کوشک فرهاد

زمانِ دقیقِ ساختِ این اثر به‌درستی مشخص نشده‌است. نخستین بار ارنست هرتسفلد از این گوردخمه نام برده هرچند شخصاً آن را ندیده‌است. نخستین باستان‌شناسی که از این مکان دیدن کرد، مسعود گلزاری بود که این مکان را متعلق به مادها دانست. پس از او پیتر کالمایر باستان‌شناس آلمانی در بازدید از این مکان و با توجه به نقش برجسته فروهر و مقایسه نقش با یک گور‌دخمه هخامنشی در آناتولی، آن را به دورۀ هخامنشیان منسوب کرد.

کوشک فرهاد برخلاف اکثر گوردخمه‌های دیگر در ارتفاع کمی از سطح زمین ساخته شده‌‌است. همین مسئله سبب شده تا آسیب‌های متعددی به این اثر تاریخی وارد بیاید. نوشتن یادگاری و تبلیغات تجاری با اسپری و رنگ‌های شیمیایی آسیب زیادی به کوشک فرهاد وارد کرده‌است. همچنین در فصل‌های سرد سال افراد بی‌خانمان از این اثر به عنوان سرپناه استفاده می‌کنند که روشن کردن آتش و سوزاندن لاستیک ماشین در داخل آن سبب آسیب جدی به این اثر شده‌است. همچنین برخی افراد با هدف پیدا کردن گنج آسیب‌هایی را به گوردخمۀ کوشک فرهاد وارد کرده‌اند.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان روانسر در ۱۶ آبان ۱۴۰۰ در جریان بازدید از کوشک فرهاد از برنامۀ‌ این اداره برای مستندنگاری این گوردخمه خبر داد تا در صورت ورود هرگونه آسیبی به آن، امکان بازسازی آن بر اساس نقشۀ اصلی کوشک فرهاد وجود داشته‌باشد. وی همچنین نرده‌گذاری اطراف اثر برای جلوگیری از ورود به داخل و احداث برج نوری برای بازدید گردشگران را برای ساماندهی کوشک فرهاد ضروری دانست.

در سال ۱۴۰۰ تعیین عرصه و حریم کوشک فرهاد انجام شد و برنامۀ مرمت آن در دستور کار میراث فرهنگی استان کرمانشاه و انجمن میراث فرهنگی روانسر قرار گرفت.

• گوردخمه
• گوردخمه اسحاق‌وند
• گوردخمه صحنه
• دکان داود
• گور دخمه قیزقاپان در استان سلیمانیه
• فهرست آثار ملی ایران
• سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

Calmeyer, Peter 1978, “Das Grabrelief von Ravansar,” AMI N.S. 11, pp. 73–85

Golzari, Massoud. , 1994 The Ravansar rock-cut tomb, and three Islamic tombstones. Proceedings of the First Archaeological Symposium in Iran after the Islamic Revolution, Susa, 14–17 April 1994