دریاچه تانگانیکا

واژه تانگانیکا ظاهراً به معنی "دریاچه بزرگی که مانند جلگه ای پراکنده می شود" یا "دریاچه ای دشت مانند" میباشد.

دریاچه تانگانیکا در بریدگی (گسل) آلبرتین، شاخه غربی گسل شرقی آفریقا واقع شده است و توسط دیوارهای کوهستانی دره محصور شده است. این بزرگترین دریاچه گسلی در آفریقا و دومین دریاچه بزرگ از نظر حجم در جهان است. تانگانیکا ژرف ترین دریاچه در آفریقا است و بیشترین حجم آب شیرین آفریقا و ۱۶٪ از کل آب شیرین موجود در جهان را در خود جای داده است. طول آن ۶۷۶ کیلومتر (۴۲۰ مایل) در یک جهت کلی شمال-جنوب امتداد یافته و به طور متوسط ۵۰ کیلومتر (۳۱ مایل) عرض دارد. وسعت دریاچه ۳۲۹۰۰ کیلومتر مربع (۱۲٬۷۰۰ مایل مربع)، با ۱۸۲۸ کیلومتر (۱۱۳۶ مایل) خط ساحلی، عمق متوسط ۵۷۰ متر (۱۸۷۰ فوت) و حداکثر عمق ۱۴۷۱ متر (۴۸۲۶ فوت) (در حوضه شمالی) تخمین زده می شود و ۱۸۹۰۰ کیلومتر مکعب آب را در خود جای داده است.

حوضه آبریز دریاچه ۲۳۱۰۰۰ کیلومترمربع (۸۹٬۰۰۰ مایل مربع) است. دو رودخانه اصلی به درون دریاچه و همچنین چندین رودخانه و نهرهای کوچک که طول آنها به کوههای شیب دار اطراف دریاچه محدود است می ریزند. یك خروجی عمده آب دریاچه رودخانه لوکوگا (Lukuga) است.

اصلی ترین رودخانه ای که به دریاچه می رود رودخانه روزیزی (Ruzizi) است که در حدود ۱۰٬۰۰۰ سال پیش شکل گرفته است و از دریاچه کیوو وارد شمال دریاچه می شود. رودخانه مالاگاراسی (Malagarasi)، که دومین رود بزرگ تانزانیا است، وارد ضلع شرقی دریاچه تانگانیکا می شود. مالاگاراسی قدیمی تر از دریاچه تانگانیکا است و پیش از شکل گیری این دریاچه، احتمالاً آب رودخانه رودخانه لوالابا (Lualaba)، سرشاخه اصلی رودخانه کنگو بود.

جزایر

از بین چندین جزیره در دریاچه تانگانیکا، مهمترین آنها عبارتند از:

• جزیره کاوالا (Kavala Island) (جمهوری دموکراتیک کنگو)

• جزایر مومبا کایندا (Mamba-Kayenda) (جمهوری دموکراتیک کنگو)

• جزیره میلیما (Milima) (جمهوری دموکراتیک کنگو)

• جزیره کیبشی (Kibishie) (جمهوری دموکراتیک کنگو)

• جزیره موتوندوه (Mutondwe)(زامبیا)

• جزیره کامبولا (Kumbula)(زامبیا)

بطور کلی آب دریاچه قلیایی است. در عمق ۰ تا ۱۰۰ متری pH حدود ۹ است. در عمق بالاتر از ۱۰۰ متر در حدود ۸٫۷ است، که به تدریج در عمیق ترین نقاط تانگانیکا به ۸٫۳ تا ۸٫۵ کاهش می یابد. یک الگوی مشابه را می توان در هدایت الکتریکی مشاهده کرد، از ۶۷۰ میکرومتر بر سانتیمتر در قسمت بالایی تا ۶۹۰ میکرومتر بر سانتیمتر در اعماق.

درجه حرارت سطح آب به طور کلی از حدود ۲۴ درجه سانتیگراد (۷۵ درجه فارنهایت) در قسمت جنوبی دریاچه در اوایل ماه اوت تا ۲۸-۲۹ درجه سانتیگراد (۸۲-۸۴ درجه فارنهایت) در اواخر فصل باران در مارس-آوریل متغیر است. در عمق بالاتر از ۴۰۰ متر (۱۳۰۰ فوت)، درجه حرارت بین ۲۳٫۱ تا ۲۳٫۴ درجه سانتیگراد (۷۳٫۶-۷۴٫۱ درجه فارنهایت) بسیار پایدار است. آب دریاچه از دهه ۱۸۰۰ به تدریج در حال گرم شدن است و این امر با گرم شدن کره زمین از دهه ۱۹۵۰ سرعت بیشتری یافته است.

خزندگان

دریاچه تانگانیکا و تالابهای مرتبط با آن دارای تمساح های نیل (از جمله غول معروف گوستاو) ، سه گونه لاک پشت که گونه نه در خود دریاچه بلکه در تالاب های مجاور است. گونه ای مار کبرا بنام (Storm's water cobra) که یک زیرگونه تهدید شده از کبرای آب بند دار که به طور عمده از ماهی تغذیه می کند و فقط در ساحل های سنگی دریاچه تانگانیکا یافت می شود.

ماهی سیچلاید

این دریاچه حداقل ۲۵۰ گونه مختلف از ماهی (Cichlid) که همگی گونه های منحصر بفردی باقی مانده اند را در خود جای داده است. تقریباً ۹۸٪ سیچلایدها بومی دریاچه تانگانیکا هستند و از این رو تانگانیکا یک منبع بیولوژیکی مهم برای مطالعه تکامل ماهیان است.

اگرچه تانگانیکا گونه های سیچلاید به مراتب کمتری نسبت به دریاچه های مالاوی و ویکتوریا دارد که هر دو جهش های ژنتیکی نسبتاً جدید گونه های انفجاری را تجربه کرده اند (منجر به بسیاری از گونه های نزدیک به هم می شوند)، اما سیچلاید های تانگانیکااز نظر اخلاقی و ژنتیکی متنوع ترین است. این مربوط به قدمت تانگانیکا است، زیرا بسیار قدیمی تر از دریاچه های دیگر است. تانگانیکا دارای بیشترین تعداد ژن سیچلاید بومی در بین همه دریاچه های آفریقا است. تمام سیچلایدهای تانگانیکا در زیر خانواده سیچلایدهای آفریقایی (Pseudocrenilabrinae ) هستند. از ۱۰ گونه در این زیر خانواده، نیمی شامل (Cyprichromini , Ectodini , Lamprologini , Limnochromini و Tropheini) به طور عمده یا کاملاً محدود به دریاچه و سه مورد دیگر (Haplochromini , Tilapiini و Tylochromini) از گونه های موجود در دریاچه هستند.

• سیچلاید های دریاچه تانگانیکا
• Benthochromini

• Boulengerochromini

• Cyphotilapiini

• Cyprichromini

• Ectodini

• Eretmodini

• Haplochromini: Astatotilapia burtoni

• Lamprologini

• Limnochromini

• Perissodini

• Tilapiini: Oreochromis tanganicae

• Tropheini

در دریاچه تانگانیکا بیش از ۸۰ گونه از ماهی های غیر سیچلاید وجود دارد و حدود ۶۰٪ از این گونه ها بومی هستند.

آبهای آزاد منطقه پلاجیک (pelagic) بر چهار گونه غیر سیکلید حاکم است: دو گونه "Tanganyika sardine" (Limnothrissa miodon و Stolothrissa tanganicae) بزرگترین تراکم زیستی ماهی در این منطقه را تشکیل می دهند.

از جمله ماهی های غیرمعمول در دریاچه می توان به "گربه ماهی فاخته" اشاره کرد. شش جنس گربه ماهی کاملاً محدود به حوضه دریاچه است: Bathybagrus , Dinotopterus , Lophiobagrus , Phyllonemus , Pseudotanganikallabes و Tanganikallabes. اگرچه در سطح جنس بومی نیست، شش گونه از گربه ماهی Chrysichthys فقط در حوضه تانگانیکا یافت می شوند که در آب های کم عمق و نسبتاً عمیق زندگی می کنند؛ در زیستگاه دوم آنها شکارچیان اصلی و روبنده ها هستند. ۱۵ گونه مارماهی خاردار Mastacembelus ساکن دریاچه است که همه بجز یکی بومی است. اگرچه سایر دریاچه های بزرگ آفریقایی دارای گربه ماهی Synodontis، گربه ماهیان بومی و مارماهی های خاردار Mastacembelus هستند، اما تنوع نسبتاً زیاد منحصر به تانگانیکا است، که احتمالاً مربوط به قدمت دریاچه است.

در میان ماهی های غیر بومی، برخی از آنها گونه های گسترده آفریقایی هستند، اما تعداد کمی از آنها فقط در حوضه های رودخانه مالاگارازی و کنگو زندگی می کنند.

• Food and Agriculture Organization of the United Nations
• Wikipedia contributors، "Lake Tanganyika،" Wikipedia، The Free Encyclopedia، http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Lake_Tanganyika&oldid=194775417 (accessed March ۴، ۲۰۰۸).