شیشوان

او‍ژن شیشوانسفیر فرانسه در ایران)، کلمباری، دکتر هوگو گروته، جرج. ن. کروزی، سِر هنری راولینسون، نادر میرزا، عبدالعلی ادیب الملک و فتحعلی شاه قاجار و… در نوشته‌هایشان از عظمت و شکوه این دیار به نیکی یاد کرده‌اند.

هنری راولینسون دیپلمات و شرق‌شناس بریتانیایی و نخستین کسی که خط میخی را با بررسی کتیبه‌های بیستون خواند و نویسنده کتاب سفرنامه راولینسون (گذر از زهاب به خوزستان) در سفرنامه خود، شیشوان را از جالب‌ترین و پیشرفته‌ترین آبادی‌های ایران توصیف می‌کند: «شیشوان که منزل من در آن روز بود به ملک قاسم میرزا، یکی از پسران پادشاه متوفای ایران (فتحعلی شاه) تعلق دارد و احتمالاً یکی از جالب‌ترین نقاط آذربایجان است. شاهزاده که نزدیک ده برای خودش قصری به سبک فرنگ ساخته برای خودش شخصیتی است. بسیار باهوش و کوشاست و علاوه بر این، علاقه خاصی دارد به رسوم زندگی اروپایی و به ترویج صنایع مفیدی که به تمدن اروپا تعلق دارند. از املاک خالصه‌ای که به او اعطا شده، سالی ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان درآمد دارد و از این رو آن قدر متمکن است که می‌تواند در حد قابل انتظار به این علاقه میدان بدهد و به این ترتیب شیشوان دارد به سرعت ظاهر یک آبادی اروپایی را پیدا می‌کند. در یک‌گوشه سگ‌ها نگهداری می‌شود، در جای دیگری مرغدانی است و در آن انواع ماکیان و کبک و قرقاول و طاووس و پرندگان آبی پرورش داده می‌شوند. یک جای دیگری خوکدانی است. در محل دیگری مجموعه‌ای از ساختمان‌ها را گروهی از کسبه روس از قبیل خیاط و کفاش و نجار اشغال کرده‌اند و در آن جا هر کس به کار خود مشغول است و مجموعه‌ای از تأسیسات که به صورت آزمایشی زیر نظر مستقیم شاهزاده برپا شده‌اند تا پیشرفت‌های علم فرنگ را نشان بدهند. در این مجموعه، باغ‌های توت و مؤسسه ابریشم‌کشی و شیشه‌گر خانه، کارگاه سفالگری و محلی برای تهیه موم سفید و دستگاه‌های بافندگی برای انواع پارچه به چشم می‌خورد. باید اقرار کنم که شیشوان از لحاظ زندگی اجتماعی پدیده‌ای است که انتظار برخورد با آن را در ایران نداشتم.»

مراسم سنتی - مذهبی «پولکه» در واپسین روزهای دهه نخست ماه محرم در بخش‌هایی از جنوب استان آذربایجان شرقی در شب‌های نزدیک به تاسوعای حسینی و شب تاسوعا در مناطقی چون روستاهای شهرستان عجب‌شیر (مانند شیشوان و هروان) و شهرستان بناب، با شور و شوق خاصی برپا می‌شود. «پولکه» نام نوعی توپ آتشین ساخته شده از پارچه است که آن را با سیمی می‌بندند و بعد از نفت اندود کردن، آتش می‌زنند. گفته شده‌است مختار در زمان قیام خود از مشعل زنجیری استفاده کرده و با چرخاندن آن به یاران خود جهت خروج علامت داده‌است. اکنون پولکه گردانی به عنوان نمادی از آمادگی و اتحاد جهت قیام و انتقام خون امام حسین اجرا می‌شود.

• جمعیت روستاهای شهرستان عجب‌شیر

کتاب شیشوان و یاد مانده‌های من (خلیل مهرابیان)

تاریخ عجب شیر، امیر چهره گشا، نشر اختر، تبریز ۱۳۹۳ یادمان صفرخان، امیر چهره گشا، نشر نخبگان، تهران ۱۳۹۶ زندانی زمان، امیر چهره گشا، نشر اختر، تبریز۱۳۸۳