سفرهای اکتشافی کریستف کلمب

کلمب در ابتدا موفق شد که پادشاه پرتغال موسوم به ژوا دوم را متقاعد نماید تا سرمایه‌گذاری لازم در جهت این سفر اکتشافی را فراهم نماید. کارشناسان پادشاه در نهایت پس از چند سال بررسی، در مجموع به این نتیجه رسیدند که فاصلهٔ زمانی سفر ۲٬۴۰۰ مایل (۳٬۹۰۰ کیلومتر) طبق نظر کلمب، به واقع کمتر از آن چیزی است که در واقعیت وجود دارد. در همان زمان، پادشاه آراگون، فردیناند دوم و ملکهٔ جدید اسپانیا ایزابلا که به تازگی در جنگ علیه مسلمانان پیروز و شهر گرانادا را به تصرف درآورده بودند، به این موضوع امیدوار شدند که بتوانند عدم اجازهٔ مسافرت‌های به سمت شرق و اقیانوس هند را که توسط پاپ و پیمان تردسییاس علیه اسپانیا وضع شده بود، با سفر به غرب و رسیدن به آسیا ابطال نمایند.

ملکهٔ اسپانیا به جهت گسترش امپراتوری و کاتولیک به نام پادشاهی اسپانیا، و همین‌طور برای حصول اطمینان از موقعیت بازارهای تجاری بهتر، کمک هزینهٔ سالانه‌ای بالغ بر ۱۲۰۰۰ مراودیس و اعطای بخشی از زمین‌های تازه مفتوح شده را پیشنهاد داد. قراردادی که برای این سفر اکتشافی تنظیم گردید در قالب فرمانی توسط ملکه ایزابلا از کاستیل به کلمب چنین اجازه‌ای می‌داد که اگر وی بتواند به هر سرزمین اصلی یا جزیره‌ای برای تاج پادشاهی دست یابد، پاداش‌های بسیاری دریافت خواهد داشت. از دیدگاه قدرت و منصب، کلمب می‌توانست به درجهٔ دریاسالار اقیانوس مفتخر گردد و همزمان فرمانداری سرزمین‌های تازه اشغال شده را هم در اختیار داشته باشد. وی حق انتخاب ۳ معتمد برای رسیدگی به دفاتر امور در سرزمین‌های جدید را هم به دست آورد. کلمب همچنین به یک عایدی مستمر بالغ بر ۱۰٪ از درآمد حاصل از سرزمین‌های جدید دست یافت.

واشینگتن اروینگ در نگارش شرح حال کلمب به تاریخ ۱۸۲۸ معتقد است که؛ کلمب به دلیل عدم حمایتِ مُکفی عوام از طرح‌هایش مشکل داشت زیرا اروپایی‌ها در آن زمان بر این عقیده بودند که زمین مسطح و تخت است. این موضوع قابل کِتمان نبود که در حقیقت ناوبری و کشتیرانی‌های اولیه در دریاها، مُتکی به ستاره‌ها و انحنای زمین کروی بود و همین موضع باعث شیوع تأیید نظریهٔ دال بر کروی بودن آن می‌گشت. محاسبهٔ طول و عرض جغرافیایی با استفاده از دستگاه اسطرلاب انجام می‌گرفت که هم دانش‌پژوهان و هم دریانوردان آن زمان به اهمیت و درستی عملکرد آن واقف بودند. فرضیهٔ زمین کروی، یک نظر عام و پذیرفته شده در علوم دوران یونان باستان بوده‌است و این دیدگاهی بود که به نوبهٔ خود تا قرون وسطی رواج بسیاری داشت. در حقیقت، اراتوستن، جغرافی‌دان و ستاره‌شناس دوران اسکندر مقدونی در قرن دوم پیش از میلاد، قطر زمین را با دقت مناسب اندازه‌گیری نموده بود. اکثر محققان در دوره‌های بعد، بر این اعتقاد بودند که ارزیابی بطلمیوس مبنی بر اینکه زمین‌های این کرهٔ خاکی محدودهٔ وسیعی بالغ بر ۱۸۰ درجه از عرصهٔ زمین را اشغال نموده‌اند صحیح و یک موضوع پذیرفته شده‌است که برای اروپاییانِ آن زمان شامل اوراسیا و آفریقا می‌گردیدند. این موضوع در تناقص با ادعای کلمب مبنی بر کوچکتر بودن زمین بود. تصور کلمب بر پایهٔ این موضوع که آسیا تنها چند هزار مایل از طرف غرب اروپا قرار دارد یک اشتباه و حاکی از تجربهٔ ناکافی او در امر ناوبری دریایی بود.

کلمب، معتقد به محاسبات اشتباه و نادرست مارینوس صوری بود مبتنی بر قرار دادن منطقهٔ وسیعی از زمین در ۲۲۵ درجه جغرافیایی و از دست دادن تنها ۱۳۵ درجه از مجموع آب‌ها. بنابراین و با توجه به مدارک مربوط به طول به دست آمدهٔ بالغ بر ۵۶/۵ مایل طبق نوشته‌های ابن کثیر فرغانی، او محدودهٔ زمین را به ۲۵٬۲۵۵ کیلومتر (۱۳٬۶۳۷ مایل دریایی؛ ۱۵٬۶۹۳ مایل) محاسبه کرد و فاصلهٔ جزایر قناری تا ژاپن بر پایهٔ همان استدلال خودش به ۳٬۷۰۰ کیلومتر [۲٬۰۰۰ مایل دریایی؛ ۲٬۳۰۰ مایل] ایتالیایی می‌رسید. اما کلمب از این نکته غافل بود که ابن کثیر فرغانی از فاصله‌های طولانی‌تر عربی استفاده کرده که در آن، هر مایل برابر با ۱۸۳۰ متر می‌گردید. با همهٔ این احوال، محدودهٔ واقعی زمین حدود ۴۰٬۰۰۰ کیلومتر (۲۲٬۰۰۰ مایل دریایی؛ ۲۵٬۰۰۰ مایل) می‌باشد که در ابتدا تقریباً توسط اراتوستن در قرن دوم پیش از میلاد برآورد شده بود. یکی از کلیدی‌ترین موضوعاتی که کمک به مسافرت و رسیدن کلمب به قارهٔ آمریکا نمود، آگاهی وی از بادهای بسامان یا موسمی بود. بادی غربی که به سمت شرق وزش داشت و ناوگان کلمب مشتمل بر سانتا ماریا، لا نینا و لا پینتا را در عرض ۵ هفته از جزایر قناری در غرب آفریقا به سمت شرق و مقصد سوق می‌داد. برای بازگشت به اسپانیا و به سمت شرق در برابر این باد غالب، نیاز به یک تکنیک کشتیرانی دشوار بود که می‌توانست همراه با کاهش و از دست رفتن آذوقه و آشامیدنی ذخیره شده باشد. کلمب از بادهای غالب شمال شرقی اقیانوس اطلس شمالی برای بازگشت استفاده کرد. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که کلمب برای حرکت از بادهای بسامان و برای برگشت از بادهای غرب‌وزان استفاده نمود.

عواملی چون تبلیغ دینی و گسترش مسیحیت، شور ضداسلام در آن روزگار، قدرت کاستیل و آراگون، بیم از خطر کشور پرتغال، اشتیاق به یافتن طلا، ماجراجویی و امید به فتح سرزمین‌های جدید، نیاز اروپا به تهیه ادویه و گیاهان معطر و دارویی، انگیزه نخستین سفر کلمب به هند شد.

در عصر کلمب، اروپایی‌ها برای سفر به هند (منظور از هند آسیای جنوبی و شرقی بود) راهی نداشتند جز حرکت به سمت جنوب، دور زدن قارهٔ آفریقا از کنار دماغهٔ امید نیک و رفتن به طرف شرق در طول اقیانوس هند. در دههٔ ۱۴۸۰ میلادی، کلمب نیز خیال سفر به هند را در سر داشت ولی نه از طریق معمول. او می‌خواست با حرکت مستقیم از اروپا به سوی غرب و عبور از دریای محیط (اقیانوس اطلس) به آسیا برسد. از نظر دیگران نقشهٔ جسورانهٔ کلمب نپذیرفتنی و بی‌فایده بود و او ناچار شد برای یافتن پشتیبان در میان قدرتمندان و افراد صاحب نفوذ کوشش زیادی به کار برد. برخی معتقدند که علت این استقبال سرد، اعتقاد اروپایی‌ها به تخت بودن کرهٔ زمین بود.

در شب سوم اوت سال ۱۴۹۲، کلمب با ۳ کشتی از پالس دو لا فرونترا خارج شد که بزرگترین آنها یک کشتی کرک بود با نام سانتاماریا و دو کشتی دیگر از نوع کوچکتر کاراول بودند. نام یکی از کشتی‌ها امروزه مشخص نیست و تنها با نام مستعار پینتا شناخته می‌شود نام یکی دیگر از کشتی‌ها نینا بود که نام به استعاره گرفته شده از نام مالک آن یعنی خوان نینای موگر بود.

کریستف کلمب پس از کشف قاره جدید (آمریکا) در تاریخ ۱۴۹۳، نامه‌ای هشت صفحه‌ای را برای ایزابل و فرناندو ملکه و پادشاه اسپانیا نوشت و در آن برداشت خود از مردمان، گیاهان و جانوران سرزمین جدید را توضیح داد.

(۱۴۹۳–۱۴۹۶) در ۲۴ سپتامبر ۱۴۹۳، کلمب با ناوگانی از هفده کشتی مجهز با همراهی یک گروه ۱۲۰۰ نفری جهت استعمار و سرکوب بومیان، عازم آمریکا شد. او این بار نسبت به سفر اول مسیر جنوبی‌تری را برگزید و پس از ۲۶ روز به جزیرهٔ بزرگ دومینیکا (آمریکای مرکزی) رسید سپس راه شمال را در پیش گرفت و به ترتیب جزایر آنتیل کوچک - شامل گوادلوپ، مونتسرات، آنتیگوا و نویس (Navis)- و جزایر ویرجین و پورتوریکو را کشف و همه را جزئی از قلمرو اسپانیا اعلام کرد؛ سپس به هیسپانیولا رفت و به جستجوی یاران پیشین برآمد اما مهاجرنشین را خالی از سکنه یافت؛ اروپایی‌های ساکن جزیره، همه در جنگ با بومیان کشته شده بودند. وی در مدت اقامت کوتاهش یک قلعهٔ کوچک در داخل و یک شهرک در کرانه‌های شمالی جزیره بنا نهاد.

کلمب در ادامهٔ مأموریت اکتشافی، بیشتر کرانه‌های جنوبی کوبا را از شرق تا غرب پیمود اما پیش از رسیدن به انتهای آن به این پندار که به جای جزیره با شبه‌جزیره‌ای روبروست، تغییر مسیر داد و جامائیکا را کشف کرد.

کلمب پس از سپردن امور به دست برادرانش در ۱۰ مارس ۱۴۹۶ هیسپانیولا را به مقصد اروپا ترک کرد. سفر دوم او هم به پایان رسید.

در سال ۱۴۹۸ کلمب برای سومین بار به آمریکا رفت. او در این سفر پیش از رسیدن به هیسپانیولا جزیرهٔ ترینیداد را کشف کرد(۳۱ ژانویه) و بخش‌هایی از ریزشگاه رودخانهٔ اورینوکو در خاک اصلی آمریکای جنوبی را پویید (اول اوت).

اوضاع در مهاجرنشین اسپانیایی ناآرام بود. مهاجرانی که وعده‌های کلمب را شنیده و به طمع ثروت‌های بی‌پایان دنیای نو راهی آمریکا شده بودند، اینک ناخشنود از وضعیت خود، برکناری وی را می‌خواستند. کلمب که درگیر سرکوب بومیان بود برای مقابله با این فتنهٔ جدید از خود شدت عمل نشان داد و چند تن از افرادش را به جرم نافرمانی اعدام کرد. شماری از ناراضیان پس از بازگشت به میهن، از کلمب به دربار اسپانیا شکایت بردند و او را به سوءمدیریت و بی‌کفایتی متهم کردند. شاه و ملکه یک بازرس سلطنتی به نام فرانسیسکو دبوبادیلا را مأمور رسیدگی به این شکایات کردند. او نیز پس از ورود به آمریکا (۱۵۰۰ میلادی) بی‌درنگ کلمب و برادرانش را از مناصبشان برکنار کرده و همه را تحت‌الحفظ به اسپانیا فرستاد. هرچند کلمب پس از مدت کوتاهی آزادیش را به دست آورد ولی مقام فرمانداری دیگر به او داده نشد.

در ۹ مه ۱۵۰۲ کلمب برای چهارمین و آخرین بار به آمریکا رفت با این هدف جسورانه که برای نخستین بار کرهٔ زمین را دور بزند. او و پسر کوچک‌ترش فردیناند برای یافتن راه عبوری به سوی غرب سراسر کرانه‌های آمریکای مرکزی را از بلیز تا پاناما جستجو کردند ولی حادثهٔ تصادف با یک کشتی بازرگانی بومی آنان را از ادامهٔ سفر بازداشت. تا رسیدن نیروی کمکی از هیسپانیولا، کلمب به ناچار یک سال را در جامائیکا به سر برد و سرانجام در ۷ نوامبر ۱۵۰۴ میلادی توانست به اسپانیا بازگردد.

در سال‌های آخر عمر کلمب طبق توافقات اولیه با دربار خواستار دریافت ده درصد کل سودهای بدست‌آمده از سرزمین‌های جدید شد ولی دولت به این بهانه که وی دیگر به عنوان فرماندار انجام وظیفه نمی‌کند، قراردادهای پیشین را معتبر ندانست و درخواست‌هایش را رد کرد.

کریستف کلمب در ۲۰ مه ۱۵۰۶ در اسپانیا درگذشت. آرامگاه او در کلیسای جامع سویل یا به روایتی در کلیسای جامع سانتا دومینگو است.

• روز کلمب
• تماس با قاره آمریکا پیش از کریستف کلمب
• استعمارگری اسپانیا در قاره آمریکا
• مبادله کلمبی
• آمریگو وسپوچی
• مارتین والدسیمولر