سید جلال مصطفوی کاشانی

دکتر سید جلال مصطفوی کاشانی، در نهم مهرماه ۱۲۸۷ شمسی در تهران، به دنیا آمد. پدر بزرگش، حاج سید جعفر مجتهد کاشانی که در کاشان و نجف اشرف تحصیل کرده بود مدت‌ها به حکومت و قضاوت شرعی مشغول و مدتی امامت جماعت امامزاده زید را بر عهده داشت. پدرش، آقا سید عبداله قاضی و دادستان بود و ریاست دادگستری کاشان، و پس از آن ریاست دادگستری قم ،تهران ،همدان و تبریز را داشت. به همین دلیل دکتر مصطفوی، دوران کودکی و نوجوانی و تحصیلات ابتدائی خود را در این شهرها گذراند. دیپلم دبیرستان را در تبریز و به رتبه اول اخذ کرد و برای تحصیل پزشکی به تهران آمد و در سال ۱۳۰۸ وارد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران شد.

در سال ۱۳۱۴ با رتبه شاگرد اول فارغ‌التحصیل و موفق به اخذ دکترا در طب شد. پس از آن، خدمت نظام وظیفه را به پایان برد و به انجام خدمات اداری پرداخت و همزمان با شروع خدمات دولتی، مطبی نیز در تهران دایر کرد و به معالجه بیماران پرداخت. اما دست از مطالعه و تحقیق برنداشت و به‌طور منظم به کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌ها مراجعه کرده و کتب قدیمی را تهیه می‌نمود.

دکتر مصطفوی مدت ده سال پس از فراغت از تحصیل، تمام اوقات خود را همزمان، به معالجه بیماران و تحقیق و مطالعه کتب طبی قدیم و جدید گذراند. او که احساس می‌کرد معلوماتش برای تشخیص و درمان بیماران بسیار ناقص است، برای رفع این اشکال تنها راه چاره را تکمیل معلومات خود می‌دانست. اما سرانجام دریافت که چون معلوماتش دربارهٔ شیمی و فیزیک، که اساس طب جدید بر آن متکی است، ناقص است، می‌بایست در این زمینه‌ها نیز به تکمیل معلومات بپردازد. به همین، دلیل دوره مهندسی شیمی را در هنر سرای عالی گذراند و در سال ۱۳۲۶، با رتبه اول، فارغ‌التحصیل گردید.

پس از فارغ‌التحصیلی از رشته مهندسی شیمی، چون خود را از نظر معلومات شیمی کاملاً مجهز برای تطبیق دادن مطالب طب قدیم با طب جدید می‌دید، اقدام به نگارش و درج مقالاتی در مطبوعات، تألیف کتبی در زمینه شناسایی و ارزش عقاید پزشکان قدیم و به ویژهابن سینا و همچنین ایراد سخنرانی‌هایی در دانشگاه‌ها و سمینارها و گردهمایی‌ها، نمود. او تمام عمر پربار خود را وقف بررسی تحولات دانش پزشکی از دوران قدیم و مقایسه طب قدیم و جدید و اثبات ارزنده بودن عقاید پزشکان قدیم، به ویژه ابن سینا، نمود و با تمام مشکلات و دشواری‌ها و نیش زبان‌ها، از تلاش باز نایستاد .نتیجه این کوشش‌ها و تلاش‌ها و آشنا شدن ریشه‌ای او با طب قدیم و به ویژه طب غنی کهن ایران و دانش آموزی مستمر در طب امروزی، سبب شد تا او به دانش شگرف و وسیعی در این زمینه، دست یابد. در سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۶۵ در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران به تدریس تاریخ پزشکی و طب قدیم ایران پرداخت و اندوخته‌های علمی خود را به دانشجویان منتقل ساخت.

از تیرماه ۱۳۶۶، به منظور بالا بردن سطح فرهنگ و آشنائی مردم با تاریخ علوم، به انتشار «ماهنامه‌دنیای علم» پرداخت و از ابداعات دانشمندان این مرز و بوم، که متأسفانه بسیاری از آنان به نام تمدن غرب ثبت شده‌است، با مدارک مستند و مستدل طی مقالات متعدد، پرده برداشت. رنج و درد او، عقب ماندگی علمی و فرهنگی دنیای اسلام بود و تلاش می‌کرد تا راه تجدید حیات علم و دانش را در این سرزمین نشان دهد.

در سال ۱۳۵۸ برای تکمیل مطالعات و تحقیقات راجع به ابن سینا، به پاریس سفر کرد و سه سال در آنجا اقامت نمود. طی این مدت با پروفسور «رولیه»، استاد و رئیس کرسی تاریخ پزشکی دانشکده پزشکی، آشنا شد و به عضویت انجمن تاریخ طب پاریس، پذیرفته شد.

در سال ۱۳۶۵، برای ادامه تحقیقات و معالجه خود، به آلمان سفر کرد و در آنجا آخرین اثر خود را تحت عنوان «طب جاودانی»، به رشته تحریر در آورد که متأسفانه فرصت تکمیل آن را به دست نیاورد. در سال ۱۳۷۶ به ایران بازگشت و در شانزدهم دی ماه ۱۳۷۷ پس از نود سال عمر پربار پزشکی و علمی، دار فانی را وداع گفت.

• نهضت پزشکی، یا لزوم تجدید نظر در اصول و مبانی طب امروز (در دو جلد -۱۳۳۳)
• استفاده دانشمندان مغرب زمین از جبر و مقابله خیام (۱۳۳۹)
• تصحیح و حاشیه‌نویسی سه کتاب ذخیره خوارزمشاهی (در چهار جلد -از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۷)
• مقایسه طب قدیم ایران با پزشکی نوین (۱۳۵۸)
• بررسی در طب سنتی ایران و مقایسه آن با طب کنونی جهان (۱۳۶۰)
• ابن سینا، امیر پزشکان جهان (به زبان فرانسه -۱۳۶۱)
• دارو، مسئله پزشکی قرن (۱۳۶۷)
• طب جاودان (که ناتمام مانده است)

• طب سنتی
• طب سنتی ایرانی
• فهرست منابع طب سنتی (کتاب)

• مصطفوی کاشانی، سید جلال الدین (۱۳۹۱). مجموعه آثار دکتر سید جلال الدین مصطفوی کاشانی. ج. ۱. تهران: تهران:المعی. ص. ۵۶۴. شابک ۹۷۸۹۶۴۷۵۵۳۶۸۱.
• «سيد جلال مصطفوی کاشانی». دانشگاه علوم پزشکی زنجان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۵.