سد سفیدرود

این سد در هنگام ساخت و اوایل دوره بهره‌برداری به سد سفیدرود معروف بود. از سال ۱۳۴۶ آن را سد شهبانو فرح نامیدند. از ۱۳۵۷ تاکنون به نام اولیه یعنی سد سفیدرود خوانده می‌شود.

به موجب لایحه قانونی ساختمان سد سفید رود به تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۳۱ سازمان برنامه مکلف به مطالعه و تدارک مقدمات احداث سد سفید رود و بانک ملی مکلف به تأمین وام شد. کلیه مالکانی که شالیزارهایشان از سفید رود یا شاخه‌های آن آبیاری می‌شد، برای هر یک جریب برنج کاری سالیانه بیست تومان از بابت خرید سهام بپردازند. تصدی و بهره‌برداری سد نیز تا استهلاک هزینه‌های ساخت به عهده سازمان برنامه محول شد.

مطالعات سد سفیدرود و تهیه و تنظیم پروژه‌های آن به شرکت اتکو و مؤسسه فرانسوی اوفر (O.F.E.R) واگذار شد. در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۳۲ موافقت‌نامه‌ای با سه شرکت فرانسوی کام پتن، برنارد و بیلیارد هد سنت برای مطالعات و کارهای مقدماتی امضاء شد. بنا بر این موافقت‌نامه، مقاطعه کاران فرانسوی متعهد شدند همکاری یک یا چند مؤسسه ایرانی را جلب کنند.

در میان این سد مجسمه بزرگ فرح پهلوی نصب شده بود که در انقلاب سال ۱۳۵۷ پایین کشیده شد.

از ۲۹ دی تا دهم بهمن ۱۳۳۲ هیئتی از مهندسان شرکت‌های مقاطعه‌کار فرانسوی از محل بازدید کردند. نقشه‌برداری از محل از هفدهم اسفند ۱۳۳۲ تا دهم خرداد ۱۳۳۳ انجام گرفت و در ۲۲ اسفند ۱۳۳۲ یک بادسنج در محل سد نصب شد. طغیان سفید رود، آغاز سونداژ را مدتی به تأخیر انداخت تا اینکه این عملیات از تیر ۱۳۳۳ آغاز شد. ساخت سد در ۲۵ بهمن ۱۳۴۰ به پایان رسید و بهره‌برداری از آن در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۱ آغاز شد.

• فهرست بلندترین سازه‌ها در ایران

سد سفیدرود یکی از رسوب‌گیرترین سدهای جهان است. اکنون بیش از نیمی از گنجایش سد را رسوبات پر کرده‌است. از سال ۱۳۵۹ تاکنون عملیات شاس و تغییر زمان‌بندی پر و خالی کردن سد برای رفع این مشکل به کار گرفته شده‌است. همچنین احداث چند سد انحرافی برای رسوب‌گیری آب رودهای شاهرود و قزل‌اوزن در دست اقدام است.