سیزده بدر

 تاریخچه سیزده بدر
    همانطور که پیشینه ی جشن نوروز را از زمان جمشید می دانند درباره ی سیزده به در (سیزده بدر) هم روایت هست که :
   «… جمشید، شاه پیشدادی، روز سیزده نوروز (سیزده بدر)را در صحرای سبز و خرم خیمه و خرگاه بر پا می کند و بارعام می دهد و چندین سال متوالی این کار را انجام می دهد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و آیین درمی آید و ایرانیان از آن پس سیزده بدر را بیرون از خانه در کنار چشمه سارها و دامن طبیعت برگزار می کنند …»
  اما برای بررسی دیرینگی جشن سیزده بدر از روی منابع مکتوب، تمامی منابع مربوط به دوران قاجار می باشند و گزارش به برگزاری سیزده بدر در فروردین یا صفر داده اند، از همین رو برخی پژوهشگران پنداشته اند که جشن سیزده بدر بیش از یکی دو سده دیرینگی ندارد اما با دقت بیشتر در می یابیم که شواهدی برای دیرینگی جشن سیزده بدر وجود دارد.
  همانطور که پیش از این گفته آمد، تنوع و گوناگونی شیوه های برگزاری یک آیین، و دامنه ی گسترش فراخ تر یک باور در میان مردمان، بر پایه ی قواعد مردم شناسی و فرهنگ عامه، نشان دهنده ی دیرینگی زیاد آن است.
  همچنین مراسم مشابه ای که به موجب کتیبه های سومری و بابلی از آن آگاهی داریم، آیین های سال نو در سومر با نام «زگموگ» و در بابل با نام «آکیتو» دوازده روز به درازا می کشیده و در روز سیزدهم جشنی در آغوش طبیعت برگزار می شده. بدین ترتیب تصور می شود که سیزده بدر دارای سابقه ای دست کم چهار هزار ساله است.

 

واژهٔ سیزده‌بدر

  مشهور است که واژهٔ سیزده‌بدر به‌معنای «در کردن نحسیِ سیزده» است. اما برداشت دیگری نیز از این واژه می‌توان داشت. «در» می‌تواند معنای «دره» (و دشت) بدهد. به‌عنوان مثال، علامه دهخدا، واژهٔ «در و دشت» را مخفف «دره و دشت» می‌داند.
  همچنین فردوسی که می‌سراید:

چو هر دو سپاه اندرآمد ز جای تو گفتی که دارد در و دشت پای
یکی از معانی واژهٔ «به»، «طرف و سوی» است.مانند اینکه می‌گوییم «به فروشگاه».

  پس با نگاهی کلی می‌توان گفت شاید واژهٔ «سیزده‌بدر» به‌معنای «سیزدهم به‌سوی در و دشت شدن» باشد که همان معنی بیرون‌رفتن و در دامان طبیعت و سرکردن را می‌دهد. البته در مورد درستی معنی این واژه همچنان اختلاف نظر وجود دارد.

مراسم های سیزده بدر
  در زمان های گذشته روز سیزدهم فروردین روز تیشتر یا روز ایزد باران آور به حساب می آمده است. مردم برای شکرگذاری و تشکر از این ایزد که باعث باروری زمین های کشاورزی شان می شده است به زمین های تازه روییده و سر سبز خود می رفتند و به جشن و شادی و پایکوبی می پرداختند. جکع کردن سبزی های صحرایی و پختن آش یکی از مراسم های سیزده بدر در زمان های گذشته بوده است.
  فال گوش ایستادن، فال گیری آن هم با کوزه، گرده زدن سبزی و چمن و بازگشایی آن، خواندن ترانه ای دست جمعی، خوراک پزی های عمومی، بادبادک پرانی، سوارکاری، نمایش های شاد، آب پاشی و آب بازی از دیگر مراسم های سیزده بدر در زمان های قدیم به شمار می رفته است. شادی و خنده مردم در روز سیزده بدر نمادی از فرو ریخته شدن اندیشه های پلید و تیره بوده است. همچنین روبوسی نمادی از آشتی بوده و به آب سپردن سبزی نماد هدیه دادن به ایزد آب یعنی آناهیتا به شمار می رفته است.