سغدیانه

نام این پادشاه در منابع یونانی به شکل سغدیانوس ضبط شده که احتمالاً از واژه سغدیانه در پارسی باستان گرفته شده‌است.

باتوجه به اینکه آخرین داده موجود که مربوط به دوران اردشیر یکم هخامنشی است، مربوط به ۲۴ دسامبر ۴۲۴ پیش از میلاد است، احتمالاً او مدت کوتاهی پس از آن درگذشته است. پس از مرگ وی، هرج و مرج در دربار ایران برقرار شد.

نخست خشایارشای دوم، پسر رسمی اردشیر یکم از شهبانوی هخامنشی داماسپیا، خود را شاه خواند. او که پیش از مرگ پدرش به عنوان ولیعهد برگزیده شده بود، تنها در پارس به رسمیت شناخته شد. دوم سغدیانوس بود که تنها عیلامیان او را به عنوان شاهنشاه هخامنشی پذیرفتند و سومین نفر اوخوس (یا همان داریوش دوم) بود. اوخوس از مادری بابلی متولد شده بود، همچنین باخواهر ناتنی هر سه برادر، یعنی پروشات نیز ازدواج کرده بود. قدیمی‌ترین نوشته‌ای که از اوخوس به عنوان داریوش دوم نام برده‌است، مربوط به دهم ژانویه ۴۲۳ پیش از میلاد است. به نظر می‌رسد که مادها، بابلی‌ها و مصری‌ها او را به عنوان جانشین اردشیر یکم به رسمیت شناخته‌اند.

با این حال، این بحران چندان طولانی نشد. تنها پس از چهل و پنج روز از زمانی که خشایارشای دوم خودش را شاهنشاه نامیده بود، در زمان مستی به دستور سغدیانه کشته شد. احتمالاً طرفداران خشایارشا پس از این اتفاق سغدیانه را به عنوان شاهنشاه خود قبول کرده‌اند. شش ماه و پانزده روز بعد، سغدیانه توسط برادر ناتنی‌اش، اوخوس دستگیر شد.

اوخوس که حالا با نام داریوش دوم شناخته می‌شد، دستور داد تا سغدیانه را به وسیله خفگی در خاکستر اعدام کنند، زیرا او چندی پیش به برادرش وعده داده بود که با شمشیر، سم و گرسنگی کشته نخواهد شد. داریوش دوم تا سال ۴۰۴ پیش از میلاد و به مدت ۱۹ سال بر شاهنشاهی ایران حکومت کرد.

منابع اندکی به زندگی و دوران سلطنت این پادشاه پرداخته‌اند و مهم‌ترین آن‌ها نوشته‌های کتزیاس است. از آنجا که کتزیاس مدت زیادی را به عنوان پزشک مخصوص داریوش دوم در دربار حاضر بود می‌توان به اسناد گفته شده وی دربارهٔ زندگانی سغدیانوس تکیه کرد. پس بنا به گفته کتزیاس او در زمانی که پادشاهی هخامنشی همزمان سه پادشاه داشت وی یکی از این سه مدعی تاج و تخت در کنار دو برادر ناتنی اش خشایارشاه دوم و اخوس (داریوش دوم) بود و با توجه به اینکه خشایار شاه دوم از سوی پدرش اردشیر اول ولیعهد خوانده شده بود او فقط حمایت بزرگان پارس را به همراه داشت اما سغدیانه چون از ناحیه مادر بابلی بود حمایت بابل و مصر و مادهارا داشت و خیلی زود توانست پادشاه قانونی و برحق را که از همه لحاظ برتری داشت را از بین برد و این اتفاق می‌تواند نشانگر نفوذ بیش از حد بزرگان بابلی و مادی را در دربار هخامنشیان باشد. حتی این موضوع شش ماه پس از سلطنت سغدیانه پر رنگ تر شد چراکه او نیز توسط برادر دیگرش که او نیز از مادر بابلی بود و حمایت آنان را داشت کشته شد و امپراطوری به دستان داریوش دوم افتاد و دوره یکساله برادر کشی با مرگ سغدیانه به پایان رسید.

• فهرست شاهنشاهان هخامنشی

1. ↑ "Sogdianus of Persia". Wikipedia (به انگلیسی). 2019-02-23.
2. ↑ Kitto, J (1841). Palestine: the Bible History of the holy land. Clarendon Press. p. 657.
3. ↑ «A more detailed profile of Sogdianus». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ دسامبر ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۹.

جدول تاج و تخت

سغدیانه هخامنشیان
عنوان سلطنتی
پیشین: خشایارشای دوم	شاهنشاه ایران ۴۲۴ – ۴۲۳ پ.م.	پسین: داریوش دوم
	فرعون مصر ۴۲۴ – ۴۲۳ پ.م.