یک جشنوارهٔ کنسرت در باغ ملی وین به اجرا درآمد و امروزه یکی از کارهای درخشان این آهنگساز نیز به‌شمار می‌رود. یوهان بعدها به ایگناتس اشنیتسر گفت: «من زمانی یک مارش ایرانی نوشتم، اما اگر بخواهم مارشی برای خیابان بنویسم، دیگر مثل آن نمی‌شود».

بعدها در سال ۱۸۷۳ وقتی ناصرالدین شاه قاجار برای بازدید از نمایشگاه جهان به وین آمده بود یک گروه موسیقی نظامی که نتوانسته بودند سرود ملی ایران را پیدا کنند، به جای آن این مارش را برای ورود شاه اجرا کردند.

این مارش، شعری به زبان فرانسوی دارد که سرودهٔ میرزا رضا خان دانش (پرنس ارفع) است و در آلبوم‌های نت به‌دست‌ آمده از کاخ گلستان که متعلق به دوران قاجار هستند، عنوان این مارش «سرود ملی ایران» است.

این مارش را نباید با مارش بی‌کلام دیگری به نام مارش ایران اثر علینقی وزیری اشتباه گرفت.

تقریباً یک قرن بعد از تصنیفِ این اثر، در سال ۱۹۶۰، از طرف مقامات دولتیِ ایران از دکتر مارسل پراوی (Marcel Prawy) خواسته شد که مارش ایرانی اشتراوس را در برنامهٔ «خفاش» ((به آلمانی: Die Fledermaus)) که قرار بود با حضور پادشاه ایران، محمدرضاشاه پهلوی، اجرا شود، قرار دهد. اما در همان شب اجرا، با فاصلهٔ کوتاهی، وقتی متوجه شدند که مارش مربوط به سلسلهٔ ساقط‌ شده‌ای توسط سلسلهٔ فعلی است، و در نتیجه مارش را از برنامه حذف کردند.