حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان

حوضهٔ آبریز خلیج فارس و دریای عمان در جنوب و غرب ایران قرار دارد و شامل رودهایی است که به دریاهای آزاد جنوب ایران می‌ریزند. استان‌های کرمانشاه، ایلام، لرستان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و هرمزگان به طور کامل یا تقریباُ کامل در این حوضه قرار دارند. هم‌چنین بزرگ‌ترین حوضهٔ آبریز استان‌های چهارمحال و بختیاری و فارس است. بخش‌هایی از استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، همدان، مرکزی، اصفهان، کرمان و سیستان و بلوچستان نیز در این حوضه قرار گرفته است.

رودهایی که در شمال غربی این حوضه جاری هستند، پس از گذر از مرز ایران و عراق به مسیر خود ادامه داده و به رود دجله می‌ریزند. این رودها در زیرحوضهٔ مرزی غرب قرار می‌گیرند و مهم‌ترین آن‌ها رود زاب کوچک است. رودهای کرخه، کارون بزرگ، جراحی و زهره رودهای بزرگی هستند که از طریق استان خوزستان به خلیج فارس منتهی می‌شوند. رودهای مهم دیگری که به خلیج فارس می‌ریزند، شامل حله و مند در استان بوشهر و کل و مهران در استان هرمزگان است.

رودهای میناب، جگین، گابریک و سدیج رودهای بزرگی هستند که از طریق هرمزگان به دریای عمان می‌ریزند. رودهای مهمی که از سیستان و بلوچستان وارد دریای عمان می‌شوند، رابچ، کهیر و باهوکلات هستند. رود نهنگ نیز پس از گذر از مرز ایران و پاکستان، به دشت رود می‌ریزد و در نهایت، وارد دریای عرب می‌شود.

مساحت حوضهٔ آبریز خلیج فارس و دریای عمان ۴۲۴٬۰۲۹٫۶ کیلومتر مربع است. این حوضه به ۹ زیرحوضهٔ درجه ۲ (فرعی) تقسیم شده‌است. میانگین بلندمدت بارندگی سالانهٔ حوضه حدود ۳۶۰ میلیمتر است. بیشترین میانگین بارندگی سالانه در زیرحوضهٔ کارون بزرگ به میزان ۶۴۶ میلیمتر و کمترین آن در زیرحوضهٔ بلوچستان جنوبی به میزان ۱۰۶ میلیمتر است.

برپایهٔ دستور العمل تقسیم‌بندی حوضه‌های ایران، حوضهٔ آبریز خلیج فارس و دریای عمان به زیرحوضه‌های زیر تقسیم می‌شود:

• دستور العمل تقسیم بندی و کدگذاری حوضه‌های آبریز و محدوده‌های مطالعاتی در سطح کشور (PDF). معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی - وزارت نیرو. ۱۳۹۱.
• سالنامه آماری آب کشور ۹۱–۱۳۹۰. دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو. ۱۳۹۴.