زبان ویتنامی
ویتنامی (tiếng Việt یا به صورت معمولی Việt ngữ)زبان رسمی و اداری کشور ویتنام می‌باشد. زبان ویتنامی که پس از زبان چینی، دومین زبان مهم گروه زبان‌های نواخت‌بر آسیا به‌شمار می‌آید در زمره زبان‌های آستروآسیایی می‌باشد. این زبان ٬ زبان مادری ۸۶٪ از مردم ویتنام و سه میلیون نفر در خارج از این کشور که اکثراً در آمریکا زندگی می‌کنند می‌باشد. همچنین اقلیت‌های قومی در کشور ویتنام از ویتنامی به عنوان زبان دوم استفاده می‌شود. این زبان تعداد بسیار زیادی وام‌واژه از زبان چینی دارد. در گذشته از الفبای چینی برای نوشتن زبان ویتنامی استفاده می‌شد اما اکنون این زبان با الفبای لاتین سازگار گشته‌است و چند حرکت جدید برای نشان دادن انواع صداها به آن اضافه گشته‌است.
| زبان ویتنامی | |
|---|---|
| [Tiếng Việt] Error: {{Lang}}: متن دارای نشانه‌گذاری ایتالیک است (راهنما) | |
| بیان | [tĭəŋ vìəˀt] (شمالی) [tǐəŋ jìək] (جنوبی) |
| زبان بومی در | ویتنام، گوانگشی (چین) |
شمار گویشوران | ۷۵ میلیون (۲۰۰۷) |
زبان‌های آستروآسیایی
| |
| الفبای لاتین (الفبای ویتنامی) خط بریل ویتنامی Chữ nôm (با گستره کاربرد محدود) | |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  ویتنام |
زبان اقلیت شناخته‌شده در | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۱–۶۳۹ | vi |
| ایزو ۲–۶۳۹ | vie |
| ایزو ۳–۶۳۹ | vie |
| گلاتولوگ | viet1252 |
| زبان‌شناسی | 46-EBA |
مناطق ویتنامی‌زبان بومی ویتنام (غیر اقلیت‌ها) | |
تاریخچه
به نظر می‌رسد که در گذشته‌های دور، زبان ویتنامی ویژگی‌هایی مشترک با سایر زبان‌های خانواده آستروآسیایی داشته‌است مثل داشتن ریخت‌شناسی صرفی و خوشه‌های بی‌صدا غنی که به مرور زمان این ویژگی‌ها در این زبان از بین رفته‌اند. با این حال زبان ویتنامی به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش در جنوب شرق آسیا بسیار تأثیر پذیرفته و خصوصیاتی کسب کرده‌است مثل صرف (ریخت‌شناسی) جداگانه و نواخت متفاوت واجی.
ویتنامی در ابتدا تحت تأثیر زبان چینی قرار گرفت که در سده دوم پ.م. زبان غالب گردیده بود. پس از آنکه در سده دهم ویتنام استقلال یافت، طبقه فرمانروایان چینی ادبی را به عنوان ابزار ارتباطی دولت، کسب دانش و ادبیات برگزیدند. با غلبه زبان چینی، واژگان چینی به صورت بنیادین وارد شدند و بر روی دستور زبان تأثیر گذاشتند. بیشتر واژه‌نامه‌های ویتنامی در تمام زمینه‌ها حاوی واژگان چینی-ویتنامی هستند.
با اشغال ویتنام توسط فرانسه در سده نوزدهم، زبان فرانسوی در آموزش و دولت به تدریج جایگزین زبان چینی گردید. زبان ویتنامی بسیاری از وام‌واژه‌ها را از زبان فرانسوی دریافت کرد مثل đầm (از مادام فرانسوی)، ga (به معنی ایستگاه قطار)، sơ mi (از شومیز فرانسوی)، búp bê (به معنی عروسک). به علاوه بسیاری از واژگان چینی-ویتنامی به گونه‌ای مبدل شدند که با ایده‌های غربی که از راه زبان فرانسوی آمده بود سازگار شوند. زبان ویتنامی را به شش دوره تقسیم می‌کند:
- پیش-ویتنامی: نیای زبان ویتنامی که با زبان موئونگ ارتباط داشت.
- نیا-ویتنامی: مربوط به دوره پیش از ورود واژگان چینی-ویتنامی به این زبان که به‌طور تقریبی شامل سده‌های هفت تا هشت است.
- ویتنامی باستان: حالتی از زبان که تازه واژگان چینی-ویتنامی را پذیرفته بود (تقریباً سده ۱۰م.)
- ویتنامی کهن: ویتنامی که با خط چینی-ویتنامی نوشته شد.
- ویتنامی میانه: زبان فرهنگ لغت ویتنامی-پرتغالی-لاتین که توسط الکساندر درود نوشته شده‌است.
- ویتنامی نو: از سده نوزدهم به این سو.
جستارهای وابسته
- الفبای ویتنامی
- زبان‌های اشاره ویتنامی
- ویکی‌پدیای ویتنامی
- زبان همونگ
منابع
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "ویتنامی". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- زبان‌های مردم جهان، میشل مالرب، مترجم: عفت ملانظر، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران ۱۳۸۲
Wikipedia contributors, «Vietnamese language,» Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Vietnamese_language&oldid=262152848 (accessed January 6, 2009).