سیزده آبان
|
مقابله با تظاهرات دانش‌آموزان در سیزه آبان ۱۳۵۷ش | |
| نام‌های دیگر | روز دانش آموز و روز مبارزه با استکبار |
|---|---|
| شرح ماجرا | تبعید امام خمینی در سال ۱۳۴۳ش، کشتار دانش‌آموزان توسط رژیم پهلوی در سال ۱۳۵۷ش و اشغال سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸ش. |
| اهداف | مبارزه با رژیم پهلوی و استکبار جهانی |
| نتایج | تأثیرگذاری در شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران |
سیزده آبان روز دانش‌آموز و روز مبارزه با استکبار در ایران است. برخی از وقایع مهم این روز عبارتند از: تبعید امام خمینی در سال ۱۳۴۳ش به خاطر اعتراض به حکومت پهلوی، کشتار دانش‌آموزان معترض توسط رژیم پهلوی در سال ۱۳۵۷ش و تسخیر سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان پیرو خط امام در سال ۱۳۵۸ش. در سالگرد این روز، راهپیمایی و مراسم بزرگداشت برگزار می‌شود.
خاستگاه سه رویداد
سیزده آبان روز دانش‌آموز و روز مبارزه با استکبار جهانی در تقویم جمهوری اسلامی ایران است. در این روز سه رویداد مهم رخ داده است که هرکدام از این رخدادها تأثیرگذاری خاصی در شرایط کشور داشت. تبعید امام خمینی در سال ۱۳۴۳ش، کشتار دانش‌آموزان توسط حکومت پهلوی در سال ۱۳۵۷ش و تسخیر سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان پیرو خط امام در سال ۱۳۵۸ش، از اتفاقات این روز در تاریخ انقلاب است.
روز ۱۳ آبان، روز مبارزه جهت استقلال فکری و رهایی از فرهنگ بیگانه دانسته شده و همه ساله در سالگرد آن، راهپیمایی و مراسم بزرگداشت برگزار می‌شود.
دولت با کمال وقاحت از این امر ننگین طرفداری کرد، ملت ایران را از سگ‌های آمریکایی پست‌تر کردند. اگر چنانچه کسی یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد، بازخواست از او می‌کنند؛ اگر شاه ایران یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد بازخواست می‌کنند و اگر چنانچه یک آشپز آمریکایی شاه ایران را زیر بگیرد، مرجع ایران را زیر بگیرد، بزرگترین مقام ایران را زیر بگیرد، هیچ کس حق تعرض ندارد...»
تاریخ بایگانی، سایت پرتال امام خمینی.
تبعید امام خمینی
در روز ۱۳ آبان ۱۳۴۳ش، رژیم پهلوی با احساس خطر از حضور امام خمینی در ایران، دستور دستگیری و تبعیدش از ایران به ترکیه را صادر کرد. دلیل آن سخنرانی امام خمینی در ۴ آبان، و صدور اعلامیه علیه شاه و طرح استعماری کاپیتولاسیون دانسته شده است.
در این سال حسنعلی منصور نخست‌وزیر وقت، لایحه‌ای به مجلس شورای ملی فرستاد که در آن به مستشاران آمریکایی در ایران مصونیت قضایی می‌داد. این طرح به صورت علنی، در مجلس شورای ملی به تصویب نهایی رسید. امام خمینی با اطلاع از آن، در سخنرانی بسیار تند و عتاب‌آمیز، شاه را به خاطر وابستگی به آمریکا و اسرائیل سرزنش کرد و مجلس شورای ملی را به سبب تصویب قانون کاپیتولاسیون مورد انتقاد شدید قرار داد و این قرارداد را خطری برای اسلام و کشور توصیف کرد. وی در این زمینه اعلامیه‌ای نیز در محکومیت قانون کاپیتولاسیون صادر کرد.
رژیم پهلوی با توجه به موفق نبودن طرح زندانی کردن امام خمینی و علما در واقعه ۱۵ خرداد و فشار افکار عمومی، تصمیم به تبعید امام خمینی از ایران گرفت و او را با یک فروند هواپیمای نظامی، به ترکیه و سپس به عراق تبعید نمود.
کشتار دانش‌آموزان معترض در دانشگاه تهران
دانش‌آموزان تهرانی از ۲ آبان ۱۳۵۷ش، در اعتراض به رژیم پهلوی، با تعطیل کردن مدارس خود به سمت دانشگاه تهران حرکت می‌کردند و در دانشگاه، علیه حکومت شعار می‌دادند. مردم و دانشجویان نیز در این راهپیمایی‌ها به دانش‌آموزان ملحق می‌شدند؛ تا اینکه مأموران حکومت پهلوی در ۱۳ آبان، برای جلوگیری از گسترش اعتراضات مانع خروج آنها از دانشگاه تهران شدند و به سمت آنها تیراندازی کردند. در این حمله ۵۶ نفر شهید و صدها نفر زخمی شدند.
حادثه شهادت دانش‌آموزان که از تلویزیون ملی نیز پخش شد، موج جدیدی از اعتراضات را در کشور به راه‌انداخت. امام خمینی در پیامی شهادت دانش‌آموزان به دست حکومت را محکوم کرد. بازار تهران نیز در پی اعتراض به این حمله، تعطیل شد.
این رویداد و موج اعتراضات سبب استعفای وزیر علوم و عزل شریف امامی، نخست‌وزیر وقت، گردید و غلام‌رضا ازهاری جانشین وی شد. شاه پس از این واقعه، در ۱۵ آبان در نطق تلویزیونی گفت: «من صدای انقلاب شما ملت ایران را شنیدم». مردم، پیام شاه را نشانه ضعف و زوال حکومت قلمداد کردند.
برخی معتقدند که این روز نقش بسیار مهمی در پیروزی مرحله اول انقلاب اسلامی ایران داشته است. به همین مناسب این روز در تقویم جمهوری اسلامی ایران به عنوان روز دانش‌آموز ثبت گردید.
تسخیر سفارت آمریکا در تهران
شما می‌بینید که الان مرکز فساد آمریکا را جوان‌ها رفته‌اند گرفته‌اند و آمریکائی‌ها را هم که در آنجا بودند، گرفتند و آن لانه فساد را به دست آوردند و آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند و جوان‌ها مطمئن باشند که آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند....»
تاریخ بایگانی، امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۰، ص۵۱۶.
در سال ۱۳۵۸ش و زمان مسئولیت دولت موقت، برخی دانشجویان که به دانشجویان پیرو خط امام شهرت داشتند، به بهانه راهپیمایی روز دانش‌آموز و در اقدامی از پیش طراحی شده به سفارت آمریکا حمله و آن را اشغال کردند و کارکنان سفارت را گروگان گرفتند. اشغال سفارت آمریکا بازتاب گسترده‌ای در جهان داشت و سبب محکومیت ایران در سازمان ملل گردید و شورای امنیت نیز با صدور قطعنامه‌ای خواستار آزادی گروگان‌ها شد. امام خمینی در واکنش به این اقدام، از آن به عنوان انقلاب دوم و بزرگ‌تر از انقلاب اول یاد کرد.
این اقدام دانشجویان به تسخیر لانه جاسوسی شهرت یافت. آمریکا نیز در واکنش به این رخداد، دارایی‌های ایران در آمریکا را توقیف کرد و اخراج ۹۰۰۰ ایرانی مقیم آمریکا را در دستور کار قرار داد و پس از مدتی روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع نمود. آمریکا پس از ناامیدی از راه حل مسالمت‌آمیز، دست به عملیات نظامی برای آزادسازی گروگان‌ها زد. این اقدام در صحرای طبس، بر اثر طوفان شن پیش‌بینی شده، ناکام ماند. در نهایت بعد از مذاکرات فشرده میان ایران و آمریکا، گروگان‌ها پس از ۴۴۴ روز آزاد شدند.
این رویداد سبب شد که روز سیزدهم آبان در کنار روز دانش‌آموز به روز مبارزه با استکبار جهانی نیز نام‌گذاری شود.
پانویس
- ↑ ، سایت تبیان.
- ↑ اکبری، «۱۳ آبان، «تسخیر لانه جاسوسی امریکا انقلاب دوم»؛ ربیعی، «سیزده آبان: بستر سه رویداد برخاسته از ایمان»، ص۳۶؛ «نقش سیزدهم آبان در تاریخ انقلاب اسلامی ایران»، ص۴.
- ↑ ، سایت تبیان.
- ↑ ؛ ، سایت تبیان.
- ↑ «نقش سیزدهم آبان در تاریخ انقلاب اسلامی ایران»، ص۴.
- ↑ ، پایگاه خبری تحلیلی هاژه.
- ↑ ، مشرق نیوز،
- ↑ گلی زواره، «کاپیتولاسیون؛ نمادی از نفوذ همه جانبه اجانب در ایران»، ص۶۹-۸۰؛ ، مجتمع فرهنگی آموزشی علامه طباطبایی.
- ↑ صدری، «خطای بزرگ منصور».
- ↑ «کاپیتولاسیون؛ نمادی از نفوذ همه جانبه اجانب در ایران»، ص۶۹-۸۰.
- ↑ صدری، «خطای بزرگ منصور».
- ↑ صدری، «خطای بزرگ منصور».
- ↑ صدری، «خطای بزرگ منصور».
- ↑ گلی زواره، «کاپیتولاسیون؛ نمادی از نفوذ همه جانبه اجانب در ایران»، ص۶۹-۸۰.
- ↑ کریمی، «سیزده آبان، واقعه»، ص۶۸۰-۶۸۳.
- ↑ ؛ ، سایت تبیان.
- ↑ ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ ، آفتاب آنلاین.؛ ، مجتمع فرهنگی آموزشی علامه طباطبایی.
- ↑ ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ .
- ↑ ، سایت تبیان؛ ، پایگاه خبری آفتاب.
- ↑ ، پایگاه خبری بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی.
- ↑ ، سایت تبیان.
- ↑ ، خبر آنلاین.
- ↑ ، خبر آنلاین.
- ↑ «نقش سیزدهم آبان در تاریخ انقلاب اسلامی ایران»، ص۵.
- ↑ ، سایت تبیان.
- ↑ ، آفتاب آنلاین.
- ↑ ، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ ، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ کریمی، «سیزده آبان، واقعه»، ص۶۸۰-۶۸۳؛ ، سایت اعتماد آنلاین.
- ↑ ، پرتال امام خمینی.
- ↑ ، پرتال امام خمینی؛ ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ اکبری، «۱۳آبان، تسخیر لانه جاسوسی امریکا انقلاب دوم»؛ ، خبرگزاری تسنیم؛ ، سایت تبیان.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۰، ص۴۹۳؛ ، آفتاب آنلاین.
- ↑ ، سایت تبیان.
- ↑ ، پرتال امام خمینی.
- ↑ ، پرتال امام خمینی.
- ↑ ، آفتاب آنلاین؛ ، پایگاه خبری آفتاب.
- ↑ ، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ ، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ نظری، «روز ملی مبارزه با استکبار جهانی (۱۳ آبان)».
منابع
- ، پایگاه خبری آفتاب، تاریخ درج مطلب: ۱۳۸۹/۸/۱۲، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب، ۱۳۹۹/۸/۱۳، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۴/۸/۱۶؛ تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸/۸/۱۲، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، سایت جامع امام خمینی، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۷/۸/۱۳، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۸.
- ، سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۹/۸/۱۲، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، آفتاب آنلاین، ۱۳۹۶/۸/۱۱، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، مجتمع فرهنگی آموزشی علامه طباطبایی، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۶/۸/۱۳؛ تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- «کاپیتولاسیون؛ نمادی از نفوذ همه جانبه اجانب در ایران»، نشریه مبلغان، شماره ۲۰۹، ۱۳۹۵ش.
- ، پایگاه خبری بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۵/۸/۱۰، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۴۰۰/۲/۱۵، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۷/۸/۷، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- پرتال امام خمینی، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۶/۸/۱۰، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- اکبری، منوچهر، «۱۳آبان، تسخیر لانه جاسوسی امریکا انقلاب دوم»، نشریه حضور، شماره ۵۸، ۱۳۸۵ش.
- امام خمینی، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، ۱۳۵۸ش.
- ربیعی، حمیرا، «سیزده آبان: بستر سه رویداد برخاسته از ایمان»، نشریه پیوند، شماره ۳۷۳، آبان ۱۳۸۹ش.
- ، سایت اعتماد آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۷/۸/۱۷، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۹/۸/۱۳، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۹/۸/۱۳، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- ، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب ۱۳۹۱/۸/۱۳، تاریخ بازدید: ۱۴۰۰/۴/۴.
- صدری، منیژه، «خطای بزرگ منصور»، نشریه زمانه، شماره ۲۵، ۱۳۸۳ش.
- کریمی، بهزاد، «سیزده آبان، واقعه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۷۵ش.
- گلی زواره، «کاپیتولاسیون؛ نمادی از نفوذ همه جانبه اجانب در ایران»، نشریه مبلغان، شماره ۲۰۹، ۱۳۹۵ش.
- نظری، عبدالطیف، «روز ملی مبارزه با استکبار جهانی (۱۳ آبان)»، مجله گلبرگ، شماره ۲۰، مهر ۱۳۸۰.
- «نقش سیزدهم آبان در تاریخ انقلاب اسلامی ایران»، نشریه جهاد، شماره ۴۱، آبان ۱۳۶۱ش.