سریه
سَریِّه (به عربی: سَریَّة؛ ج: سَرايا) یا بَعْث، به جنگهایی در دوره محمد اطلاق میشود که بدون حضور مستقیم او و به فرماندهی یکی از اصحاب صورت گرفته بوده است.
معنای سریه
دربارهٔ وجه تسمیه سریه دو احتمال مطرح ساختهاند:
- «سریه» به سپاهی اطلاق میشود که شمار افراد آن نهایت تا چهارصد نفر میرسد و به عبارتی این سپاه، گزیده یک سپاه و چیرگان آناست.
- احتمال دیگر آن که این گروه یا سپاه بهطور مخفیانه و سرّی اعزام میشود.
البته گفتهاند که احتمال دوم صحیح نیست، زیرا «سرّ» از لحاظ لغوی غیر از «سَرِی» است.
ترتیب تاریخی سریهها
ابن اسحاق میگوید: بعثها و سریههای رسول خدا سی و هشت بعث یا سریه بود. مسعودی از جمعی، سی و پنج بعث و سریه و از طبری چهل و هشت سریه و از بعضی شصت و شش سریه و بعث نقل میکند. طبرسی در اعلام الوری سی و شش سریه مینویسد.
| شماره | نام | تاریخ | مکان یا دلیل | شماره | نام | تاریخ | مکان یا دلیل |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | سریه «حمزه بن عبدالمطلب» | سال دوم بعد از غزوه ابواء | به ساحل دریا، در ناحیه «عیص» | ۴۲ | سریه «غالب بن عبد اللّه لیثی» | رمضان سال هفتم | به «میفعه» بر سر «بنی ثعلبه» و «بنی عوال» |
| ۲ | سریه «عبیده بن حارث بن مطّلب» | سال دوم بعد از غزوه أبواء یا ودان | به پایینتر از «ثنیه المرّه» | ۴۳ | سریه «بشیر بن سعد» | به «یمن» و «جبار» در ناحیه خیبر | |
| ۳ | سریه «سعد بن ابی وقاص» | بعد از سریه حمزه، سال دوم | به «خرّار» آبگاهی در «جحفه» | ۴۴ | سریه «ابن أبی العوجاء» | ذی الحجه سال هفتم | بر سر «بنی سلیم» |
| ۴ | سریه «عبد اللّه بن جحش» | در ماه رجب، بعد از بدر اولی | به «نخله» | ۴۵ | سریه «عبد اللّه بن أبی حدرد أسلمی» | ذی حجّه سال هفتم | به «غابه» |
| ۵ | سریه «عمیر بن عدی» | رمضان سال دوم | ۴۶ | سریه «محیصه بن مسعود» | ذی حجّه سال هفتم | به ناحیه فدک | |
| ۶ | سریه «سالم بن عمیر» برای کشتن أبی عفک | ماه شوّال سال دوم | ۴۷ | سریه «عبد اللّه بن أبی حدرد» | ذی حجّه سال هفتم | به «إضم» | |
| ۷ | سریه «محمّد بن مسلمه» برای کشتن کعب بن أشرف | ربیعالاول سال سوم | ۴۸ | سریه «غالب بن عبد اللّه لیثی» | صفر سال هشتم | به «کدید» بر سر «بنی ملوّح» | |
| ۸ | سریه «زید بن حارثه» | جمادی الآخر سال سوم | به «قرده» | ۴۹ | سریه «غالب بن عبد اللّه لیثی» | صفر سال هشتم | به «فدک» بر سر «بنی مرّه» |
| ۹ | سریه «مرثد بن ابی مرثد غنوی»: «سریه رجیع» | صفر سال چهارم | ۵۰ | سریه «کعب بن عمیر غفاری» | ربیع الأوّل سال هشتم | به «ذات أطلاح» از سرزمین شام | |
| ۱۰ | سریه «منذر بن عمرو»: سریه «بئر معونه» | صفر سال چهارم | ۵۱ | سریه «شجاع بن وهب أسدی» | ربیع الأوّل سال هشتم | به «سی»: آبی از «ذات عرق» | |
| ۱۱ | سریه «ابو سلمه بن عبد الاسد» | محرّم سال چهارم | به سرزمین «قطن» | ۵۲ | سریه «عیینه بن حصن فزاری» | بر سر «بنی العنبر» | |
| ۱۲ | سریه «عبد اللّه بن انیس» جهنی برای کشتن «سفیان بن خالد بن نبیح هذلی لحیانی» | محرّم سال چهارم | ۵۳ | سریه «قطبه بن عامر بن حدیده» | بعد از سریه شجاع بن وهب | به «تباله» بر سر قبیله «خشعم» | |
| ۱۳ | سریه «عمرو بن أمیه ضمری» و «سلمه بن أسلم بن حریش» | سال چهارم | به مکه بر سر ابوسفیان | ۵۴ | سریه «مؤته» | جمادیالاولی سال هشتم | |
| ۱۴ | سریه «أبو عبیده بن جرّاح» | ذی الحجّه سال پنجم | به «سیف البحر» | ۵۵ | سریه «عمرو بن عاص»: سریه «ذات السلاسل» | جمادی الآخره سال هشتم | آبی در آن طرف وادی القری بر سر «بلی» و «قضاعه» |
| ۱۵ | سریه «عبد اللّه بن عتیک» برای کشتن «أبو رافع سلّام بن أبی الحقیق» | رمضان سال ششم | ۵۶ | سریه «أبو عبیده بن جرّاح»: سریه «خبط» | رجب سال هشتم | بر سر «جهینه» | |
| ۱۶ | سریه «محمّد بن مسلمه» | محرّم سال ششم | به سمت «قرطاء» بر سر «بنی بکر بن کلاب» | ۵۷ | سریه «أبو قتاده بن ربعی أنصاری» | شعبان سال هشتم | به «خضره» از سرزمین نجد، مسکن محارب بر سر «غطفان» |
| ۱۷ | سریه «عمر بن خطاب» | ربیعالاول سال ششم | از غزوه لحیان بر سر قاره | ۵۸ | سریه أبو قتاده | رمضان سال هشتم | به «بطن إضم» |
| ۱۸ | سریه «هلال بن حارث مزنی» | ربیع الأوّل سال ششم | از غزوه لحیان بر سر «بنی مالک بن فهر» | ۵۹ | سریه «خالد بن ولید» | برای ویران کردن بتخانه «عزّی» | |
| ۱۹ | سریه «بشر بن سویید جهنی» | ربیع الأوّل سال ششم | از غزوه لحیان بر سر «بنی حارث بن کنانه» | ۶۰ | سریه «أبو عامر أشعری» | بعد از حنین | به «أوطاس» |
| ۲۰ | سریه «سعد بن عباده جهنی» | ربیع الأوّل سال ششم | به غمیم | ۶۱ | سریه «عمرو بن عاص» | رمضان سال هشتم | به «رهاط» برای ویران کردن بتخانه «سواع» |
| ۲۱ | سریه «عکاشه بن محصن أسدی» | ربیع الأوّل سال ششم | تا «غمر» آبگاهی از بنی أسد | ۶۲ | سریه «سعد بن زید أشهلی» | رمضان سال هشتم | به «مثلّل» برای ویران کردن بتخانه «مناه» |
| ۲۲ | سریه «محمّد بن مسلمه» | ربیع الآخر | به «ذی القصّه» بر سر «بنی ثعلبه» و «بنی- عوال» | ۶۳ | سریه «خالد بن سعید بن عاص» | رمضان سال هشتم | به «عرنه» |
| ۲۳ | سریه «أبو عبیده بن جرّاح» | ربیع الآخر سال ششم | به «ذی القصّه» بر سر بنی ثعلبه و بنیعوال | ۶۴ | سریه «هشام بن عاص» | رمضان سال هشتم | به «یلملم» |
| ۲۴ | سریه «أبو عبیده بن جرّاح» | به «ذی القصّه» در راه عراق. | ۶۵ | سریه «طفیل بن عمرو دوسی» | شوّال سال هشتم | برای خراب کردن بتخانه «ذی- الکفّین» بت «عمرو بن حممه دوسی» | |
| ۲۵ | سریه «زید بن حارثه» | به «جموم»: سرزمین «بنی سلیم» | ۶۶ | سریه «غالب بن عبد اللّه» | بعد از فتح مکه | بر سر «بنی مدلج» | |
| ۲۶ | سریه «زید بن حارثه» | جمادیالاولی سال ششم | به عیص | ۶۷ | سریه «عمرو بن أمیه» | بعد از فتح مکه | بر سر «بنی الهذیل» |
| ۲۷ | سریه «زید بن حارثه» | جمادی الآخره سال ششم | به «طرف» | ۶۸ | سریه «عبد اللّه بن سهیل بن عمرو» | بعد از فتح مکه | بر سر «بنی معیص» و «محارب بن فهر» |
| ۲۸ | سریه «زید بن حارثه» | جمادی الآخره سال ششم | به «حسمی» بر سر جذام | ۶۹ | سریه «خالد بن ولید» | بر سر «بنی جذیمه» | |
| ۲۹ | سریه «زید بن حارثه» | به «مدین» | ۷۰ | سریه «ضحّاک بن سفیان کلابی» | ربیع الأوّل سال نهم | بر سر «بنی کلاب» | |
| ۳۰ | سریه «زید بن حارثه» | رجب سال ششم | به «وادی القری» بر سر «أمّ قرفه» | ۷۱ | سریهای که «ثمامه بن أثال حنفی» را اسیر کرد. | ||
| ۳۱ | سریه «علی بن ابی طالب» | شعبان سال ششم | به «فدک» بر سر «سعد بن بکر» | ۷۲ | سریه «علقمه بن مجزّز مدلجی» | ربیع الآخر سال نهم | به بندر «شعیبه» |
| ۳۲ | سریه «عبدالرحمن بن عوف» | شعبان سال ششم | به «دومه الجندل» بر سر «بنی کلب» | ۷۳ | سریه «عکاشه بن محصن أسدی» | ربیع الآخر سال نهم | به جناب: سرزمین عذره و بلی |
| ۳۳ | سریه «ابو عبیده بن جراح» | به دو کوه «أجأ» و «سلمی» | ۷۴ | سریه «علی بن أبی طالب» | ربیع الآخر سال نهم | برای خراب کردن بتخانه «فلس» از «بنی طیئ» | |
| ۳۴ | سریه «زید بن حارثه» | رمضان سال ششم | به «وادی القری» | ۷۵ | سریه «خالد بن ولید» | ربیع الآخر سال نهم | به «دومه الجندل» بر سر «أکید بن عبد الملک» |
| ۳۵ | سریه «عبد اللّه بن رواحه» | به «خیبر» | ۷۶ | سریه «خالد بن ولید» | ربیع الآخر یا جمادیالاولی سال دهم | بر سر بنی حارث بن کعب | |
| ۳۶ | سریه «عبد اللّه بن رواحه» | شوّال سال ششم | به «خیبر» بر سر «یسیر بن رزام» یهودی | ۷۷ | سریه «أسامه بن زید» | صفر سال دهم | به «أبنی» از ناحیه «بلقاء» |
| ۳۷ | سریه «کرز بن جابر فهری» | شوّال سال ششم | به «ذی الجدر» | ۷۸ | سریه «خالد بن ولید» | ربیع الأوّل سال دهم | بر سر «بنی عبد المدان» در نجران |
| ۳۸ | سریه «عمر بن خطّاب» | شعبان سال هفتم | به «تربه» | ۷۹ | سریه «علی بن أبی طالب» | رمضان سال دهم | به یمن |
| ۳۹ | سریه «أبو بکر» | شعبان سال هفتم | به «نجد» بر سر «بنی کلاب» | ۸۰ | سریه «خالد بن ولید» | به یمن | |
| ۴۰ | سریه «بشیر بن سعد» | شعبان سال هفتم | به «فدک» بر سر «بنی مرّه» | ۸۱ | سریه «اسامة بن زید» | به سرزمین «بلقاء» و «أذرعات» و «مؤته» | صفر سال یازدهم |
| ۴۱ | سریه «زبیر بن عوام» | به «فدک» بر سر «بنی مرّه» | ۸۲ | سریه «بنی عبس» |
جستارهای وابسته
- غزوه
پانویس
- ↑ ابن اثیر، النهایه، ۱۳۷۶ق، ج۲، ص۱۵۹.
- ↑ طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۹ق، ص ۶۹–۷۰.
- ↑ ر. ک. ابن اسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۲۸۴؛ مقریزی، امتاع الاسماع، بیروت، ج۱، ص ۳۳۵. - در شوّال سال هفتم
- ↑ ابن اسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۲۸۲؛ مقریزی، امتاع الاسماع، بیروت، ج۱، ص ۳۴۲–۳۴۳. -
- ↑ مقریزی، امتاع الاسماع، بیروت، ج۱، ص۱۷۴.
- ↑ مقریزی، امتاع الاسماع، بیروت، ج۱، ص ۱۷۰.
- ↑ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۱۳۵۶ش، ص ۲۱۳.
- ↑ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۱۳۵۶ش، ص ۲۱۷.
- ↑ از ۵۲–۵۸: ابن اسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۲۹۶؛ یعقوبی، ص ۴۳۸
- ↑ انسان العیون، ج ۳، ص ۲۲۱
- ↑ انسان العیون، ج ۳، ص ۲۲۵
- ↑ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۱۳۵۶ش، ربیعالاول (ص ۲۱۹، چاپ بیروت) م. سال ششم.
- ↑ احتمالاً تکرار است. م. ربیع الآخر سال ششم
- ↑ ابن اسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۲۸۴.. - ربیع الآخر سال ششم.
- ↑ در نسخه اصل بر این گونه است ولی صحیح: بنی دیل است. ر.ک. تاریخ یعقوبی ص ۴۳۷؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۹ق، ص ۶۹–۷۰.
- ↑ ابن اسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۳۱۲.
- ↑ ابن اسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۳۱۵
- ↑ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۱۳۵۶ش، ص ۲۱۸.
- ↑ ابن اسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۲۹۲؛ یعقوبی، ص ۴۳۸
- ↑ ابن اسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۳۱۹.
- ↑ ابن اسحاق، سیره النبی، ج ۴، ص ۳۱۹
^ در تقدیم و تأخیر و مصادف بودن این دو سریه اختلاف است: بعضی سریه «عبیده» را مقدّم و بعضی هر دو را در یک زمان نوشتهاند.
^ جوامع السیره عمرو بن عدی (ص ۲۱، چاپ دارالمعارف مصر) م. برای کشتن «عصماء» دختر «مروان»
منابع
- ویکی شیعه، سریه (آخرین ویرایش ۱۹ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۳:۰۸)