زبان نورس باستان
نورس باستان یکی از زبان‌های ژرمنی شمالی بوده که در عصر وایکینگ‌ها در میان ساکنان اسکاندیناوی و سکونت‌گاه‌های ایشان در آن سوی دریاها گویشورانی داشته‌است. این زبان تا پیرامون ۱۳۰۰ میلادی زنده بوده‌است.
| نورس باستان | |
|---|---|
| dǫnsk tunga («دانمارکی») norrœnt mál («شمالی») | |
| زبان بومی در | اسکاندیناوی، ایسلند، جزایر فارو و گرینلند |
| منطقه | کشورهای نوردیک، بریتانیای کبیر، ایرلند، جزیره من، نرماندی، نیوفاندلند و ولگا |
| قومیت | وایکینگ‌ها و نوادگانشان |
| دوره | سده‌های هفتم تا پانزدهم |
هندواروپایی
| |
گونه‌های نخستین | زبان نیانورس
|
| خط رونی، بعداً لاتین (الفبای نورس باستان) | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۲–۶۳۹ | non |
| ایزو ۳–۶۳۹ | non |
| گلاتولوگ | oldn1244 |
این زبان از زبان کهن‌تر نیانورس در سدهٔ هشتم میلادی زاده‌شد. نوشته‌های نورس باستان به سدهٔ پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.
نورس باستان سه لهجه داشته‌است: نورس خاوری باستان، نورس باختری باستان و گوت‌لندی باستان. لهجهٔ نورس خاوری باستان در شرق نروژ و نورس باختری باستان در غرب سوئد گویشورانی داشته‌است. زبان‌های ژرمنی شمالی کنونی از نورس باستان مشتق شده‌اند. این زبان‌ها عبارتند از ایسلندی، فاروئی، نروژی، دانمارکی و سوئدی. گویشوران به این زبان‌ها هنوز کمابیش قابلیت درک زبان‌های یکدیگر را دارا هستند.
زبان نورس باستان نخست با خط رونی نوشته می‌شد و سپس خط لاتین جایگزین رونی شد.
پیوند زبانی با زبان‌های کنونی اسکاندیناوی
| نیاژرمنی | نورس باستان | ایسلندی باستان | ایسلندی کنونی | فاروئی کنونی | سوئدی کنونی | نمونه |
|---|---|---|---|---|---|---|
| a | a <a> | a | a(:) | a/ɛa: | a/ɑ: <a> | Ic land /lant/?، Fa land /?/ "سرزمین"; dagur Ic /daɣʏr/، Fa /deavur/ "روز" |
| æ: | a: <á> | a: | au(:) | ɔ/ɔa: | ɔ?/o: <å> | láta Ic [lau:ta]، Fa [lɔa:ta] "اجازه دادن" |
| a: (+i-mut) | ɛ: <æ> | ɛ: | ai(:) | a/ɛa: | ɛ/ɛ: <ä> | mæla Ic [mai:la]، Fa [mɛa:la] "سخن گفتن" |
| a (+i-mut) | ɛ <ę> | e <e> | ɛ(:) | ɛ/e: | menn Ic/Fa [mɛnn] "مردان" | |
| e | e <e> | |||||
| e: | e: <é> | e: | jɛ(:) | a/ɛa: <æ> | ||
| i | i <i> | i | ɪ(:) | ɪ/i: | ɪ/i: <i> | Ic/Fa kinn [cɪnn] "چانه" |
| i: | i: <í> | i: | i(:) | ʊɪ(:) | ||
| a (+u/w-mut) | ɔ <ǫ> | ɔ | ø> œ(:) <ö> | œ/ø: <ø> | ||
| a: (+u-mut) | ɔ: <ǫ́> | ɔ: | a:> au(:) <á> | ɔ/ɔa: <á> | Fa nátt [nɔt:]، tá [tɔa] | |
| u (+a-mut) | o <o> | o | ɔ(:) | ɔ/o: | ||
| o: | o: <ó> | o: | ou(:) | œ/ɔu: | ʊ/u: <o> | bók Ic /bouk/، Fa [bɔuk]، Sw bok /bu:k/ "کتاب" |
| u | u <u> | u | ʏ(:) | ʊ/u: | ɵ/ʉ:? <u> | |
| u: | u: <ú> | u: | u(:) | ʏ/ʉu: | hús Ic /hu:s/، Fa [hʉu:s] "خانه" | |
| a (+i-mut +w-mut) | œ <ø₂> | ø | ø> œ(:) <ö> | œ/ø: <ø> | ||
| e (+u/w-mut) | ø <ø₁> | |||||
| o: (+i-mut) | ø: <œ> | ø: | ɛ:> ai(:) <æ> | |||
| u (+i-mut), i (+w-mut) | y <y> | y | ɪ(:) | ɪ/i: | ʏ/y:? <y> | |
| u: (+i-mut) | y: <ý> | y: | i(:) | ʊɪ(:) | ||
| au | au <au> | au | øɪ(:) | ɛ/ɛɪ: <ey> | ɔ/ø: <o/ö> | Ic tvau /tvøɪ:/، Fa tvey /tvɛɪ:/ "دو" |
| ai | ɛi <ei> | ɛi | ei(:) | aɪ(:) | ?/e: <e> | |
| ai (+w-mut), au (+i-mut) | øy <ey> | øy " | ei(:) | ɔɪ(:) <oy> |
منابع
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Old Norse". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
Wikipedia contributors, "Old Norse," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Old_Norse&oldid=442174635 (accessed August 7, 2011).