فروکافت

• کاتالیز آلی که در ترکیبات آلی صورت می‌پذیرد.
• کاتالیز همگن، هرگاه کاتالیزگر و کاتالیزشونده در یک فاز باشند.
• کاتالیز ناهمگن، هرگاه کاتالیزگر و کاتالیزشونده در یک فاز نباشند.
• کاتالیز جوی، که در جو رخ می‌دهد. واکنش تخریب اوزون نمونه‌ای از آن است.
• کاتالیز زیستی که به وسیله آنزیم‌ها انجام می‌شود.

شناس‌ترین سازوکارهای واکنش‌های کاتالیتیک در زیر آمده‌اند:

• سازوکار کاتالیز آنزیمی که در موجودات زنده رخ می‌دهد. نامدارترین آنها واکنش کاتالیز آنزیمی میکاییلیس-منتن است.

سازوکارهای کاتالیز ناهمگن

سازوکار لنگمویر-هینشلوود

سازوکار لنگمویر-هینشلووداز مراحل جذب، انتشار در سطح و واجذب تشکیل شده است. سپس واکنش‌دهنده‌های A و B از فاز گازی بر سطح کاتالیزگر ،جذب سطحی بشوند:

${\displaystyle {\mathrm{A}}_{\mathrm{g}}\to {\mathrm{A}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}}$

${\displaystyle {\mathrm{B}}_{\mathrm{g}}\to {\mathrm{B}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}}$

گونه‌های جذب‌شده بر سطح کاتالیزگر جذب شده و با C واکنش می‌دهند:

${\displaystyle {\mathrm{A}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}+{\mathrm{B}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}\to {\mathrm{C}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}}$

در مرحلهٔ آخر C واجذب می‌شود:

${\displaystyle {\mathrm{C}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}\to {\mathrm{C}}_{\mathrm{g}}}$

سازوکار الی-ریدیل

${\displaystyle {\mathrm{A}}_{\mathrm{g}}\to {\mathrm{A}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}}$

${\displaystyle {\mathrm{A}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}+{\mathrm{B}}_{\mathrm{g}}\to {\mathrm{C}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}}$

${\displaystyle {\mathrm{C}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}\to {\mathrm{C}}_{\mathrm{g}}}$

سازوکار مارس فن‌کرولن

${\displaystyle {\mathrm{A}}_{\mathrm{g}}\to {\mathrm{A}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}}$

${\displaystyle {\mathrm{A}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}+{\mathrm{O}}_{\mathrm{s}\mathrm{u}\mathrm{r}\mathrm{f}}\to \mathrm{A}{\mathrm{O}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}}$

${\displaystyle \mathrm{A}{\mathrm{O}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}\to \mathrm{A}{\mathrm{O}}_{\mathrm{g}}+\mathrm{L}\mathrm{e}\mathrm{e}\mathrm{r}\mathrm{s}\mathrm{t}\mathrm{e}\mathrm{l}\mathrm{l}\mathrm{e}}$

${\displaystyle {\mathrm{O}}_{2,\mathrm{g}}\to 2{\mathrm{O}}_{\mathrm{a}\mathrm{d}\mathrm{s}}\to 2{\mathrm{O}}_{\mathrm{s}\mathrm{u}\mathrm{r}\mathrm{f}}}$

سازوکارهای کاتالیز همگن

کاتالیز اسید - باز

${\displaystyle \mathrm{S}+\mathrm{A}\mathrm{H}⟶\mathrm{S}{\mathrm{H}}^{+}{\mathrm{A}}^{-}}$

${\displaystyle -\frac{\mathrm{d}[\mathrm{R}1]}{\mathrm{d}\mathrm{t}}=\mathrm{k}[\mathrm{S}{\mathrm{H}}^{+}][\mathrm{R}1][\mathrm{R}2]}$

${\displaystyle -\frac{\mathrm{d}[\mathrm{R}1]}{\mathrm{d}\mathrm{t}}={\mathrm{k}}_1[\mathrm{S}{\mathrm{H}}^{+}][\mathrm{R}1][\mathrm{R}2]+{\mathrm{k}}_2[\mathrm{A}{\mathrm{H}}^1][\mathrm{R}1][\mathrm{R}2]+{\mathrm{k}}_3[\mathrm{A}{\mathrm{H}}^2][\mathrm{R}1][\mathrm{R}2]+...}$

کاتالیز فلزهای واسطه

کاتالیز فلزهای واسطه نیز از کاتالیزهای همگن به شمار می‌رود.

• کاتالیزگر
• فراکافت
• سینتیک شیمیایی

• ویکی‌پدیا آلمانی