حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه
حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه (RSDLP؛ در روسی: Российская социал-демократическая рабочая партия (РСДРП)، Rossiyskaya sotsial-demokraticheskaya rabochaya partiya (RSDRP)) که با نام‌های حزب سوسیال دموکرات کارگران روسیه یا حزب سوسیال دموکرات روسیه هم شناخته می‌شود، یک حزب سیاسی انقلابی سوسیالیست بود که در سال ۱۸۹۸ در شهر مینسک (در منطقه شمال غربی امپراتوری روسیه، امروزه در بلاروس) تشکیل شد. این حزب برای متحد کردن سازمان‌های مختلف انقلابی امپراتوری روسیه در یک حزب تشکیل شد، و در سال ١٩٠٣ به دو جناح بلشویک ("اکثریت") و منشویک ("اقلیت") تقسیم شد و جناح بلشویک در نهایت به حزب کمونیست اتحاد شوروی تبدیل شد.
حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه Российская социал-демократическая рабочая партия | |
|---|---|
| کمیته مرکزی | متغیر |
| بنیان‌گذاری | ۱ مارس ۱۸۹۸ |
| انحلال و برچینش | ۸ مارس ۱۹۱۸ |
| ادغام از | اتحادیه مبارزه برای رهایی طبقه کارگر، رهایی کارگر، فدراسیون عمومی کارگران یهودی و سازمان های کوچکتر مارکسیست |
| پسین |
|
| ستاد | پتروگراد |
| روزنامه | ایسکرا |
| مرام سیاسی | سوسیالیسم مارکسیسم جناح‌ها: منشویسم بلشویسم |
| طیف سیاسی | چپ گرایی جناح‌ها: از چپ میانه تا چپ افراطی |
| وابستگی بین‌المللی | بین‌الملل دوم |
| رنگ رسمی | سرخ |
| بیشترین نمایندگان در مجلس (انتخابات پارلمانی ژانویه ١٩٠٧ در روسیه) | ۶۵ از ۵۱۸ |
| |
تاریخ
حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه اولین گروه مارکسیستی تاریخ روسیه نبود و پیش از آن گروه رهایی کارگر در سال ١٨٨٣ تشکیل شده بود. حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه در مخالفت با گروه انقلابی نارودنیکها، که بعدا حزب سوسیالیست انقلابی نمایندگی آن را به عهده گرفت، تاسیس شد. حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه مارس ١٨٩٨ در یک کنفرانس زیرزمینی در شهر مینسک اعلام موجودیت کرد. نه نماینده در آن حضور داشتند که عده‌ای از طرف فدراسیون عمومی کارگران یهودی، و روبوچایا گازتا ("روزنامه کارگران") در کیف، که هر دو یک سال قبل در ١٨٩٧ تشکیل شده بودند، و از لیگ مبارزه برای رهایی طبقه کارگر در سن پترزبورگ بودند. برخی دیگر از سوسیال دموکرات ها از مسکو و یکاترینبورگ نیز در آن شرکت کردند. برنامه حزب دقیقاً مبتنی بر نظریه های کارل مارکس و فردریش انگلس بود. به طور خاص، علیرغم ماهیت کشاورزی روسیه در آن زمان، پتانسیل واقعی انقلابی در اختیار طبقه کارگر صنعتی بود. در آن زمان، سه میلیون کارگر صنعتی روسیه، که شامل فقط ٣ درصد از جمعیت کشور می‌شد، وجود داشت. حزب در بیشتر دوران عمر خود غیرقانونی بود. ظرف یک ماه پس از اولین کنگره، پنج نماینده از ٩ نماینده حزب توسط اخرانا (پلیس مخفی امپراتوری) دستگیر شدند.
قبل از کنگره دوم حزب در سال ١٩٠٣، یک روشنفکر جوان به نام ولادیمیر ایلیچ اولیانوف (که بیشتر با نام مستعار خود ولادیمیر لنین شناخته می شود) به حزب پیوست. در سال ١٩٠٢، او چه باید کرد؟ را منتشر کرد و دیدگاه خود را در مورد وظیفه و روش مناسب حزب، یعنی تبدیل شدن به «پیشاهنگ پرولتاریا»، را بیان کرد. او طرفدار یک حزب منضبط و متمرکز متشکل از فعالان متعهد بود و در نظریات خود مبارزه زیرزمینی برای آزادی سیاسی را با مبارزه طبقاتی پرولتاریا در هم آمیخت.
تقسیمات داخلی
در سال ١٩٠٣، دومین کنگره حزب در تبعید در بروکسل تشکیل شد تا یک نیروی متحد ایجاد کند. با این حال، پس از توجه بی‌سابقه مقامات بلژیکی، کنگره به لندن نقل مکان کرد و در ١١ اوت در کلیسای کوچکی در خیابان تاتنهام کورت تشکیل جلسه داد. در کنگره، حزب در ١٧ نوامبر به دو جناح آشتی‌ناپذیر تقسیم شد: بلشویک‌ها (برگرفته از کلمه bolshinstvo روسی به معنای «اکثریت»)، به رهبری لنین، و منشویک ها (از menshinstvo روسی به معنای «اقلیت»)، به رهبری ژولیوس مارتوف. با اینکه در حقيقت منشویک‌ها جناح بزرگتر بودند، نام منشویک و بلشویک از رای گیری در کنگره حزب در سال ١٩٠٣ برای هیئت تحریریه روزنامه حزب، ایسکرا (اخگر)، با بلشویک ها اکثریت و منشویک ها گرفته شد. این نام‌هایی بود که توسط جناح‌ها برای بقیه کنگره حزب استفاده می‌شد و این نام‌هایی است که پس از انشعاب در کنگره ١٩٠٣ حفظ شد. جناح لنین بعداً در اقلیت قرار گرفت و تا انقلاب روسیه کوچکتر از منشویک ها باقی ماند.
موضوع اصلی کنگره، مسئله تعریف عضویت در حزب بود. مارتوف فرمول زیر را پیشنهاد کرد:«عضو حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه کسی است که برنامه حزب را می‌پذیرد، از حزب حمایت مالی می‌کند، و به طور منظم تحت هدایت یکی از سازمان‌هایش به آن کمک شخصی می‌کند». از سوی دیگر، لنین تعریف دقیق‌تری ارائه کرد: «عضو حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه کسی است که برنامه آن را می‌پذیرد و از حزب هم از نظر مالی و هم از طریق مشارکت شخصی در یکی از سازمان‌های حزب حمایت می‌کند». تعریف چادر بزرگ مارتوف از عضویت حزب در ابتدا ٢٨-٢٣ رای را به دست آورد. با این حال، با توجه به خروج اعضای بوندیست و اکونومیست از حزب که از تعریف او حمایت کرده بودند، اکثریت او کوتاه مدت بود. این امر باعث شد تا اکثریت طرفداران تعریف لنین از اعضای حزب به عنوان انقلابی حرفه‌ای-متمرکز، کاملاً منضبط، و بنابراین قادر به عملکرد مؤثر در دولت پلیسی تزاری باشند. نام‌های جناح «اکثریت» («بلشویک») و «اقلیت» («منشویک») از همین جا گرفته شد.
علیرغم تعدادی از تلاش ها برای اتحاد مجدد، این انشعاب ثابت ماند. با گذشت زمان، تفاوت های ایدئولوژیک علاوه بر تفاوت های اصلی سازمانی ظاهر شد. تفاوت اصلی که در سالهای پس از ١٩٠٣ پدیدار شد این بود که بلشویک‌ها بر این باور بودند که تنها کارگران با حمایت دهقانان می‌توانند وظایف انقلابی بورژوا-دمکراتیک روسیه را انجام دهند، که پس از آن انگیزه‌ای برای انقلاب سوسیالیستی در آلمان و فرانسه و انگلستان فراهم می‌کرد. در حالی که منشویک ها معتقد بودند که کارگران و دهقانان باید برای انجام وظایف انقلابی بورژوا-دمکراتیک در روسیه به دنبال روشنفکران بورژوازی لیبرال باشند. دو جناح متخاصم هر دو توافق کردند که انقلاب آتی در داخل روسیه "بورژوا دمکراتیک" خواهد بود، اما در حالی که منشویک ها لیبرال ها را متحد اصلی در این وظیفه می‌دانستند، بلشویک ها اتحاد با دهقانان را به عنوان تنها راه برگزیدند. اساساً تفاوت این بود که بلشویک‌ها فکر می‌کردند که در روسیه وظایف انقلاب دمکراتیک بورژوازی باید بدون مشارکت بورژوازی انجام شود. سومین کنگره حزب به طور جداگانه توسط بلشویک ها برگزار شد.
چهارمین کنگره حزب در استکهلم سوئد برگزار شد و شاهد اتحاد مجدد دو جناح (با اکثریت منشویک‌ها) بود، اما اختلافات بین دیدگاه‌های بلشویکی و منشویکی به‌ویژه در طول جلسات آشکار بود.
پنجمین کنگره حزب در سال ١۹٠٧ در لندن، انگلستان برگزار شد. این کنگره برتری جناح بلشویک را تثبیت کرد و استراتژی انقلاب کمونیستی در روسیه را مورد بحث قرار داد. ژوزف استالین بعدها هرگز به اقامت خود در لندن اشاره نکرد.
انشعاب در ١٩١٢
سوسیال دموکرات ها انتخابات دومای اول (آوریل تا ژوئیه ١٩٠۶) را تحریم کردند، اما آنها در دومای دوم (فوریه تا ژوئن ١٩٠٧) نمایندگی داشتند. آنها ٨٣ کرسی داشتند. دومای دوم به بهانه کشف توطئه سوسیال دموکرات ها برای براندازی ارتش منحل شد. بر اساس قوانین جدید انتخاباتی، حضور سوسیال دموکرات ها در دومای سوم (١٩٠٧ - ١٩١٢) به ١٩ نفر کاهش یافت. منشویک‌ها هفت عضو در دوما و بلشویک‌ها شش عضو داشتند، از جمله رومن مالینوفسکی، که بعداً به‌عنوان یک مأمور اوخرانا کشف شد.
در سالهای سرکوب تزارها که به دنبال شکست انقلاب ۱۹۰۵ روسیه انجام شد، هر دو جناح بلشویک و منشویک با انشعاب مواجه شدند که باعث انشعابات بیشتر در حزب سوسیال دموکرات شد که از اواخر سال ١٩٠٨ و سالهای بلافاصله بعد از آن خود را نشان داد. منشویک‌ها به «منشویک‌های طرفدار حزب» به رهبری گئورگی پلخانف، که مایل بودند کارهای زیرزمینی غیرقانونی و همچنین کارهای قانونی را حفظ کنند، تقسیم شدند. «انحلال‌طلبان» که برجسته‌ترین مدافعان آنها پاول اکسلرود، فئودور دان، نیکولای الکساندرویچ روژکوف و نیکولای چخیدزه بودند، که می‌خواستند فعالیت‌های کاملاً قانونی را دنبال کنند و مخالف کارهای غیرقانونی و زیرزمینی بودند.
بلشویک‌ها سه‌طرفه به گروه پرولتاری به رهبری لنین، گریگوری زینوویف و لو کامنف تقسیم شدند که مبارزه شدیدی را علیه انحلال‌طلبان، اولتیماتیست‌ها و تجدیدنظرخواهان به راه انداختند. گروه اولتیماتیست به رهبری گریگوری الکسینسکی که مایل بود به نمایندگان دومای حزب سوسیال دموکرات اولتیماتوم بدهد تا از خط حزب پیروی کنند یا فورا استعفا دهند. گروه تجدیدنظرخواهان به رهبری الکساندر بوگدانف و آناتولی لوناچارسکی و با حمایت ماکسیم گورکی خواستار فراخوان فوری کلیه نمایندگان دومای حزب سوسیال دموکرات و تحریم کلیه کارهای قانونی توسط حزب سوسیال دموکرات، به نفع افزایش کارهای زیرزمینی و غیرقانونی رادیکال، شد.
همچنین یک گروه غیر جناحی به رهبری لئون تروتسکی وجود داشت که تمام "جناح گرایی" در حزب سوسیال دموکرات کارگری را محکوم و برای "اتحاد" در تلاش می‌کرد و به شدت بر مشکلات کارگران و دهقانان روسی در زمین‌ها متمرکز بود. ژولیوس مارتوف منشویک رسماً یک انحلال‌طلب در نظر گرفته می‌شد، تا حدی به این دلیل که بیشتر نزدیک‌ترین دوستان سیاسی او از انحلال‌طلبان بودند.
در ژانویه ١٩١٢، گروه بلشویک پرولتاری لنین کنفرانسی را در پراگ برگزار کرد و انحلال‌طلبان، اولتیماتیست‌ها و فراخوان‌کنندگان را از حزب سئوال دموکرات اخراج کرد. این کار رسماً منجر به ایجاد یک حزب جداگانه به نام حزب سوسیال دموکرات کارگر روسیه (بلشویک‌ها) شد. منشویک ها به فعالیت های خود ادامه دادند و حزب کارگر سوسیال دموکرات روسیه (منشویک ها) را تأسیس کردند. در آگوست ١٩١٢، گروه تروتسکی سعی کرد در کنفرانسی در وین همه جناح‌های حزب سوسیال دموکرات کارگری را در یک حزب متحد کند، اما او پیشنهاد او تا حد زیادی توسط بلشویک‌ها رد شد. بلشویک ها در جریان انقلاب اکتبر ١٩١٧ قدرت را به دست گرفتند و تمام قدرت سیاسی را به شوراها منتقل کردند و در سال ١٩١٨ نام خود را به حزب کمونیست تمام روسی تغییر دادند. آنها فعالیت منشویک‌ها را پس از شورش کرونشتات در سال ١٩٢١ ممنوع کردند.
مژرایونتسی، معروف به حزب کارگر سوسیال دموکرات روسیه (انترناسیونالیست‌ها)، در سال ١٩١٣ به عنوان یک جناح جدید از حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه ظهور کرد.
شاخه‌های حزب
استونی
در سال ١٩٠٢، سازمان حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه در تالین تأسیس شد که در سال ١٩٠۴ به کمیته حزب در تالین تبدیل شد. در ماه نوامبر، یک کمیته موازی (یعنی مستقیماً تحت کمسته مرکزی حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه) در ناروا ایجاد شد. در میان دیگر رادیکال‌ها، کادرهای حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه استونی در انقلاب ١٩٠۵ فعال بودند. در کنفرانس سازمان‌های حزب سوسیال دموکرات کارگری استونی در تریجوکی فنلاند در مارس ١٩٠٧، حامیان بلشویک با منشویک‌ها درگیر شدند.
لیوونی
در چهارمین کنگره (وحدت) حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه در سال ١٩٠۶، حزب کارگران سوسیال دموکرات لتونی به عنوان یک سازمان سرزمینی وارد حزب سوسیال دموکرات کارگری شد. پس از کنگره، نام آن به حزب سوسیال دموکراسی مناطق لتونی تغییر یافت.
کنگره‌ها
| کنگره‌ها | مکان | نمایندگان | انتخاب شده برای کمیته مرکزی | فراکسیون اکثریت | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| اولین | ١٣ مارس – ١۵ مارس ١٨٩٨ |  مینسک، امپراتوری روسیه | ٩ |
| — | |
| دومین | ٣٠ ژوئیه – ٢٣ آگوست ١٩٠٣ |  
| ۵١ |
| منشویک‌ها | |
| سومین | ٢۵ آپریل – ١٠ می ١٩٠۵ |  لندن، پادشاهی متحده | ۵١ |
| بلشویک‌ها | |
| چهارم | ١٠ آپریل – ٢۵ آپریل ١٩٠۶ |  استکهلم، سوئد | ١١٢ |
| منشویک‌ها | |
| پنجمین | ١٣ می – ١ ژوئن ١٩٠٧ | لندن، پادشاهی متحده | ٣٣٨ |
| بلشویک‌ها | |
تاریخچه شرکت در انتخابات
انتخابات پارلمان روسیه
| سال | آراء | % | کرسی(ها) | +/– | رهبر |
|---|---|---|---|---|---|
| ١٩٠۶ | نامشخص (سوم) | ٣.٨ | ۱۸ از ۴۷۸ | جدید | ژولیوس مارتوف |
| ژانویه ١٩٠٧ | نامشخص (سوم) | ۵.١٢ | ۶۵ از ۵۱۸ |  ۴٧
| |
| اکتبر ١٩٠٧ | نامشخص (چهارم) | ٣.٧ | ۱۹ از ۵۰۹ |  ۴۶
| |
| ١٩١٢ | نامشخص (چهارم) | 3.3 | ۱۴ از ۴۳۴ | ۵
|
منابع
- ↑ Cavendish, Richard (11 November 2003). "The Bolshevik-Menshevik Split". History Today. Retrieved 13 September 2017.
- ↑ Ascher, Abraham. The Revolution of 1905. p. 4.
- ↑ Lih, Lars (2005). Lenin Rediscovered: What is to be Done? in Context. Brill Academic Publishers. ISBN 978-90-04-13120-0.
- ↑ Scholey, Keith. "The Communist Club". Archived from the original on 2018-11-01.
- ↑ "Vladimir Lenin | Biography, Facts, & Ideology | Britannica". www.britannica.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-20.
- ↑ Jones, Stephen F. (2014). The Making of Modern Georgia, 1918-2012: the First Georgian Republic and its Successors. Hoboken: Taylor and Francis. ISBN 978-1-317-81593-8. OCLC 881415856.
- ↑ Getzler, Israel (2003). Martov: a political biography of a Russian social democrat. Cambridge: Cambridge University Press. p. 60. ISBN 0-521-05073-1. OCLC 224176363.
- ↑ "1903: Organisational Rules of the Russian Social-Democratic Labour Party". marxists.org. Retrieved 27 October 2017.
- ↑ Gould, Mark; Revill, Jo (24 October 2004). "Luxury beckons for East End's house of history". The Guardian. Retrieved 27 October 2017.
- ↑ Badayev, Aleksey. "Badayev: The Bolsheviks in the Tsarist Duma". marxists.org. Retrieved 24 June 2021.
- ↑ Woods, Alan (1999). Bolshevism: The Road to Revolution. Wellred Books. pp. 321–355. ISBN 9780091932862.
- ↑ Lenin, Vladimir. "Lenin: The Second Conference of the R.S.D.L.P. (First All-Russia Conference)". marxists.org. Retrieved 27 October 2017.