سازمان انرژی اتمی ایران
سازمان انرژی اتمی ایران یک سازمان دولتی در ایران و وابسته به ریاست‌جمهوری ایران است که وظایف مربوط به توسعه فناوری هسته‌ای و کلیه امور مربوط به انرژی اتمی در ایران را بر عهده دارد. هم‌اکنون رئیس این سازمان محمد اسلامی می‌باشد.
| سازمان دید کلی | |
|---|---|
| بنیان‌گذاری | ۱۶ تیر ۱۳۵۳ |
| حوزهٔ قدرت | ایران |
| ستاد | تهران، انتهای خیابان کارگر شمالی |
| سازمان اجرایی |
|
| گروه بالادست | ریاست‌جمهوری ایران |
| وبگاه | |
تاریخچه
این سازمان که مقدمات ایجاد آن از اوایل سال ۱۳۵۳ فراهم گردیده بود، با تصویب قانون «سازمان انرژی اتمی» در ۱۶ تیر ۱۳۵۳ عملاً به‌صورت یک شخصیت حقوقی رسمیت یافت. دلیل اصلی تأسیس این سازمان، استفاده از انرژی اتمی در صنایع، کشاورزی و خدمات و ایجاد نیروگاه‌های اتمی و کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن، تولید مواد اولیه مورد نیاز صنایع اتمی، ایجاد زیربنای علمی و فنی لازم برای اجرای طرح‌های مزبور و همچنین برقراری هماهنگی و نظارت بر کلیه امور مربوط به انرژی اتمی در کشور عنوان شد.
این سازمان در ابتدا زیر نظر نخست‌وزیری فعالیت می‌کرد و رئیس آن اکبر اعتماد بود. با تصویب قانون تأسیس «وزارت نیرو» در ۲۸ بهمن ۱۳۵۳ و براساس مادهٔ ۹ آن، سازمان انرژی اتمی ایران زیرمجموعهٔ وزارت نیرو شد. با پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ این سازمان جزء معاونت انرژی وزارت نیرو باقی ماند تا با تصویب هیئت وزیران در ۱۹ اسفند ۱۳۶۰ دوباره مستقل شد و زیر نظر نخست‌وزیری قرار گرفت. با حذف نخست‌وزیری در سال ۱۳۶۸، سازمان زیر نظر رئیس‌جمهور قرار گرفت و رئیس سازمان، سمت معاون رئیس‌جمهوری را پیدا کرد.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، این سازمان چشم‌انداز راه‌اندازی ۲۳۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای را در دستور کار داشت و بر این مبنا قراردادهای متعددی را برای احداث نیروگاه‌های هسته‌ای و دسترسی به سوخت هسته‌ای مورد نیاز منعقد نمود که پیگیری آنها سبب گسترش سریع سازمان گردید. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با تجدید نظر اساسی در کل برنامه‌های سازمان و ایجاد تغییرات بنیادی در اهداف و وظایف آن، قدم‌های مؤثری در جهت کاربرد و استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی در کشور برداشته شده‌است. این اقدامات که از نیمه دوم دهه هفتاد کاملاً مشهود بوده‌است، در جهت دستیابی به خودکفایی نسبی و با توجه به محدودیت‌های شدید اعمال‌شده توسط کشورهای غربی صورت گرفته‌است.
با تصویب قانون حفاظت در برابر اشعه در ۲۰ فروردین ۱۳۶۸، وظایف مرتبط به سازمان انرژی اتمی سپرده شد.
در ۱۰ بهمن ۱۳۹۸ وزارت خزانه‌داری آمریکا، سازمان انرژی اتمی ایران و رئیس آن علی‌اکبر صالحی را در لیست افراد تحریم‌شده قرار داد.
شرکت‌ها، مؤسسات و مراکز وابسته
پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای
پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، مرکزی وابسته به سازمان انرژی اتمی ایران است، که در سال ۱۳۸۵ تأسیس شده‌است. این مرکز به انجام و پیشبرد تحقیق، توسعه و کابرد علوم و فنون هسته‌ای در ایران می‌پردازد.
سایر شرکت‌ها و مؤسسات
- شرکت مادرتخصصی تولید و توسعه انرژی اتمی ایران
- شرکت مادر تخصصی تولید مواد اولیه و سوخت هسته‌ای ایران
- شرکت فناوری‌های پیشرفته ایران
- شرکت توسعه کاربرد پرتوها
- مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور
رئیسان سازمان
اسامی رئیسان سازمان از بدو تأسیس تاکنون عبارتند از:
- اکبر اعتماد (۱۳۵۳–۱۳۵۷)
- فریدون سحابی (۱۳۵۸–۱۳۶۰) (سرپرست)
- رضا امراللهی (۱۳۶۰–۱۳۷۶)
- غلام‌رضا آقازاده (۱۳۷۶–۱۳۸۸)
- علی‌اکبر صالحی (۱۳۸۸–۱۳۸۹) (بار نخست)
- محمد احمدیان (۱۳۸۹) (سرپرست)
- فریدون عباسی دوانی (۱۳۸۹–۱۳۹۲)
- علی‌اکبر صالحی (۱۳۹۲–۱۴۰۰) (بار دوم)
- محمد اسلامی (۱۴۰۰–تاکنون)
سفیران ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
- علی‌اصغر سلطانیه (۱۳۶۱–۱۳۶۶) سفیر
- سیدخلیل موسوی بیوکی (۱۳۶۶–۱۳۷۱) سفیر
- محمدصادق آیت‌اللهی (۱۳۷۱–۱۳۷۷) سفیر
- علی‌اکبر صالحی (۱۳۷۷–۱۳۸۲) سفیر
- پیروز حسینی (۱۳۸۲–۱۳۸۴) سفیر
- محمدمهدی آخوندزاده (۱۳۸۴–۱۳۸۵) سفیر
- علی‌اصغر سلطانیه (۱۳۸۵–۱۳۹۲) سفیر
- رضا نجفی (۱۳۹۲–۱۳۹۷) سفیر
- کاظم غریب‌آبادی (۱۳۹۷–۱۴۰۰) سفیر
- محمدرضا غائبی (۱۴۰۰–۱۴۰۱) (معاون سفیر )
- محسن نذیری اصل (مرداد ۱۴۰۱–تاکنون) سفیر
جستارهای وابسته
- آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
- سال‌شمار هسته‌ای ایران
- مدیران پروژه اتمی ایران
- برنامه هسته‌ای ایران
یادداشت
- ↑ او از ۱۳۷۸ «نمایندهٔ مقیم ایران در دفتر سازمان ملل متحد در وین» بود. با اتمام مأموریت علی‌اکبر صالحی، وظیفهٔ «نمایندگی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» نیز بر عهدهٔ او قرار گرفت.
منابع
- ↑ «قانون سازمان انرژی اتمی ایران». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «قانون تأسیس وزارت نیرو». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «ناگفته‌های فریدون سحابی، اولین رئیس سازمان انرژی اتمی پس از انقلاب». خبرآنلاین. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۰.
- ↑ «انتزاع سازمان انرژی اتمی از وزارت نیرو و اداره آن زیر نظر نخست‌وزیر». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «معرفی کوتاهی از سازمان انرژی اتمی ایران». وبگاه سازمان انرژی اتمی ایران. دریافت‌شده در ۳۰ آذر ۱۴۰۰.
- ↑ «قانون حفاظت در برابر اشعه». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۰۹.
- ↑ «آمریکا سازمان انرژی اتمی ایران و رئیس آن صالحی را تحریم کرد». دویچه وله فارسی. ۱۰ بهمن ۱۳۹۸.
- ↑ «پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای». سازمان انرژی اتمی.
- ↑ «معرفی رؤسای سازمان انرژی اتمی از بدو تأسیس تاکنون». پورتال سازمان انرژی اتمی ایران. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۴ فوریه ۲۰۲۲.