فهرست آثار ملی شهرستان فریمان

شهرستان فریمان یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی است. مرکز این شهرستان شهر فریمان است. قلندرآباد، سفیدسنگ و فرهادگرد دیگر شهرهای آن هستند.

فریمان از دیرباز به خاطر پیشینه و درج در سفرنامه‌ها و بناهای تاریخی مانند سد تاریخی فریمان و کاروانسرای تاریخی، بافت قدیم شهر و کارخانه قند و شهرک صنعتی کاویان و آب و هوای خوب معروف است. این شهر همچنین زادگاه مرتضی مطهری و بر اساس اسناد شفاهی محل تولد انوشیروان (مادر شاه ایرانی از سکونتگاه فریمان) می‌باشد در خصوص علامه شهید مرتضی مطهری که خانه و موزه وی اکنون در این شهر می‌باشد.

فریمان درگذشته همواره در سایه رویدادهای تاریخی نیشابور قرار داشته گفته شده که این منطقه اسفنج یا اشبند نامیده می‌شده‌است که از وابسته‌های نیشابور کهن بوده‌است. مرکز آن فرهادگرد یا ده فرهاد بود که اکنون در ۱۵ کیلومتری غرب شهر فریمان قرار دارد.

در زبان پهلوی معنای فریمان به معنای خانه دوست و دوست منش است. وجود آثار تاریخی نشان از قدمت فریمان دارد. فریمان در پر راه هرات باستان قرار دارد؛ وجود تپه‌های نادر و محوطه‌های باستانی و سنگ نگاره‌های فریمان احتمالاً از کهن‌ترین سکونتگاه‌های جهان محسوب می‌گردد. در حادثه تاریخی این شهر مدت چهار ماه مرکز حکومتی صولت‌السلطنه هزاره شده بود. در قیام گوهرشاد نقش اهالی شهر فریمان و آخوند این شهر پدر شهید مطهری فریمانی بسیار پر رنگ است.