خارشتر
خارشُتُر یا آدور (نام علمی: Alhagi) گیاهی است پایا از خانواده باقلاییان (Papilionaceae یا Fabaceae) از زیرخانواده باقالیها (Faboideae) و یکی از بنشنها بهشمار میرود. نام دیگر آن علف ترنجبین است.
خارشتر | |
---|---|
ردهبندی علمی | |
فرمانرو: | گیاهان |
(طبقهبندینشده): | آوندداران |
(طبقهبندینشده): | گیاهان گلدار |
(طبقهبندینشده): | دولپهایهای نو |
(طبقهبندینشده): | رزیدها |
راسته: | باقلاسانان |
تیره: | باقلاییان |
زیرخانواده: | باقالیها |
سرده: | خارشترها |
گونهها | |
خارشتر ایرانی |
میوه این خانواده ناشکوفا است. بوتههای آن نیمه درختچهای و نیمهچوبی است که تا ارتفاع ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر میرسد. ساقههای آن سبز رنگ با خارهای تیزِ نوکزرد است. ادرارآور و ضد سیاهسرفه و تب و لرز است. کاسبرگ آن بدون کرک، زنگمانند و با پنج دندانه مثلثی کوتاه نوک تیز است. دانههای آن در درون نیامک پهلوی هم قرار دارند.
خارشتر از نظر پزشکی سنتی دارای طبع سرد است و برای رفع صفرا و سنگ کلیه و مثانه مؤثر است. [۱]. خارشتر یکی از علوفههای خوراکی برای دامها به ویژه بزها است. این گیاه مقاوم به سرما و دارای ریشه عمیق است و به آب کمی نیاز دارد. خارشتر برای گیاهانی مانند غلات و چغندر به عنوان علف هرز بهشمار میآید.
ریشههای خارشتر گاه تا ژرفای ۵ تا ۷ متر هم میرسد. میوه آن را ترنجبین (تَراَنگَبین) مینامند که به معنی عسل تر است. این گیاه در شورهزارهای ایران، استان بوشهر(آبپخش) در ایران، عربستان، صحرای سینا، سوریه و هند و پاکستان تا ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح دریا میروید.[۲]
خارشتر ایرانی
خارشتر ایرانی با نام علمی Alhagi maurorum یا Alhagi persarum نمونه خارشتر غالب در ایران است. در متون کهن کشاورزی ایران آن را حاج خواندهاند.
نامهای علمی و انگلیسی
واژه Alhagi در زبانهای اروپایی از عربی الحاجی گرفته شدهاست. برای گونه اصلی خارشتر یعنی Alhagi maurorum سه نام علمی دیگر بکار میرود یعنی:
- Alhagi mannifera Jaub. & Spach
- Alhagi graecorum Boiss
- Alhagi tournefortii Heldr
نامهای گوناگون خارشتر در زبان انگلیسی عبارتاند از: (معنای واژگانی آنها درون دوکمان آمدهاست)
- Camelthorn (خار شتر)
- Manna Tree (درخت انگبین)
- Persian Manna Plant (گیاه انگبین ایرانی)
پانویس
منابع
- برخی دادهها برپایه مقدس، احسان، گیاهان مرتعی مورد استفاده شتر، از انتشارات معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، سال ۱۳۷۴ تهران
- گلها و گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک و کویری ایران. جلد یکم ص ۶۲.