شرکت دانش‌بنیان

قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات مشتمل بر سیزده ماده و شش تبصره در تاریخ ۵ آبان ۱۳۸۹ جهت دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان، به تصویب مجلس رسید و پس از تأیید شورای نگهبان در تاریخ ۳۰/۸/۸۹ جهت اجرا به مجلس شورای اسلامی ابلاغ شد.

معیارهای کالاها و خدمات دانش‌بنیان مورد تأیید

۱-سطح فناوری

کالاها و خدمات باید در حوزه فناوری‌های بالا یا متوسط به بالا باشند به این معنا که دانش فنی طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی یا دانش فنی فرایند تولید محصول به دلیل پیچیدگی فنی: الف- به سختی قابل کپی‌برداری بوده و کسب آن از موانع اصلی ورود شرکت‌های دیگر به بازار باشد. ب- نیازمند تحقیق و توسعه قابل توجه، توسط گروه فنی خبره برای کسب آن باشد. ج- منجر به ایجاد خواص یا کارکردهای پیچیده‌ای در محصول، شده باشد.

۲- مرحله تولید

کالاهای ارایه شده، باید در حال تولید بوده یا حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی با قابلیت بررسی فنی ساخته‌شده باشند، همچنین خدمات، باید دارای اسناد فروش باشند.

۳- طراحی مبتنی بر تحقیق و توسعه

شرکت باید طراحی اساسی و قابل توجهی مبتنی بر فعالیت‌های تحقیق و توسعه انجام داده باشد: الف- طراحی زیرسیستم (بخشی از محصول که علاوه برداشتن سطح فناوری ۳۰ درصد از قیمت فروش مربوط به آن باشد) اصلی کالا و خدمت. ب- طراحی یک پارچه سازی کالا و خدمت. ج- طراحی فرایند تولید کالا و خدمت، مشروط به پیچیدگی این فرایند. با توجه به سه معیار گفته شده محصولات یا خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان پس از بررسی (تخصصی و هم ترازی محصولات) در فهرست کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح ۱ یا ۲ قرار می‌گیرد.

کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح ۱

فهرستی که بعنوان محصولات در حوزه فناوری‌های برتر و باارزش افزوده بالا و پیچیدگی فنی بالا، به تصویب کارگروه می‌رسد.

کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح ۲

فهرستی که بعنوان محصولات در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده بالا و با پیچیدگی فنی کمتر نسبت به فهرست کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح یک به تصویب کارگروه می‌رسد. محصولات موجود در این فهرست، مشمول استفاده از معافیت مالیاتی نخواهند بود.

شرکت‌های دانش‌بنیان شامل چهار دسته زیر بوده و بر اساس دارا بودن معیارهای گفته شده مورد تأیید قرار می‌گیرند؛

• نوپا نوع یک
• نوپا نوع دو
• تولیدی نوع یک
• تولیدی نوع دو

شرکت‌های نوپا که دارای اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود نیستند یا دارای درآمد عملیاتی در اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود نیستند، در صورتی که کالاها یا خدمات یا فرایند تولید یا تجهیزات تولید مندرج در فهرست کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح یک را حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی و مشروط به دارا بودن همه معیارهای کالاها و خدمات دانش‌بنیان (ماده ۱ آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان) ساخته و ارایه نمایند، به‌صورت شرکت نوپا نوع یک تأیید می‌شود.

شرکت‌های نوپا که دارای اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود نیستند یا دارای درآمد عملیاتی در اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود نیستند، در صورتی که کالاها یا خدمات یا فرایند تولید یا تجهیزات تولید مندرج در فهرست کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح دو را حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی و مشروط به دارا بودن همه معیارهای کالاها و خدمات دانش‌بنیان (ماده ۱ آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان) ساخته و ارائه نمایند، به‌صورت شرکت نوپا نوع دو تأیید می‌شود.

حداقل ۲۵ درصد از درآمد عملیاتی سال مالی گذشته شرکت (که در اظهارنامه مالیاتی شرکت اظهار شده‌است)، ناشی از فروش کالاها یا خدمات دانش‌بنیان مندرج در فهرست کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح ۲ و حائز همه معیارهای کالاها و خدمات دانش‌بنیان (ماده ۱ آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان) باشد.

با توجه به اهمیت رسوخ فناوری‌های برتر در شرکت‌های صنعتی، شرکت‌های متقاضی که در اظهارنامه سال مالی گذشته خود دارای درآمد عملیاتی هستند، در صورت فعالیت در حوزه‌های فناوری برتر، با دارا بودن یکی از شرایط بندهای ۱ یا ۲ به صورت تولیدی نوع ۲ تأیید می‌شوند. ۱: شرکت کالاها یا خدمات یا فرایند تولید یا تجهیزات تولید مندرج در فهرست کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح ۱ یا ۲ را حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی ساخته و ارائه نماید. ۲: شرکت مجری حداقل یک پروژه EPC (مهندسی، پیمانکاری و ساخت) باشد، مشروط به اینکه حداقل ۱۰ درصد از قیمت قراردادهای پروژه ناشی از بخش‌های حائز همه معیارهای کالاها و خدمات دانش‌بنیان (ماده ۱) باشد.

شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا نوع ۲ و تولیدی نوع ۲ مشمول استفاده از معافیت مالیاتی نمی‌باشند.

تحقیق و توسعه و افزایش ظرفیت خط تولید از طریق معافیت‌های مالیاتی و گمرکی هدفمند منوط به فعالیت‌های دانش‌بنیان، ارائه مجوز استقرار، جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری و ارائه تخفیف استفاده از خدمات آزمایشگاهی، معافیت از پرداخت حق بیمه قرار دادها، ممنوعیت از خرید کالای خارجی دارای ساخت داخل، تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق توسعه ملی و نظام وظیفه فقط بخشی از حمایت‌های انجام شده از شرکت‌های دانش‌بنیان است.

هرچه شاکله تحقیق و توسعه کامل‌تر باشد سطح فناوری محصول بالاتر است. از رایج‌ترین دستورالعمل‌ها برای تعریف تحقیق و توسعه راهنمای فراسکاتی است که شاکله تحقیق و توسعه مناسب را این‌گونه معرفی می‌کند:

• جدید و بدیع بودن فعالیت
• وجود خلاقیت در انجام فعالیت
• عدم قطعیت به دلیل ابهامات فراوان
• داشتن قابلیت بازآفرینی یا انتقال
• نظام‌مندی

رهنمودهای پیشنهادی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) برای ارزیابی فعالیت‌های پژوهش و توسعه تجربی براساس ابهامات سطح فناوری را به چهار دسته تقسیم کرد:

• سطح بالا با بیشترین میزان تحقیق و توسعه
• متوسط به بالا
• متوسط به پایین
• پایین

برای ثبت شرکت دانش بنیان ابتدا باید بصورت قانونی شرکت ثبت کنید. اغلب به دلیل ساختار قانونی و سازماندهی شده شرکت های سهامی خاص توصیه می شود که این قالب را برای شرکت انتخاب کنید، اما فرقی نمی کند شرکت شما تضامنی باشد، سهامی عام یا خصوصی و یا حتی تعاونی یا حقوقی دیگر.

شرکت ها نکته مهم داشتن یک موسسه حقوقی منطبق با قوانین تجاری ایران است. برای این کار ابتدا باید شرکت خود را ثبت کنید و با مراجعه به سامانه ثبت شرکت دانش بنیان می توانید مراحل ثبت انواع شرکت در ایران را مطالعه کنید و به طور کلی شرکت باید طبق قوانین تجارتی به ثبت برسد.

در صورتی که شرکت ثبت شده واجد شرایط شرکت های دانش بنیان باشد و بر اساس ممیزی فکری و دانش خود شایسته استفاده از شرایط شرکت های دانش بنیان تشخیص داده شود، می تواند نسبت به ثبت ارزیابی شرکت های دانش بنیان اقدام کند. برای این کار باید دو نوع شاخص را در نظر بگیرید. شاخص های عمومی و شاخص های اختصاصی که به شرح زیر است:

شاخص های کلی شرکت های دانش بنیان:

طبق قانون شرکت های دانش بنیان، حداقل دو سوم موسسان این شرکت ها باید دارای دو مورد از شرایط زیر باشند:

• دارای مدرک لیسانس یا بالاتر
• حداقل سه سال سابقه مدیریت یا فعالیت علمی داشته باشد.
• اختراع ثبت شده ملی یا بین المللی داشته باشید
• نیمی از درآمد شرکت باید از دستاوردهای علمی و تحقیقاتی شرکت در سال گذشته باشد (اگر شرکتی استارت آپ باشد و در مرحله تجاری سازی باشد باید مشتری تضمین شده یا بازار هدف مشخصی داشته باشد)
• شرکت باید حداقل 3 نفر را به مدت حداقل 6 ماه بیمه نامه خود را رد کرده باشد

شاخص های اختصاصی شرکت های دانش بنیان

• تولید کننده کالا در زمینه دانش پایه بودن.
• محصولات شرکت باید مبتنی بر دانش باشد و این باید در قالب یک محصول جدید ارائه شود و دانش آن به طور کامل توسط خود شرکت یعنی ایجاد و تولید دانش از طریق تحقیق و توسعه کسب شود.

• شرکت فناوری