فش

مردم فش کرد بوده و به گویش پشی تکلم می‌کنند که خاص این روستاست. گویش پشی شاخه‌ای از زبان کردی گورانی است که تأثیراتی از لری، لکی و کلهری را نیز نشان می‌دهد. مذهب اکثر مردم این روستا شیعه بوده و گروهی از پیروان دین یارسان نیز در آن زندگی می‌کنند. در کتاب خارکسی جغرافی‌دان یونانی اواسط قرن اول میلادی نام "هوش" در اطراف کنگاور ذکر شده ولی به هر حال قدمت روستای فش حداقل به دوره ساسانیان باز می‌گردد (با توجه به کتیبه هفت برادران و روایت‌ها)، همچنین امامزاده فش که به احتمال بسیار زیاد قبل از اسلام آتشکده بوده و سنگ قبرهای قدیمی روستا قدمت بیش از هزار ساله روستا را با قاطعیت تایید می‌کند. گفته شده که دره فش یکی از شکارگاه‌های خسروپرویز بوده و به دلیل سرسبزی و علفزارهای آن "پش" به معنی ریش آراسته یا یال اسب نامگذاری شده است که معرب آن "فش" می‌باشد اما اهالی روستا هنوز هم آن را پش می‌نامند. گفته می‌شود برخی از همراهان شاهزاده شیرین بانو زمانی که از ارمنستان به کرمانشاهان آمدند در روستای فش ساکن شدند. شغل اصلی مردم روستا کشاورزی و باغداری است، همچنین ساخت سازهای سنتی همچون تنبور و سه تار و تار از گذشته دور در این روستا رواج دارد، همچنین عده‌ای از اهالی به شغل نظامی‌گری اشتغال دارند. از زیبایی‌های این روستا می‌توان سراب فش، سراب گرمه‌خوانی، سراب بایجان را نام برد که جوی‌های ویسار، بایجان، چم، بلینه و فشخوران را در این دره جاری کرده که درنهایت آب آنها به رودخانه گاماسیاب می‌پیوندد. همچنین روستا دارای جنگل‌های دست کاشت که اکثرا درخت تبریزی و سپیدار است و باغهای میوه می‌باشد که سرسبزی و منظره چشم نوازی به آن بخشیده است. این روستا با کوه‌های همچون قلالولان، سه تخت (بلینه)، الیه ور، سراب (سرتخت) احاطه شده و نمایی از کوهستان زیبای امروله از همه جای روستا دیده می‌شود. محصولات کشاورزی عمده روستا شامل گندم، گیشنیز، چغندر، سیر و صیفی جات است و محصولات باغی عمده آن شامل انگور، گردو، زردآلو و غیره می‌باشد.

ساختن ساز در استان کرمانشاه قدمت طولانی دارد و تنبورسازی در روستای فش نیز که جمعیتی از پیروان یارسان در آن زندگی می‌کنند، از قدمت دیرینه‌ای برخوردار است. در این روستا به نحو چشمگیری کارگاه‌های ساخت انواع مختلف آلات موسیقی از قبیل تنبور، تار و سه تار وجود دارد و در اکثر خانه‌های روستایی در گوشه‌ای از فضای خانه کارگاه کوچکی جهت ساخت تنبور، سه تار و تار دیده می‌شود. این روستا در سال ۱۳۹۵ بعنوان مرکز تولید ساز تنبور به ثبت رسیده است.

• «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.