سامانه مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی(به انگلیسی : Laboratory information management system)

یک سامانه مدیریت اطلاعات آزمایشگاه (LIMS)، نرم‌افزاری است که امکان مدیریت مؤثر نمونه‌ها و اطلاعات مربوطه

را جهت بهبود بهره‌وری آزمایشگاه در اختیار شما قرار می‌دهد.

حقیقات ژنومیک مدرن (شاخه‌ای از زیست‌شناسی مولکولی) میزان بی‌سابقه‌ای از داده‌ها را تولید می‌کند. در مواجهه

با افزایش حجم داده‌ها و ساختار نمونه‌ها، همراه با تغییرات تقریباً مستمر در آزمایشگاه‌های تکنولوژی، لازم است

رویکرد خود را برای مدیریت، ردیابی و متمرکز کردن داده‌های ژنومیک، به روز کرده و به دنبال ساده کردن عملیات

آزمایشگاه و کاهش هزینه‌ها باشید.

آزمايشگاههاي سراسر دنيا بنا به نوع فعاليت و موارد موردنياز، اقدام به مديريت اطلاعات خود مي نمايند. سيستم

يا سيستم مديريت آزمايشگاه (LIS) به عنوان سيستم اطلاعات آزمايشگاه (LIMS) مديريت اطلاعات آزمايشگاهي

مي باشد كه مبتني بر يك نرم افزار است. اين سيستم دستاوردي جديد در زمينه اتوماسيون آزمايشگاه بر (LMS)

اساس نياز روز واحدهاي مدرن بوده و قابليت لينك به تمامي دستگاههاي آزمايشگاهي را دارد.

به عبارتي اين سيستم مديريتي يك نرم افزار رايانه اي است كه در آزمايشگاه ها براي مديريت نمونه ها، كاربران

آزمايشگاه، تجهيزات، استاندارد ها، ذخيره و الكترونيكي سازي اطلاعات آزمايشگاه ها، صدور فاكتور، تهيه قالب

هاي گزارش و اتوماسيون مسير انجام كار مورد استفاده قرار مي گيرد. بديهي است شرايط آزمايشگاههاي مدرن به

در نهايت بستگي به LIMS سرعت در حال تحول است و نيازهاي هر آزمايشگاهي متفاوت مي باشد لذا تعريف

تفسير افراد يا گروه هاي مختلف دارد.

توسط كاربران LIMS دكتر آلن مك ليلاند از انستيتو بيوشيمي گلاسكو در اواخر دهه 90 برداشتهاي متفاوت از

(آناليز كننده، مدير آزمايشگاه، مدير سيستمهاي اطلاعاتي و يا يك حسابدار) را عليرغم صحت آنها مشكل مهمي

دانست.

تعریف LIMS

یک سامانه مدیریت اطلاعات آزمایشگاه (LIMS)، نرم‌افزاری است که امکان مدیریت مؤثر نمونه‌ها و اطلاعات مربوطه را جهت بهبود بهره‌وری آزمایشگاه در اختیار شما قرار می‌دهد. با استفاده از این نرم‌افزار مدیریت، آزمایشگاه شما می‌تواند به طور خودکار، عملیات انجام داده، ابزار را ادغام کرده، نمونه‌ها را مدیریت کرده و اطلاعات را به یکدیگر وابسته سازد. آزمایشگاه‌ها با استفاده از لیمز، سطح خود را به سطح حرفه‌ای ترقی داده و توانایی آنها برای پاسخگویی به تقاضای مشتری افزایش می‌یابد. این مسئله در دو روش زیر انجام می‌گیرد:

• LIMS کمک می‌کند تا آزمایشگاه، نتایجی دقیق‌تر، قابل تکرار، سریع‌تر و قابل اعتمادتری تولید کند.

• سامانه مدیریت اطلاعات آزمایشگاه باعث می‌شود که چرخه اجرا، ذخیره، پیگیری و ارزیابی داده‌ها در طول آزمایش سریع‌تر و آسان‌تر انجام شود، به طوری که آزمایشگاه بتواند این روند را ارزیابی کرده و بهره‌وری عملیاتی خود را بهبود بخشد

من هم به یک سامانه مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی احتیاج دارم؟

بسیاری از آزمایشگاه‌های ژنتیک نسل بعدی با وظیفه دلهره‌آور تلاش برای مدیریت آزمایشگاهی با فعالیت روز به روز و همچنین همراه با حجم عظیمی از داده‌ها روبرو هستند.

برخی از چالش‌های شایع عبارتند از:

• مقابله با افزایش مداوم و قابل توجه ساختار و حجم داده‌های مرتبط با چرخه اجرا
• پیدا کردن روش‌های مقیاس‌پذیر برای سازماندهی و پیگیری نمونه‌ها و اطلاعات مرتبط
• حفظ ارتباط بین نمونه‌ها و اطلاعات مرتبط از زمانی که وارد آزمایشگاه می‌شوند تا هنگامی که گزارش داده خواهند شد.
• کاهش مقدار زمان پردازش و مدیریت دستی نمونه‌ها
• ذخیره و بازیابی اطلاعات مرتبط با پروژه‌ها، چه داده‌های روز گذشته و یا سال گذشته
• حفظ راه‌حل‌های داخلی مانند مایکروسافت اکسل و یا سامانه‌های وطنی که استفاده از آنها بسیار آسان است و برای ابزارها و پروتکل‌های لازم برای اجرای رو به جلوی برنامه‌های تحقیقاتی مناسب هستند.

داراي مجموعه LIMS . يك مفهوم در حال تحول است و عملكردهاي آن بسته به نياز تغيير خواهد كرد LIMS

اي از قابليت هاست كه مي تواند تقريباً به 5 فاز پردازش آزمايشگاهي با چند نرم افزار به شرح ذيل تقسيم شود:

1. پذيرش و ورود نمونه و داده هاي مشتري مرتبط با نمونه

2. اختصاص، برنامه ريزي، و پيگيري نمونه و كار آزمايشگاهي مرتبط

3. يكپارچه سازي پردازش و كنترل كيفيت نمونه ها و تجهيزات مورد استفاده

4. ذخيره سازي داده هاي مربوط به تجزيه و تحليل نمونه

5. بازرسي، تاييد، و تلفيق مجموعه اي از داده هاي نمونه براي گزارش دهي و يا تجزيه و تحليل بيشتر

علاوه بر كاربردهاي اصلي شامل مديريت نمونه و تجهيزات، يكپارچه سازي نرم افزار ، و تبادل اطلاعات

نيز به شرح ذيل قابل افزايش مي باشد: LIMS الكترونيكي سايركاربردهاي سيستم

- مديريت مميزي (پيگيري و تداوم كامل)

- اختصاص دادن باركد به نمونه (اختصاص يك يا چند داده به صورت باركد، اطلاعات واقعي وقابل

استخراج از باركد)

- امكان تعريف زنجيره اي از كاربران با سطوح دسترسي مشخص جهت ورود به سيستم و استفاده از آن

- انطباق استانداردهاي نظارتي موثر بر فعاليتهاي آزمايشگاهي

- مديريت ارتباط با مشتري (رسيدگي به اطلاعات و ارتباط با مشتريان)

- مديريت اسناد( فرآيند و تبديل اطلاعات به فرمت مورد نياز، مديريت توزيع و دستيابي به اسناد)

- سرويس و نگهداري و كاليبراسيون دستگاه ها (برنامه ريزي جهت سرويس و نگهداري و كاليبراسيون

دستگاه ها و حفظ سوابق دقيق از اين فعاليت ها)

- مديريت تجهيزات (ثبت موجودي آزمايشگاه)

- امكان وارد نمودن دستي و الكترونيكي اطلاعات براي داده هايي كه توسط فرد يا بصورت الكترونيكي

توليد مي شود.

- مديريت روش (ارائه فرآيند و دستورالعمل آزمايشگاهي، متدولوژي بومي شده و حاكم بردستورالعمل هاو

انجام عمليات در هر نمونه)

- مديريت پرسنل و كار ( سازماندهي برنامه كار، تكاليف، آموزش و اطلاعات فردي پرسنل، اطلاعات مالي)

- تضمين و كنترل كيفيت ( كنترل كيفيت نمونه، استانداردهاي ورود اطلاعات و گردش كار)

- گزارشات ( ايجاد و برنامه ريزي گزارشات مطابق با فرمت موردنظر و توزيع گزارشات به افراد معين)

- امكان رديابي ( پردازش و نگهداري محاسبات، پيگيري زنجيره فعاليتهاي انجام شده بر روي هر نمونه از

هنگام ورود به آزمايشگاه

استانداردهاي زير را پوشش مي دهد: LIMS

• 21 CFR Part 11 from the Food and Drug Administration (United States)
• ISO/IEC 17025
• ISO 15189
• GOOD laboratory practice