مؤسسه انتشارات امیرکبیر

تأسیس و تبدیل به بزرگ‌ترین بنگاه انتشاراتی خاورمیانه

این انتشارات کار خود را در ۱۲ آبان سال ۱۳۲۸ با خرید سرقفلی اولین فروشگاه خود در خیابان ناصرخسرو تهران آغاز کرد. اولین اثر منتشرشده جزوه‌ای با نام «نماز» بود که با نظر حاج میرزا خلیل کمره‌ای تهیه شده‌بود. در دههٔ پنجاه، بر اساس حجم تولیدات که بالغ بر ۲۸۰۰ عنوان بود، امیر کبیر به بزرگ‌ترین بنگاه انتشاراتی خاورمیانه تبدیل شد. به علاوه، کیفیت و تنوع تولیدات این انتشاراتی هم اعتبار و منزلتی خاص برای آن تدارک دیده بود. گردآوردن مترجمان و نویسندگان و پژوهشگران شاخص از یک سو، و در دیگر سو شکل دهی و تعریف ساختاری علمی برای کار نشر که منظومه‌ای از ویراستاران حرفه‌ای، تا چاپخانه و کتابفروشی و توزیع و بقیه مراحل نشر در آن انجام بگیرد، از دیگر ابداعاتی بود که در امیرکبیر بنا گذاشته شد و این انتشارات را به عنوان یکی از تاثیرگذارترین ناشران تاریخ نشر ایران معرفی شد.

انقلاب اسلامی و تصرف توسط سازمان تبلیغات اسلامی

مدیریت و مالکیت مؤسسه در زمان انقلاب سال ۱۳۵۷ در دست عبدالرحیم جعفری بود. پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۸، جعفری به دلیل مرگ اسماعیل رائین در دفتر انتشارات مدتی را در زندان گذراند و پس از این زمان، وی بر اساس ادعای همکاری با حکومت پهلوی در دادگاه انقلاب، مؤسسه را به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار کرد. عبدالرحیم جعفری در جلد سوم از خاطرات خود، "در جستجوی صبح"، دربارهٔ دادگاهی که برگزار شد چنین نوشته‌است: "جنتی و محمدی گیلانی وارد اتاق شدند و گیلانی با لگد بر سر و صورتم می‌زد تا انتشارات امیرکبیر را به تشکیلات جنتی هدیه کنم و من به‌خاطر حفظ جانم چنین کردم!" از این رو انتشارات امیرکبیر و برخی دیگر از اموال جعفری مصادره شدند. پس از فروکش کردن جو انقلابی آن سال‌ها عبدالرحیم جعفری تلاش‌های خود را در داخل ایران برای بازپس‌گیری امیرکبیر و دیگر دارایی‌های مصادره شده‌اش را آغاز کرد ولی با وجود صدور مکرر رای اعاده اموال در دادگاه‌های مختلف، او سرانجام موفق به پس گرفتن امیرکبیر نشد.

تا پیش از این واگذاری، انتشارات بیش از ۲۰۰۰ عنوان کتاب چاپ کرده‌بود که در کنار کتاب‌های مؤسسه‌هایی که امتیاز آنها را خریداری کرده‌بود این تعداد به ۲۸۰۰ هم می‌رسید. پس از انقلاب، فعالیت انتشارات کاهش یافت و تا حدود ۱۵ سال بسیاری از عناوین قبلی هم چاپ نمی‌شدند تا اینکه با گذشت زمان کسب تجربه‌های بیشتر و با تغییر مدیریت انتشارات، برخی آثار مهم مجدداً به چاپ رسیدند و انتشارات رونق دوباره‌ای گرفت.

برخی از عناوین کسب‌شده توسط این انتشارات:

• سال ۱۳۸۶، ناشر برتر و برگزیدهٔ بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران.
• سال ۱۳۸۵، برندهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال پیامبر اعظم، سنن‌الرسول.
• سال ۱۳۸۴، ناشر برتر و برگزیدهٔ هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران.
• سال ۱۳۸۱، ناشر برتر و برگزیدهٔ پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران.
• سال ۱۳۸۰، ناشر برتر و برگزیدهٔ چهاردهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران.

• وبگاه رسمی مؤسسهٔ انتشاراتی امیرکبیر
• عناوین کتاب‌های چاپ شده در مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر

رسانه

• میراث ماندگار - عبدالرحیم جعفری بنیان‌گذار انتشارات امیرکبیر در یوتیوب