عرعر (درخت)
عَرعَر یا آیلان یا اَروج یا اَبُرس (نام علمی: Ailanthus altissima) از خانواده عرعریان (Simaroubaceae) است.
عرعر | |
---|---|
یک نمونه بزرگ در یکی از پارکهای آلمان | |
ردهبندی علمی | |
فرمانرو: | گیاهان |
(طبقهبندینشده): | گیاهان گلدار |
(طبقهبندینشده): | دولپهایهای نو |
(طبقهبندینشده): | رزیدها |
راسته: | افراسانان |
تیره: | عرعریان |
سرده: | عرعر |
گونه: | عرعر |
نام دوبخشی | |
Ailanthus altissima |
کارشناسان از این درخت به عنوان یک درخت مهاجم و مضر به خصوص در جنگلها یاد میکنند. دانه عرعر به راحتی توسط باد جابهجا میشود و به خاطر نیاز کم به آب، سریع پا میگیرد و چون این درخت خود به خود گسترش پیدا میکند میتواند در جنگلها و زیستگاههای طبیعی گیاهان، خود را جایگزین گیاهان بومی کند.
نامها و ریشهشناسی
نام «عرعر»، که در متون فارسی آمدهاست، به گونهای که دهخدا تذکر میدهد، این درخت نیست، بلکه منظور سرو کوهی بودهاست. نام چینیاش مفهوم آسمانی دارد و به آن درخت بهشتی هم میگویند. املای عربی «عرعر» بهگمان نادرست و «اَراَر» درستتر باشد. دیگر نامهای این گیاه «اَروج»، «شجرةاﷲ» و «شجرةالسماء» میباشند. در گویش گیلکی به آن کولدار (کهل kol)گویند.
واژه اَبْرُس برگرفته از اَبروس (به پهلوی: 'brws, abrus) از زبان پهلوانیگ است.
خاستگاه
این درخت بومی چین و جنوب کره و ژاپن است. امروز در همه قارهها با آب و هوای گرم تا معتدل یافته میشود.
بازنمایی
گونهای درخت است که رشد سریعی دارد. ریشههای آن به سرعت پراکنده میشوند، در شرایط مناسب تند و بوتهوار میروید. جوانههای خرم و پربرگ از ریشههای پراکنده سرمیزنند و تا دو سه متر میبالند و منطقه نمناک را یکساله میپوشانند. درختان چنین جنگلی پس از بیست تا بیست و پنج سال به ارتفاع حدود سی متر میرسند. جوانهها صاف و قهوهای و میانشان به نسبت پوک است. پوست تنه نوع ایرانی در بلوغ و پیری رفته رفته به سفیدی میگراید. تاج درخت چتری ناآراستهاست. برگچههای بیضی شکل، صاف و براق بر دمبرگ سی تا نود سانتی روبروی هم ریسه شده و برگ پَروَش بزرگی فراوردهاند. عرعر ایرانی حدود فروردین جوانه میزند و برگهای سرخفام سربر میآورند. برگریزانش دیرگاه پاییز روی میدهد و برگها نخست به زردی میگرایند. یکی از گیاهان دوپایهاست، به این معنا که گلهای نر بر درخت نر و گلهای ماده بر درخت ماده پدید میآیند. گلهای عرعر از پایان اردیبهشت میشکفند و بوی ناخوشایندی میپراکنند. گفتهاند، این بو از گل نر برمیخیزد. در تیر ماه میوههای زبان گنجشک مانند، که مغز در میان پوستهٔ بالداری درلمیده، بر خوشههای هزاردانهای برون میریزند.
منابع
- ↑ دهخدا. «مدخل اروج». پارسی ویکی.
- ↑ رضایی باغ بیدی، حسن (۱۳۹۴). راهنمای زبان پارتی (پهلوی اشکانی). تهران: ققنوس. صص. ۱۷۱. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۱۱-۵۲۱-۰.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۴/۱۱/۱۸ - ۰۸:۵۲). «درخت عرعر فاتح تهران میشود». fa. دریافتشده در 2022-02-13.
- ↑ دهخدا. «مدخل عرعر». پارسی ویکی.
- ↑ «معنی عرعر | لغتنامه دهخدا». www.vajehyab.com. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۶.
- ↑ جنگلشناسی و پرورش جنگل، دکتر محمدرضا مروی مهاجر، انتشارات دانشگاه تهران
۲. H.N.N.H راهنما و آموزش نگهداری از گیاهان