سد جیرفت
سد جیرفت،یکی از بزرگترین سدهای ایران،واقع شده در شهرستان جیرفت و استان کرمان که بر روی رودخانهٔ هلیل رود احداث شده‌است.ساخت این سد در سال ۱۳۵۴ خورشیدی آغاز اما با وقوع انقلاب با توقف و کندی رو به رو شد.نهایتا در اواخر سال ۱۳۷۰ عملیات اصلی ساختمان سد جیرفت به پایان رسید و در ۶ دی‌ماه همان سال عملیات آبگیری آن آغاز شد.
| سد جیرفت | |
|---|---|
| نام رسمی | سد جیرفت |
| کشور | ایران |
| محل | شهرستان جیرفت استان کرمان |
| مختصات | ۲۸°۵۴′۰۶″شمالی ۵۷°۲۳′۳۹″شرقی / ۲۸٫۹۰۱۶۸۲۴°شمالی ۵۷٫۳۹۴۱۹۰۱°شرقی |
| گشایش | ۱۳۷۰ |
| سد و سرریزها | |
| گونه سد | بتنی دو قوسی |
| بر روی رود | هلیل رود |
| ارتفاع از پی | ۱۳۴ متر |
| طول تاج | ۲۷۷ متر |
| عرض تاج | متر |
| عرض در پی | متر |
| گونه سرریز | اوجی |
| مخزن | |
| حجم کل مخزن | ۴۱۰ میلیون متر مکعب |
| سد پایین‌دست و سرریزها | |
| گونه سد | بتنی دو قوسی |
| ۳۲ مگاوات | |
قابل ذکر است در بهمن سال ۱۳۷۱ پیش از اینکه عملیات آبگیری سد به اتمام برسد، سد جیرفت با سیلی بسیار عظیم با دورهٔ بازگشت حدود ۸۰۰ سال به میزان ۵٬۰۳۵ متر مکعب بر ثانیه مواجه شد که بدون اینکه آسیبی به سد وارد شود، پذیرای سیل ورودی شده و ۵۰٪ آن را ذخیره و نیم دیگر به پائین‌دست رها گردید.
مساحت حوضهٔ آب‌خیز بالا دست سد، حدود هشت‌صد هزار هکتار می‌باشد.
مشخصات سد
سد جیرفت یکی از سدهای مدرن و بزرگ در کشور محسوب می‌شود. یک سد بتنی دو قوسی است که ارتفاع آن از پی ۱۳۴ متر و درازای تاج آن ۲۷۷ متر است. ضخامت این سد بین ۱۷ متر در کف تا ۵ متر در تاج متغیر است. حجم مخزن در تراز نرمال در حدود ۴۱۰ میلیون متر مکعب می‌باشد. از نظر بهره‌برداری سد مخزنی، کشاورزی و برق‌آبی محسوب می‌شود. سطح زیر کشت در نظر گرفته شده برای آن ۱۴٬۲۰۰ هکتار است. این سد به صورت چندمنظوره ساخته شده و با داشتن دریاچه‌ای با مساحت ۱٬۰۰۰ هکتار و گنجایش زیاد آن، نقش بسیار مهمی از لحاظ کنترل سیلاب دارد. سرریزهای قابل کنترل و دریچه‌های آن در مجموع قادر به تخلیۀ حداکثر ۶٬۵۰۰ متر مکعب آب در ثانیه هستند. ظرفیت نصب شده نیروگاه سد ۳۲ مگاوات است.
منابع
- ↑ بر گرفته از پایان‌نامهٔ فوق لیسانس عبدالرضا بهره‌مند در خصوص روش‌های روندیابی سیل مخزن در سد جیرفت، آذر ۱۳۷۶، دانشگاه تهران)