فدیورس
فدیورس (انگلیسی: Fediverse)(یک واژه چندوجهی از "فدراسیون" و "جهانی") میباشد، معنی اصلی این واژه گروهی از سرورهای فدراسیون به هم پیوسته هستند که که برای وبگاههای اینترنتی (نظیر شبکههای اجتماعی، میکروبلاگینگ، وبلاگنویسی یا تارنماها) و خدمات میزبانی پرونده بکار میروند. این تعریف زمانی رخ میدهد که میزبانیهای مستقل متقابلاً با هم ارتباط برقرار کنند. کاربران میتوانند روی نمونههای متفاوت حساب بسازند و با حسابهایی که روی نمونههای دیگر هستند ارتباط برقرار کنند، چرا که نرمافزار در حال اجرا روی این سرورها از یک یا چند پروتکل ارتباطی که براساس استاندارد باز است استفاده میکنند.
کاربران بعنوان یک حساب مشخص روی فدیورس میتوانند متن یا دیگر دادههای چند رسانه ای را ارسال کنند یا پستهای گروهی از دیگر افراد را دنبال کنند
در برخی موارد کاربران میتوانند تعیین کنند که دادهای که به اشتراک میگذارند برای عموم قابل مشاهده باشد یا به گروهی خاص نمایش داده شود. همچنین میتوانند به یک گروه انتخاب شده از کاربران دسترسی ویرایش دادههای دیگر کاربران (مانند:تقویم یا دفترچه آدرس) را بدهند.
تاریخچه
در سال ۲۰۰۸ شبکه اجتماعی ایدنتیکا توسط اوان پرودرومو تأسیس شد. او نرمافزار گنو سوشال را تحت پروانه آزاد (پروانه عمومی همگانی آفرو) منتشر کرد. تعداد محدودی اینستنس ایدنتیکا موجود بود که توسط افراد برای استفادههای شخصی راهاندازی شده بود.
این روند (زمانی که در حدود سالهای ۲۰۱۱/۲۰۱۲ ایدنتیکا به نرمافزار دیگری بنام pump.io رفت)، تغییر کرد.
تعداد زیادی نمونه گنو سوشال ساخته شدند. همزمان با گنو سوشال پروژههای دیگری مثل فرندیکا، هابزیلا، ماستودون و پلرما پروتکل Ostatus را یکپارچه کردند تا بدین ترتیب فدیورس گسترش یابد. در ضمن دیگر پروتکلهای ارتباطی در درجات مختلف یکپارچگی درون سکویی تکامل یافتند.
در ژانویه ۲۰۱۸ کنسرسیوم وب جهانگستر با هدف قرار دادن بهبود قابلیت همکاری میان-سکویی، پروتکل اکتیویتیپاب را ارائه کرد. این پروتکل توسط ۱۳ سکوی متفاوت پشتیبانی میشود. (فهرست را در پایین مشاهده کنید)
پروتکلهای ارتباطی که در فدیورس استفاده میشوند
این پروتکلهای ارتباطی که استاندارد باز را پیادهسازی میکنند داخل فدیورس استفاده میشوند.
- اکتیویتیپاب
- DFRN
- Diaspora Network
- OStatus
- XMPP
- Zot & Zot/6
سکوهای نرمافزارهای فدیورس
استفاده از نرمافزارهای فدیورس کاملاً آزاد است. برخی از آنها مانند (Misskey،ماستودون،گنو سوشال و Pelorma) که عملکرد مشابهی در میکروبلاگینگ خود دارند، به شکل مبهمی شبیه به توییتر هستند.
دیگر خدمات شامل گزینههای ارتباطی و تعاملی بیشتری هستند و در عوض با گوگلپلاس و فیسبوک قابل مقایسهاند. (در این مورد میتوانیم به فرندیکا و هابزیلا اشاره کنیم.)
جدول گستردگی نرمافزارهای فدیورس بر اساس پروتکل ارتباطی مورد استفاده
| نام | دسته | اکتیویتیپاب | DFRN | Diaspora Network | OStatus | Zot Zot/6 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Aardwolf | شبکه اجتماعی | آری | نه | نه | نه | نه |
| Anfora | میزبانی تصویر | در حال انجام | نه | نه | نه | نه |
| diaspora* software | شبکه اجتماعی، میکروبلاگینگ | پیشنهاد شده | نه | آری | نه | نه |
| distbin | Pastebin | آری | نه | نه | نه | نه |
| Frendica | شبکه اجتماعی، میکروبلاگینگ | آری | آری | آری | آری | نه |
| Funkwhale | صوت، میزبانی صدا | آری | نه | نه | نه | نه |
| GNU MediaGoblin | پرونده، نگاره، صوت، میزبانی ویدئو | پیشنهاد شده | نه | نه | نه | نه |
| گنو سوشال | میکروبلاگینگ | پیشنهاد شده | نه | نه | آری | نه |
| Honk | شبکه اجتماعی | آری | نه | نه | نه | نه |
| Hubzilla (f. RedMatrix; orig. Friendica-Red) | سامانه مدیریت محتوا، شبکه اجتماعی، میکروبلاگینگ، ویکی، وبلاگ نویسی، گالری نگارهها، میزبانی فایل | آری | نه | آری | آری | Zot |
| Kibou | شبکه اجتماعی، میکروبلاگینگ | آری | نه | نه | نه | نه |
| Littr.me | اشتراک گذاری پیوند | آری | نه | نه | نه | نه |
| ماستودون | میکروبلاگینگ | آری | نه | نه | مردود شد | نه |
| microblog.pub | میکروبلاگینگ | آری | نه | نه | نه | نه |
| Misskey | شبکه اجتماعی، میکروبلاگینگ | آری | نه | نه | نه | نه |
| Nextcloud | میزبانی فایل | آری | نه | نه | نه | نه |
| Numaverse | میکروبلاگینگ، اتریوم | آری | نه | نه | نه | نه |
| Osada | شبکه اجتماعی، میکروبلاگینگ | آری | نه | نه | نه | Zot/6 |
| PeerPx | میزبانی تصویر | آری | نه | نه | نه | نه |
| پیرتیوب | میزبانی ویدئو | آری | نه | نه | نه | نه |
| PixelFed | میزبانی تصویر | آری | نه | نه | نه | نه |
| Pleroma | میکروبلاگینگ | آری | نه | نه | آری | نه |
| Plume | وبلاگ نویسی | آری | نه | نه | نه | نه |
| postActiv | میکروبلاگینگ | پیشنهاد شده | نه | نه | آری | نه |
| Prismo | اشتراک گذاری پیوند | آری | نه | نه | نه | نه |
| Pubcast (f. Metapods) | پخش اینترنتی | آری | نه | نه | نه | نه |
| pump.io | میکروبلاگینگ | پیشنهاد شده | نه | نه | مردود شده | نه |
| Read.as | فیدخوان | آری | نه | نه | نه | نه |
| Socialhome | وبگاه، شبکه اجتماعی، میکروبلاگینگ | در حال انجام | نه | آری | نه | پیشنهاد شده |
| Write.as / WriteFreely | وبلاگ نویسی | آری | نه | نه | نه | نه |
| Zap | شبکه اجتماعی، Macroblogging | نه | نه | نه | نه | Zot/6 |
منابع
- ↑ "Mastodon User Guide". Archived from the original on 9 April 2017. Retrieved 27 October 2019.
- ↑ "What on Earth is the fediverse and why does it matter?".
- ↑ framagit.org/hubzilla/. "gnusoc · master · hubzilla / addons". Retrieved 2018-07-17.
- ↑ pleroma.social. "Pleroma". Retrieved 2018-07-17.
- ↑ github.com/friendica/. "DFRN2" (PDF). Retrieved 2018-08-18.
- ↑ Mike Macgirvin. "Zot/6". Archived from the original on 28 December 2018. Retrieved 30 اكتبر 2019.
- ↑ project.hubzilla.org. "Zot Protocol". Archived from the original on 18 August 2018. Retrieved 27 October 2019.
- ↑ Anfora. "Implement mastodon API endpoints #23". Retrieved 2018-12-10.
- ↑ diaspora*. "Support ActivityPub #7422". Retrieved 2018-08-18.
- ↑ diaspora*. "Let's talk about ActivityPub". Retrieved 2018-08-18.
- ↑ funkwhale. "Funkwhale".
- ↑ GNU MediaGoblin. "Move federation code to ActivityPub spec #5503". Archived from the original on 11 April 2017. Retrieved 26 October 2019.
- ↑ GNU social. "Support ActivityPub #256". Archived from the original on 26 اكتبر 2019. Retrieved 2018-08-18.
- ↑ GNU social. "Plugin". Archived from the original on 26 اكتبر 2019. Retrieved 2018-08-18.
- ↑ Mastodon. "ActivityPub support #1557". Retrieved 2018-08-18.
- ↑ Mastodon. "Release v3.0.0". Retrieved 2019-10-08.
- ↑ misskey.io. "Misskey". Retrieved 2019-05-02.
- ↑ Nextcloud. "Nextcloud introduces social features, joins the fediverse". Retrieved 2018-12-10.
- ↑ PixelFed. "PixelFed". Retrieved 2019-05-02.
- ↑ PixelFed. "Pixelfed federates now". Retrieved 2018-12-31.
- ↑ joinplu.me. "Plume". Retrieved 2019-05-02.
- ↑ postActiv. "ActivityPub support #97".
- ↑ pump.io. "ActivityPub support #1241". Retrieved 2018-08-18.
- ↑ pump.io. "OStatus #8". Retrieved 2018-08-18.
- ↑ Read.as. "Long-form ActivityPub-enabled reader". Retrieved 2018-08-29.
- ↑ Socialhome. "Federation - ActivityPub support is work in progress". Retrieved 2018-09-16.
- ↑ Jason Robinson (May 19, 2018). "Implementing Zot". Archived from the original on 26 اكتبر 2019. Retrieved 26 اكتبر 2019.